Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1969, Blaðsíða 22

<5lau blruú ujttx ocÍu.r oooc
komwi moS þnó, lik bl
kú-Výu ?«m ÓSI*. ««•
yojgnsi þas* ciáí U»kuv
korruu soinJc <x cUoc\\ oonx
þou. lóJcljrv l kvjHsju.n.o.u.m
kocAd.\á, oq cddU, Cvö jor^o.
þojJi dfití^Wl Q$tvr. *V>Ql<Í
oor sxáur t Vxx dogo. Viftr loagoor Ujcux ooru. bor\n v. koart úrxnoar o$ oiru boo
ú. Iojkíí. oð ^ro^o. úk kwfru- kvrVýunsx \áfc pt«^uor Vqqq\o. bU. oo.r ú. rriOJUL.
lous ooj t»oo ooru. )pQs%i pcux vnn. \DOQro.r\ <jqjtvcj
og cx.ioi.nb v Ufcbta^cxm. mdJÚ b\ "olo. V {ramk\rkjonn.l
"þacjo.r Vcom\S oox (ro.m Ó.
oÖYcuno. sogivr prcbVur o\Í
drQnQvrvni Ibroojö \pá \par
snocjcjvxxst ú± v VúrtejvJL
^vjrvr rmcj drengur muvn.
ocj bok sQm \iygu.f
ó. odio.cv.ruJL.. Vxzrvyxr bróv
ovi skji^S: þvA-hcmn ooLf
bfckx 'oqQfijn.mr* \pb\± Vvana
oorv ó^rcrloxbjrurv.. Svian.
tymgur Vvojrvn úfc v kVrkju
lýVcur Vvorvnx upp
«a\iar cxö <gongcx vjrvn. opt-
vr VcvrkjojQc^vruJk. '‘bogcxr
hsxrvn. fir teominn, skorturtft
vrvncxr úr dxjrurvxxm.
dcðPur horvn. fJcxior um.
QxdJnooá scum Vtojrvn. rok
i fadumov.
Séra Eiríkur í bókasafni sínu.
reksturs. Ekki hefur hingað til
þótt fært að koma á slíku
gjaldi, m.a. vegna þess að skort
hefur á viðbúnað og dvalar-
skilyrði. Talning gesta hér á
Þingvöllum, t.d. um helgar
mundi leiða í ljós háar töluT,
sem sýndu, að mikið átak þarf
að gera hér til að auka á mót-
tökumöguleika staðarins, hvort
sem þar kæmi á móti sérstakt
gestagjald, sem rætt hefur ver-
ið um, eða ekki.“
Ungmennafélags-
hugsjónin
Fundarhamar ungmennafé-
lags með norrænum tákraum út-
skotrnum og rúnaletri hvílir á
Guðbrandarbiblíunni ofan á
skáp kostgæfilegra bóka úr
einkasafni þjóðgarðsvarðar.
Ungmennafélagshugsjónin er
forvitnilegur þáttur í íslenzku
þjóðlífi frá aldamótunum síð-
ustu. Sumir voru og eru tar-
tryggnir í garð stefnunnar,
telja hana reista á röngum for-
sendum og orka tvímælis, þeg-
ar hún blandast ákveðinni póli-
tík. Því er þjóðgarðsvörðuir
spurður: „Hver voru tildrög og
uppruni ungmennafélaganna á
íslandi?“
„Ungmennafélagshreyfingin
er tengra séð sprottin upp af
öldum rómantísku stefnunnar,
en hún, hvað sem má segja um
innsta eðli hennar, mótaðist
víða af kristnum anda — og
þannig stóð í stefnuskrá ung-
mennafélaganna, að þau
byggðu starf sitt á kristnum
grundvelli, enda voru kirkju-
legir leiðtogar svo sem eins og
Þórhaliur heitinn Bjarnason
biskup hreyfingunni mjög inn-
an handa eins og hann líka
lagði lýðháskólahugsjón Sigurð
ar Þórólfssonar iið. Hins veg-
ar varð breyting á í kulda-
tímabili heimsstyrjaldarinnar,
og ekki verður því neitað, að
sumir p.restar litu ungmennafé-
lagshreyfinguna heldur óhýru
auga og hefur sums staðar legið
tii grundvallar rótgróinn á-
greiningur Grundtvigsmanna
og annarra stefna í kiristni- og
kirkjumálum. Þó unnu margir
prestar einnig á þeim árum
merkilegt starf í fræðslumálum
alþýðu, þótt annars staðar
kvæði miinna að slíku, þar sem
þá þurfti líka stærri samtaka
við, svo að dráttur sá sé hafð-
ur í huga, er varð á alþýðu-
skóla Sunnlendinga.“
Norrænn andi eða
kristindómur?
„Margir eru og hafa verið
þeirrar skoðunar, að ungmenna
félagshugsjónin sé í ætt við
norrænan heiðindómsanda með
forskrift fyrir tiltölulega 'lítt
andlega sinnað fóffik, fóik, er
leitar hvorki guðs né trúar-
kjarna í lífinu — sem sagt að
hugsjónin sé einungis stíluð
upp á viss þægilegheit fyrir á-
trúendur, sjálfsánægju?"
„Spurningin er full-löng til
að hafa á prófi — en að því
slepptu langar mig til að segja:
Hvar finnur þú norrænan heið-
indóm ómengaðan kristnum
anda í íslenzkum meiri háttar
bókmenntum? Ekki íráfaél'dust
þeir séra Magnús Helgason né
Kjartan í Hruna bróðir hans
hreyfinguna. Mót ungmennafé-
laga hafa löngum hafizt með
guðsþjónustu, og á meðan hús-
lestrar tíðkuðust, var varla
haldinn fundur án þeirra. Víða
lögðu félögin kirkjuJbyggingum
iið og lík'narmálum og gera
raunar enn. Hvað snertiir ein-
strengingslegan íþróttaanda
má taka fram, að efst á stefnu-
skrá félaganna var strax sett-
ur persónulegur þroski undir
merki orðtaksins: Heiiibrigð sál
í hraustum líkaima, sem raunar
er einkunnarorð allrar sannr-
ar íþrótitamiennsku. iHvað guð-
fræðina snertir, sagði Grundt-
vig: Maðurinn fyrst, og munu
löngum kenningar trúfræðinn-
ar verða ágreiningsatriði."
„Sumir hafa fundið skyld-
leik með ungmennafélagshreyf-
ingunni og nazismanum og öðr-
um þjóðernisstefnum — nú er
þetta kannski ekki rétt hugs-
að og skilið, en mig mundi
langa til að þú afsaninaðir þessa
skoðun?“
„Það skal strax fraim tekið,
að ungmennafélögin tóku mjög
skelegga afstöðu gegn nazism-
anum, er hans tók að gæta hér
á landi. Hinu skal ekki neitað,
að eins og ungmennafélags-
hreyfingin lagði á sínum tíma
framsóknarflokknum ti'l leiðtoga
þannig töldu margir, að inn-
angengt væiri milli ýmissa
framámanna ungmennafélags-
hreyfingarinnar og kommún
ista, og var þá vitnað til Jó-
hannesar út Kötlum og ýmissa
annarra áberandi ungmennafé-
laga, einkum innan kennara-
stéttarinnar. Það skal játað, að
persónulega hef ég á'vailt talið
nazismann í meiri andstöðu við
ungmennafé'lagshreyfinguna en
kommúnismann, þótt báðar þess-
ar stefnur hafi brugðizt sönn-
um og um leið raunsæjum hug-
sjónamönnium. Viðkvaemnin
gagnvart kommúnismanum fór
hjá mörgum út í öfgar eins og
þegar okkur var legið á hálsi
fyrir að geta vinsamlega út-
22 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 27. apríl 1969