Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1969, Blaðsíða 1

r
Höfundur þessarar greinar er Brefi, sem um árabil
hefur búið í Rússlandi, en af einhverjum ástœðum
þykir honum vissara að láta nafns síns ekki getið
mr að er hversdagsleg stað-
reynd, en staðreynd er.gu að
síður, að daglegt líf í Rúss-
landi dregur dám af rússneska
vetrinum. Ég var ekki viðbúinn
honum þrátt fyrir allt, sem ég
hafði séð og heyrt. í Lenin-
grad hangir hrímþoka í þétt-
um lögum kringum gömlu keis
arahallirnar og stjórnarbygg
ingarnar, áin Neva er þakin
íshröngli. í Moskvu er þurrara
en kaldara — svo nítingskalt
að það vekur ugg og biturleik
hjá Moskvubúum sjálfum
Á þessum vetri fél'l fyrsti
snjórinn snemma í október, nú,
þremur mánuðum síðar, verkj-
ar menn í axlirnar undan þung-
um yfirhöfnum, húðin spring-
ur og flagnar og yfir öllum
hvílir orðlaus allsherjardrungi
— erfiðasta tímabilið er rétt
að hefjast og fyrir endann á
því sér enginn.
Hinn rússneski vetur er ekki
einungis kaldari en veturnir
annars staðar í Evrópu, hann
er svo ófrávíkjan'lega miklu
kaldari, að munurinn liggur
ekki í stigum heldur eðli. Lang-
ir, gráir mánuðir í fimbulkulda,
sem reynir á þrek og þol —
það er ójafn leikur, maðurinn
á sér ekki vinningsvon. Þegar Að ofan: Vetur á
ekki verður hjá því komizt að Itauða torginu. Dag-
fara út fyrir dyr, dúða menn legt líf í Rússlandi
sig í hauga af fötum, draga dregur mjög dám af
höfuðið niður á milli herðanna vetrinum. Að neðan:
og þramma þungbúnir um göt- Litrík kröfuganga fer
ur borgar, sem er eins og í um- um götur Moskvu.
sátri, vitandi það að í þessu
landi er harðréttið óumflýjan-
legur þáttur í mannlífinu.
Þó hefur það sínar björtu
hiiðar. Hinir fáu sólskinsdagar
geta verið hressandi, og á
sunnudögum fer ég með vinum
mínium í lestinni til útjaðra
Moskvu og iðka skíðagöngu fyr
ir utan borgina. f litlu hrör-
legu sveitaþorpunum með nið-
urníddu kirkjunum ríkir andi
Gogo'ls og Ghagalls óskertur.
Og á kvöldin troðum við í okk-
ur heimatilbúnu borsch og sha-
shlik og svolgrum vodga í hlut-
íalli við matinn og kuldann.
Vinir mínir hafa aldrei kom-
ið til vestrænna landa og gera
það sennilega aldrei, en sam-
líkingar þeirra eru engu að síð-
ur hárréttar.
„Líf okkar er einfaldara. Erf
iðara, já — miklu erfiðara. En
einfaldara. Við höfuim ekki
kokkteilana eða veraldarvitið
— en við þurfum ekki að brosa
þegar okkur langar ekki til.
Hér er fólk aldrei fjarri frum-
öflunum, aldrei fjarri vissum
skilningi á aðstöðu mannsins.
Og aðstaða mannsins er, þeg-
ar allt kemur til alls, dapur-
leg. Sjö mánaða vetur.“
Það sem einkum kemur á ó-
vart í daglegu lífi í Rússlandi
er hið einkenniílega sambland
rósemi og bölsýni. Við veðrinu,
segja vinir mínir, er ekkert
hægt að gera. Við stjórninni
ekki heldur. Eða Tékkóslóvak-
íu. Eða fátæktinni. Svo við ein-
beitum okkur að smáraunum og
gleðiefnum líðandi stundar. Að
gerðarleysi margra alda er
runnið okkur í merg og blóð,
við borðum, drekkum, vinnum
eins lítið og okkur er mögu-
legt og reynum að kría út miða
á lokaðar sýningar á „Casa-
nova 70“, sem einungis eru ætl-
aðar embættismönnum og
meiriháttar kvikmyndafólki. Ef
við eignumst flösku af frönsku
koníaki eða kíló af appelsíum,
er það tilefni ti'l hátíðahalds.
Allir mei’kisdagar, hvort sem
það eru útborgunardagar eða
afmælisdagar —- jafnvel afmæl-
isdagur Lenins — eru notaðir
sem átylla til að halda veizlu.
Jafnvel hinir frjálslyndari
menntamenn, sem eru í yfirvof-
andi hættu, eyða dögunum í
drauma og sjálfshyggju að
rússneskum hætti. Hér er ekk-
ert einstakt lífsatriði jafn mik-
ilvægt og sá andi, sem undir
býr: það að hlutirnir séu óum-
fiýjanlegir, þungi og nálægð
örlaganna. Ef þér viljið
skyggnast inn í sovézkt nútíma
líf, skuiuð þér ekki lesa blaða-
frásagnir heldur skáldrit rúss-
neskra nítjándu aldar höfunda.
I fyrstu var það afstaða
Rússans til vinnunnar, sem
vakti undrun mína. Ég hafði
búizt við aga, jafnvel heraga.
Fólki, sem mætti stundvíslega
til vinnu og ynni kappsamlega,
gagntekið fórnarlund — eða
þrælsótta. Ég bjóst við þessu
vegna þess að ég hafði lesið
rússnesk b'löð áður en ég kom.
Ég hefði átt að skilja hvar fisk-
ur lá undir steini: hví skyldi
Pravda birta allar þessar leið-
%