Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1969, Blaðsíða 8

Þ ingvellir í vetrarbún-
ingi. Öxarárfoss er fros-
inn. Sígræn barrtré
teygja sig upp úr snjón-
um. Hamrabeltið við
gjána er blásvart. Súlur
eru horfnar inn í mistr-
ið. Skjaldbreiður virðist
aldrei hafa verið eins
mjallhvítur, og Hrafna-
björg, þetta augnayndi,
kemur upp úr snævi
þaktri hraunbreiðunni
eins og höggmynd með
mjúkum línum.
Þingvallabærinn og
kirkjan falla inn í um-
hverfið, inn í andstæð-
urnar vegna síns hlýlega
svips; handan við ána
er Hótel Valhöll, sem var
reist 1898. Það stóð upp-
runalega við svonefnda
Kastala, hóla, sem eru
beint niður af gamla
veginum, er liggur úr
Almannagjá, en var
flutt þangað sem það
stendur nú ásamt kon-
ungshúsinu árið 1930 í
tilefni af alþingishátíð-
inni.
Á kaldasta árstímanum á út-
mánuðum er yfirleitt fátt um
mannaferðir til Þingvalla. Hins
vegar ef sól skín og fært er
austur, er töluverður slæðing-
ur af fólki, sem leggur leið sína
á staðinn til að skoða og njóta
náttúrudásemda. Hótelið er lok
að yfir veturinn.
Árið 1928 urðu tímamót í
sögu Þingvalla. Þá var staður-
inn gerður að þjóðgarði með
sérstakri lagasetningu og á-
kvæðum og þjóðgarðsvörður
skipaður, sem er virðingar-
staða.
Síðan 1959 hefur séra Eirík-
ur J. Eiríksson gegnt embætt-
inu. Auk þess að vera jafn-
framt sóknarprestur staðarins,
hefur hann áratugum sam-
an verið formaður Ungmenna-
félags fslands, en áður hafði
hann — eða síðan 1942 — ver-
ið skólastjóri Núpsskóla í Dýra
firði, þekktasta landsprófs-
skóla á íslandi, þar sem unn-
uzt kraftaverk á unglingum,
sem voru haldnár námshindrun
um.
Hugsjónir og
æskuköllun
Á þessum tímum hugsjóna-
leysis og sinnuleysis kann
mörgum að virðast dýrt spaug
að eiga sér hugsjónir. Þjóð-
Botnsúlur gnæfa fannhvítar yfir hamravegg Almannagjár og barrtrén á Þingvöllum.
BOÐUN
ÞINGVALLA
OG ARFUR
KYNSLÓÐANNA
Vetrarheimsókn til Þingvalla og rœtt við
Þjóðgarðsvörð, séra Eirík J. Eiríksson,
um þjóðgarðinn, ungmennafélagshug-
sjónina, bókasöfnun, trúmál,
uppeldismál o.fl.
EFTIR STEINCRÍM SIGURÐSSON
Séra Eiríkur þjóðgarð'svörður: „. . . . bókin stendur og fellur
með lífstjáningargildi sínu og verður að haldast í hendur
bóklestur og lífræn tengsl við samtíðina, viðfangsefni hennar,
kröfur“ (myndir af þjóðgarðsverði: stgr).
frægur maður sagði í blaðavið-
tali er hann var spurður,
hvernig hann hefði getað
hrundið í framkvæmd hjartans
máli síniu þrátt fyrir peninga-
örðugleika og veraldlegar
hindranir: „Ætli það hafi ekki
verið hugsjón eða eitthvað svo-
leiðis, en hugsjónir eru ekki
fyllilega í tízku nú.“ Til nán-
ari skýringar má geta þess, að
það var trú á málstaðinn, sem
ýtti undir framkvæ'mdÍT þessa
manns. Þeir, sem ungir gengu
ungmennafélagshreyfingunni á
hönd, áttu þessa trú í ríkum
mæli — trú, sem var eldsneyti
þeirra í lífinu. Sem kunnugt er
hefur ungmennafélags-hug-
sjónin sætt gagnrýni, einkum
hjá þeim, sem þekkja hana ekki
að innan.
Séra Eiríkur var níu ára,
þegar hann gekk í hreyfinguna
á Eyrarbakka. Þrettán ára gam
all er hann orðinn formaður í
yngri deild félagsins á Bakk-
anum. Býr lengi að fyrstu gerð.
Síðan hann gerðist formaður
Ungmennafélags íslands 1938,
hefur hann gegnt þessari æsku
köllun sinni við hvaða aðstæður
sem er. Um hávetur er hann
kominn austur í Aratungu á
jeppanum sínum í ófærð til
þess að flytja innblásna hvatn
ingarræðu í afmælisveizlu Ung-
mennafélags Biskupstungna.
Á harðri góunni í vetur brýzt
hann í stórhríð upp í Hauka-
dal til þess að vera þar við
vertíðariok hjá vini sínum Sig-
urði Greipssyni, þegar hann er
að brautskrá nemendur úr lýð-
skóla sínuim, þeim eina á Is-
landi. Þar hel'dur síra Eiríkur
ræðu innan um félaga sína í
Skarphéðni og nemendur og
gesti, ræðu, sem er byggð upp
í sérstökum stíl, ekki í venju-
legum ungmennafélagsstíl, öllu
heldur í akademískum stíl, og
fer ekki illa á: Nemendur
Haukadalsskó'la hafa lokið eins
konar spartverskri akademíu,
eina sannkallaða „herskóla lífs-
ins“ á Íslandi, sem þeir búa að
alla ævi.
Starfsaðstaða
Á dögunum, þegar unnt var
við illan leik að komast til
Þingvalla (þann dag mátti heita
ófært austur) og þjóðgarður-
inn stórveldi í vetrarskrúðan-
um, gafst færi á að spja'lla
stundarkorn við þjóðgarðsvörð
um staðinn, um skólahald, um
hugsjónir, um trúmál, um bæk-
ur og bókasöfnun og sitthvað
fleira.
„Hefurðu sérstaka hugsjón
um Þingvelli?"
„Hvers vegna heldurðu, að
ég sé hérna?“ segir hann.
„Nú ferðu frá þjóðfrægu
mannræktarstarfi, skólastjóra-
starfinu fyrir vestan, sem þú
ert sagður hafa innt af hendi
með óvenjulegum árangri, hvað
kom til, að þú hættir þar?“
„Prestskapur og skólastjórn
á eins manns herðum var full-
erfitt er til lengdar lét, og
bitnaði um of á samstarfsmönn-
um. Prestskapinn þar vestra
hefði ég raunar aldrei yfirgef-
ið, ef mér hefði til hugar kom-
ið, að prestakallið væri ekki
eftirsóknarvert, en nokkur töf
hefur á orðið, að menn sæktu
um það“.
„Ekki sérðu eftir því að hafa
tekið að þér skólastjórn?"
„Þvert á móti. Þar kemur
ekki neinn persónulegur ósigur,
heldur vildi ég leggja áherzlu
á hitt, að heimavistarskó'lafyr-
irkomulagið gerir miklar kröf-
ur til stjórnenda, kennara og
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
27. apríl 1969