Morgunblaðið - 10.03.2000, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 10. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Messu páfa á sunnudag beðið með eftirvæntingu
Helmut Kohl heldur blaðamannafund
Biður fyrirgefningar
á syndum kirkjunnar
Páfagarði. AP, AFP.
HELFORIN, krossferðirnar, rann-
sóknarrétturinn og virðingarleysi
við konur. A þessu og ýmsu öðru ætl-
ar Jóhannes Páll páfí II að biðjast
afsökunar við messu í Péturskirkj-
unni á sunnudag. Þá mun hann við-
urkenna, að kaþólska kirkja hafí ým-
ist framið eða umborið margt
skelfilegt í næstum 2.000 ára sögu
sinni.
í messunni á sunnudag ætlar páfi
að biðja fyrirgefningar á sex megin-
syndum eða syndaflokkum en Piero
Marini, helgisiðameistari Páfagarðs,
sagði, að ekki væri unnt að tína til
allar syndir kirkjunnar í 20 aldir.
Meðal annars mun páfi játa syndir,
sem framdar voru í nafni trúarinnar
eða vegna umburðarleysis og of-
sókna á hendur svokölluðum villu-
trúarmönnum. Hann mun nefna
trúarstríðin, ofbeldisverkin, sem
framin voru í krossferðunum, og
rannsóknarréttinn. Páfi mun játa yf-
irsjónir kirkjunnar gagnvart fólki,
sem játaði aðra trú; gegn menningu
annarra manna; konum; kynþáttum;
fátæklingum og hinum óbornu.
Ræða páfa hefur ekki verið birt en
AP
Jóhannes páll páfi 11 á fundi i'
gær með prestum í Róm.
embættismenn Páfagarðs hafa þó
skýrt frá innihaldi hennar að sumu
leyti. Meðal annars mun páfi víkja
með einhverjum orðum að aðgerða-
leysi kirkjunnar er helförin gegn
gyðingum stóð yfir.
Vitað er, að ekki eru allir kardinál-
ar og aðrir frammámenn innan
kaþólsku kirkjunnar sáttir við fyrir-
hugaða fyrirgefningarbón páfa en
það hefur lengi verið honum mikið
hjartans mál að reyna að sættast við
fortíðina með þessum hætti.
„Það er dálítið athyglisvert, að það
er alltaf páfinn og kirkjan, sem biðja
fyrirgefningar, en aðrir þegja þunnu
hljóði,“ sagði páfi við fréttamenn er
hann var á leið til Brasilíu 1977.
„Kannski á það líka að vera þannig.“
Margir gyðingar eru ósáttir við
yfirlýsingu kaþólsku kirkjunnar frá
1998 um helförina og segja, að þar sé
ekki finna neina fordæmingu á þeim
ráðamönnum hennar, sem gerðu fátt
til að bjarga gyðingum. Er þá fyrst
og fremst verið að víkja að Píusi XII
en hann var páfi á stríðsárunum.
Æðsti rabbíninn í Israel og tals-
menn gyðinga í Þýskalandi og á Ital-
íu hafa lýst yfir, að „ekkert nýtt“ sé
að finna í ræðu páfa um helförina ef
marka megi fréttir af henni.
Hryðjuverk ekki útilokað
RÚSSNESK farþegaþota í einka-
eigu fórst í gær í flugtaki á Sherem-
etyevo-flugvelli í Moskvu. Allir sem
um borð voru, nfu manns, fórust í
slysinu en orsakir þess eru ókunnar.
Hermt er að flugvélin hafi náð að
hefja sig upp í um 50 metra hæð en
hafi siðan hrapað til jarðar við enda
flugbrautarinnar.
Meðal þeirra sem fórust í flugslys-
inu voru Artyom Borovik, sem er
þekktur blaðamaður í Moskvu, og
Ziya Bazhayev, forsljóri rússnesks
olíufyrirtækis. Lögregla hefur ekki
útilokað að hryðjuverk hafi grandað
þotunni þar sem vitað er að Borovik
hafði fengið margar líflátshótanir
vegna umdeildra skrifa og sjón-
varpsþátta. Einnig hefur verið á það
bent að Bazhayev hafði nýlega lagt
fé í sjóð til styrktar börnum sem lið-
ið hafa þjáningar vegna átakanna í
Tsjetsjníu. Þotan var af gerðinni
Yak-40 en slíkar vélar geta tekið 20-
30 farþega. Hér sést hvar flugvallar-
starfsmenn huga að flaki vélarinnar
í gær, skömmu eftir að hún fórst.
Er búinn að safna
fyrir sektunum
Berlín. AFP, Reuters.
HELMUT Kohl, fyrr-
verandi kanzlari
Þýzkalands, greindi frá
því á blaðamannafundi
í Berlín í gær, að hann
væri nú búinn að safna
5,9 milljónum marka,
jafnvirði 213 milljóna
króna, til að mæta
sektum sem flokki
hans, Kristilegum
demókrötum (CDU),
verður að öllum líkind-
um gert að greiða
vegna ólöglegra fram-
laga í sjóði flokksins
sem Kohl hefur viður-
kennt að hafa tekið við
á síðustu valdaárum
sínum.
En hann ítrekað einu sinni enn,
að hann myndi aldrei gefa upp nöfn
gefenda hinna ólöglegu framlaga
frá þessu tímabili. Hann tjáði
fréttamönnum að hann hefði mætt
„miklum skilningi" hjá vinum og
kunningjum í viðskiptalífi Þýzka-
lands, sem hann leitaði til eftir
framlögum í nýjustu fjársöfnun
sína. Fjölmargir áhrifamenn í CDU
hafa lagt hart að Kohl að gefa upp
nöfn gefenda hinna ólöglegu fram-
laga; það væri eina leiðin til að
binda enda á hneykslið sem skekið
hefur flokkinn og valdið fylgishruni
hans á síðustu mánuðum.
Aðspurður hvort hann teldi að
þetta fé, sem hann legði flokknum
nú til, myndi bæta þann skaða sem
hinir ólöglegu leynisjóðir sem hann
hélt úti hefðu valdið flokknum,
sagði Kohl: „Flokkurinn hefur alla
tíð verið heimili mitt og er, allt fram
á þennan dag,“ og bætti við: „Það
er mér mikilvægt, þegar flokkurinn
hefur orðið fyrir skaða, að ég geri
það sem í mínu valdi stendur til að
reyna að bæta úr honum.“
Kohl hefur sagzt ætla að leggja
CDU til 6,3 milljónir marka - þre-
falda þá summu sem hann tók við í
nafnlausum og þar með ólöglegum
framlögum í kanzlaratíð sinni. í
gær sagði hann að nú þegar væru
5,9 milljónir komnar á bankareikn-
ing sem væri í umsjá lögmanns
hans, og búið væri að lofa honum
afgangnum. Hann sjálfur og eigin-
kona hans, Hannelore, munu leggja
700.000 mörk í púkkið, með veðláni
teknu út á íbúðarhús þeirra hjóna í
Oggersheim við Ludwigshafen.
A blaðamannafundinum lagði
Kohl fram lista með nöfnum 30
kunnra Þjóðverja, sem lagt hafa
honum lið í fjársöfnun-
inni. Leikararnir Hein-
er Lauterbach og Uschi
Glas eru þar á meðal,
skráð fyrir 10.000
marka framlagi, en
stærð framlaga hvers
og eins á listanum nær
allt upp í eina milljón
marka, sem þýzki fjöl-
miðlakóngurinn Leo
Kirch, hefur lagt vini
sínum Kohl til. En Kohl
neitaði að segja nokkuð
um, hvort einhver nýju
gefendanna hefði einnig
verið á meðal gefenda
ólöglegu framlaganna.
Á þetta einkanlega við
um Kirch, en sumum þykir sem
þrjózka Kohls við að láta undan
þrýstingi um að upplýsa hverjir
gefendurnir hefðu verið á sínum
tíma styrki grunsemdir um að þar
hefðu menn verið að kaupa sér póli-
tíska greiða. Slíkum aðdróttunum
vísaði Kohl einnig enn á ný á bug í
gær.
Merkel segir hvorki af né á
Hann neitaði því ennfremur, að
hann væri með fjársöfnuninni að
reyna að bæta stöðu sína innan
flokksins einnig með það í huga að
hafa áhrif á það hver velst í flokks-
leiðtogasætið þegar Wolfgang
Scháuble, arftaki Kohls, fer úr því á
flokksþingi í apríl. Sá orðrómur hef-
ur komizt á kreik, að Kohl vilji beita
sér gegn því að Angela Merkel, nú-
verandi framkvæmdastjóri CDU,
komist í æðsta flokksemþættið.
Það leikur hins vegar enginn vafi
á því að hún nýtur víðtæks stuðn-
ings meðal almennra flokksmanna.
Þrátt fyrir það hafnaði Merkel því
enn á ný í gær að lýsa sig opinber-
lega reiðubúna að gefa kost á sér.
Þýzka útvarpsstöðin Deutsche
Welle hefur eftir Merkel, að flokks-
stjórnin muni á fundi sínum hinn
20. marz taka ákvörðun um tilnefn-
ingu í embættið; fyrr muni hún ekk-
ert gefa upp um mögulegt framboð
sitt.
Þá lýsti í gær ennfremur hinn nýi
þingflokksformaður CDU og CSU,
Friedrich Merz, með óvænt afdrátt-
arlausum hætti stuðningi við for-
mannsframboð Merkel. „Allt ann-
að“ væri hinum almenna flokks-
manni óskiljanlegt, að sögn Merz.
Auk þess væri tími til kominn að
kona veldist í æðsta flokksem-
bættið.
Helmut Kohl
Njósnari innan NATO talinn hafa veitt Serbum upplýsingar um loftárásir bandalagsins
London. AFP.
Sagður hafa ljóstrað upp
fyrirhuguðum árásarferðum
NJÓSNARI innan Atlantshafs-
bandalagsins lét Serbum í té leyni-
legar upplýsingar um fyrirhuguð
skotmörk og allar ferðir flugvéla
bandalagsins í loftárásunum á Júgó-
slavíu á síðasta ári fyrstu tvær vik-
urnar eftir að þær hófust, að því er
breskir fjölmiðlar höfðu eftir hátt-
settum embættismönnum í Banda-
ríkjunum í gær. Jamie Shea, tals-
maður NATO, sagði þó að ekkert
hefði komið fram sem renndi stoðum
undir þessa fullyrðingu.
Breska dagblaðið The Guardian
sagði að í leynilegri skýrslu banda-
rískra embættismanna kæmi fram
að stjómvöld í Belgrad hefðu fengið
nákvæmar upplýsingar um fyrirhug-
aðar ferðir flugvélanna og skotmörk
þeirra. Serbar hefðu verið látnir vita
a~ daglegum fyrirmælum tii flug-
mannanna fyrstu tvær vikumar eftir
að árásirnar hófust 24. mars.
Gátu komið hersveit-
unum undan
Fjallað verður um skýrsluna í
heimildarmynd sem breska sjón-
varpið BBC hyggst sýna á sunnu-
dagskvöld. Að sögn BBC kemur þar
fram að Serbar hafi einnig vitað um
ferðir njósnaflugvéla og ómannaðra
könnunarloftfara NATO og júgó-
slavneski herinn hefði getað flutt
hermenn sína og vígvélar frá skot-
mörkum bandalagsins.
í heimildarmyndinni er haft eftir
háttsettum embættismanni í Banda-
ríkjunum að Wesley Clark hershöfð-
ingi, yfirmaður herafla NATO, hafi
verið sannfærður um að Serbar hafi
fengið upplýsingar frá njósnara inn-
an bandalagsins fyrstu dagana eftir
að árásimar hófust. „Ég veit að það
er njósnari á meðal okkar og ég ætla
að finna hann,“ á hann að hafa sagt
við samstarfsmenn sína.
Clark sagði þó í viðtali við BBC í
gær að hann teldi „alls ekki“ að
njósnari væri í höfuðstöðvum
NATO. Þegar hann var spurður
hvort njósnari væri „innan NATO“
svaraði hann: „Ég held ekki.“
600 manns höfðu aðgang að
upplýsingunum
í heimildarmyndinni kemur fram
að yfirmenn NÁTO uppgötvuðu sér
til mikillar hrellingar að 600 manns
höfðu aðgang að upplýsingunum um
skotmörkin fyrstu tvær vikur loftár-
ásanna. Upplýsingunum var dreift í
ömggu tölvukerfi og þegar þeim,
sem fengu þær, var fækkað niður í
100 stöðvaðist upplýsingalekinn
strax, að því er haft var eftir banda-
rísku embættismönnunum.
Embættismaður í höfuðstöðvum
NATO sagði hins vegar að banda-
lagið hefði ekki fundið vísbendingar
um að skipanirnar til flugmannanna
hefðu borist Serbum. Óryggi boð-
skiptakerfisins væri í stöðugri end-
urskoðun og gerðar hefðu verið ráð-
stafanir til að tryggja að viðkvæmar
upplýsingar bærust aðeins þeim sem
þyrftu að fá þær.
Fréttaritari BBCí öryggismálum,
Andrew Gilligan, segir að njósnarinn
hafi ekki náðst og flest bendi til þess
að hann sé ekki einn af starfsmönn-
um höfuðstöðva NATO heldur einn
af fulltrúum aðildarríkja bandalags-
ins í Brussel eða embættismaður í
einhverju ríkjanna.
Jamie Shea, talsmaður NATO,
sagði hins vegar að ekkert hefði
komið fram sem benti til þess að
þessar grunsemdir ættu við rök að
styðjast. „Hvemig stendur á því að
við gátum sent 1.200 flugvélar í
38.000 árásarferðir á 78 dögum án
þess að missa einn einasta flugmann
og aðeins tvær flugvélar voru skotn-
ar niður? Ef Serbar hefðu fengið
þessar upplýsingar hefðu þeir ör-
ugglega notfært sér þær með meiri
árangri," sagði Shea. Skýrt var frá
því í ágúst að njósnari kynni að hafa
veitt serbneskum stjómvöldum upp-
lýsingar um ferðaáætlun og skot-
mörk bandarískrar herþotu af gerð-
inni F-117A sem Serbar skutu niður.
Blaðið The Scotsman fullyrti að
óþekktur herforingi NATO hefði
lekið upplýsingunum í rússnesku
leyniþjónustuna sem hefði síðan lát-
ið Serbum þær í té.
Franski herforinginn Pierre-
Henri Bunel viðurkenndi í nóvember
1998 að hann hefði veitt júgóslav-
neskum stjómarerindreka upplýs-
ingar um fyrirhuguð skotmörk
NATO fimm mánuðum áður en loft-
árásirnar hófust. Haft var eftir
honum að hann hefði gert það vegna
andúðar á Bandaríkjunum.
I heimildarmynd BBC kemur
einnig fram að sænskur kaupsýslu-
maður var sendur í leynilega ferð á
vegum NATO til Moskvu og Belgrad
áður en loftárásunum lauk. Hann er
sagður hafa fært Slobodan Milosev-
ic, forseta Júgóslavíu, þau skilaboð
að rússnesk stjórnvöld hefðu fallist á
friðaráætlun og vildu að serbneskar
öryggissveitir yrðu fluttar frá Kos-
ovo.