Morgunblaðið - 07.03.2000, Blaðsíða 45

UMRÆÐAN

MORGUNBLAÐIÐ
Um kvótaþvætti
MIKLAR fréttir
hafa farið af því að und-
anfömu að menn geri
stórar sölur á sjávarút-
vegsfyrirtækjum. Eins
heyrist að skuldir sjáv-
arútvegsins hafi hækk-
að um 50 milijarða
króna frá ársbyrjun
1996, þótt sjávarútveg-
urinn í heild hafi ekki
staðið í neinum þeim
fjárfestingum sem út-
skýrt geta umtalsverð-
ar lántökur. Pví liggur
beint við að verulegur
hluti þessara skulda sé
kominn til þegar eig-
endur hafa verið leystir út. Samt
eykst eiginfé sjávarútvegsins: Víst
er nokkur hagnaður í greinirini en
meira munar sennilega um að við yf-
irtökur liggur beint við að eignfæra
hið yfirtekna á kaupverði. Með því er
kvótinn í rauninni reiknaður upp hjá
kaupendunum, sem er í hæsta máta
eðlilegt miðað við þær reglur sem
stjórnvöld hafa sett um sjávarútveg-
inn.
Óviðurkvæmilegar
skammir
Rétt er að taka fram að það er út í
hött að skamma fólk fyrir að selja
það sem ríkisstjórnir rétta því. Eins
er fráleitt að skammast út í menn
sem hafa milligöngu um lögleg við-
skipti. Hins vegar er full ástæða til
að benda hugsanlegum kaupendum á
áhættuna sem í slíkum viðskiptum
felst og minna á að það kvað vera
regla, að menn beri sjálfir ábyrgð á
augljósum göllum þess sem þeir
kaupa og augljósri áhættu á að það
spillist. Ef maður kaupir hagstæðan
leigusamning, sem í eru uppsagnar-
ákvæði og ef hann hef-
ur átt kost á að lesa
samninginn, getur
hann varla kvartað eða
rift kaupunum þótt
leigusalinn segi upp
samningnum eða
hækki leiguna. Eins er
væntanlega með kvót-
ann. Ef menn taka
sjansinn á því að „Ut-
hlutun veiðiheimilda
samkvæmt lögum þess-
um myndar ekki eign-
arrétt..." í fyrstu grein
kvótalaganna þýði í
rauninni „Úthlutun
veiðiheimilda sam-
kvæmt lögum þessum myndar eign-
arrétt...“, þá gera þeir það vísast á
eigin ábyrgð.
Réttaróvissa
Bent hefur verið á að hlutabréfa-
markaðurinn virðist með einhverjum
hætti taka tillit til þessarar áhættu
og meta sjávarútvegsfyrirtæki mun
lægra en eðlilegt mætti teljast ef
kvótaeign væri reiknuð inn á gang-
verði á varanlegum aflaheimildum.
Samt er ekki hægt annað en dást að
hugrekki þeirra sem kaupa hlutabréf
í sjávarútvegsfyritækjum þessa dag-
ana þrátt fyrir þá réttaróvissu sem
ríkir um framtíð kvótaúthlutunar.
Jafnvel þótt Hæstiréttur teldi Vatn-
eyrarmálið ekki fallið til að kveða
upp úr um hvort gjafakvótinn stenst
stjómarskrána, þá blasir við að nýtt
dómsmál yrði höfðað til að svipta af
því fíkjublaði sem ríkisstjórnin girti
sig þegar hún breytti kvótalögunum
fyrir ári. Ég botna satt að segja lítið í
hvernig menn geta lesið eitthvað
annað út úr eftirfarandi línum í dómi
Hæstaréttar 3. des. ’98 en að sjöunda
Markús MöIIer
Fiskveiðistjórnun
Dómur Hæstaréttar í
Valdimarsmálinu hlýt-
ur, segir Markús
Möller, að benda til þess
að sjöunda grein kvóta-
laganna lendi í sömu
ruslatunnu og sú fímmta
og hann dáist að hug-
rekki þeirra sem treysta
á að kvótaúthlutun
myndi eignarrétt.
grein kvótalaganna lendi fyrr eða
síðar í sömu ruslatunnu og sú
fimmta, þegar kært var út af henni:
„Með þessu lagaákvæði er lögð fyrir-
farandi tálmun við því, að drjúgur
hluti landsmanna geti, að öðrum skil-
yrðum uppfylltum, notið sama at-
vinnuréttar í sjávarútvegi eða sam-
bærilegrar hlutdeildar í þeirri
sameign, sem nytjastofnar á íslands-
miðum eru, og þeir tiltölulega fáu
einstaklingar eða lögaðilar, sem
höfðu yfir að ráða skipum við veiðar í
upphafi umræddra takmarkana á
fiskveiðum. Þegar allt er virt verður
ekki fallist á, að til frambúðar sé
heimilt að gera þann greinarmun á
mönnum, sem hér hefur verið lýst.“
Auðvitað sker Hæstiréttur sjálfur úr
um hvað lesa skal út úr þessum lín-
um. Ég skil hins vegar ekki hvemig
menn geta lesið annað út úr orðum
dómaranna en að löggjafanum hafi
verið óheimilt að gera til frambúðar
umtalsvert upp á milli þeirra sem
fengu ókeypis kvóta og annarra
landsmanna. Þá hlýtur stórfelld mis-
ÞRIÐJUDAGUR 7. MARS 2000 45
munun að vera verri en lítilsháttar
mismunun. Mismununin í fimmtu
greininni sálugu var formsatriði og
ódýrt að komast framhjá henni.
Greinin fjallaði um hverjir gætu
fengið leyfi til að veiða núll eða fleiri
tonn af fiski. Mismununin í sjöundu
greininni er sú sem máli skiptir. Sú
grein er um hverjir mega veiða
meira en núll tonn.
Skyldur fégæslumanna
Auðvitað leyfist fólld að glannast
með eigið fé, enda taka ekki aðrir af-
leiðingunum af slíkri ráðstöfun.
Miklu meiri ábyrgð er lögð á herðar
þeim sem fara með fjármuni ann-
arra. Það liggur í loftinu að guðfeður
gjafakvótans róa að því öllum árum
að sem mest af kvóta verði selt lífeyr-
issjóðum og bönkum. Þannig á að
prakka fiskistofnunum bakdyrameg-
in inn á almenning áður en hann nær
rétti sínum. Þegar peningum er velt
og viðsnúið þannig að ekki sé hægt
að rekja hvaðan þeir komu, kallast
það peningaþvætti. Hitt mætti kalla
kvótaþvætti ef menn reyna að taka
þjóðareignina í gíslingu og sjá til
þess að skaði almennings verði sem
mestur ef snúið verður við.
Það er ijóst að ef kvótalögin lenda
á sorphaugum sögunnar verður ekk-
ert áhlaupaverk að finna rök fyrir
sérstakri tilhliðrunarsemi við þá sem
stofna til skulda vegna kvótakaupa
eða kaupa á hlutabréfum sem gætu
lækkað heldur í verði vegna afnáms
gjafakvótans. Því frekar er ástæða til
að biðja þá sem fara með annarra fé
að beita ítrustu varúð. Það eiga þeir
auðvitað fyrir það fyrsta að gera
vegna umbjóðenda sinna. Góðgjarnir
menn mættu þó einnig hafa í huga að
með þátttöku í kvótaþvættinu leggja
menn því lið sem þeir vonandi vilja
síst: Að hafa af íslensku þjóðinni þá
eign sem helst hefur gert hana
bjargálna.
Höfundur er hagfræðingur.
VasHhugi
A 1 H t I Ð A
VIÐSKIPTAHUGBUNAÐUR
l Fjártiagsbókhald
I Sölukerfi
I Viðskiptamanna
kerfi
i Birgðakerfi
(Tilboðskerfi
I Verkefna- og
pantanakerfi
I Launakerfi
I Tollakerfi
Vaskhugiehf. Síðumúla 15-Sími 568-2680
Það mælir allt
með Kyolic
Aratuga notkun og fjöldi
vísindarannsókna staöfesta
hollustu Kyolic.
fSlhalsuhúsið
Heimasíöa:
mælir meö KYOLIC www.kyolic.com
Dreifing: Logaland ehf.
Það er ekki ólíklegt
að bú viljir eiqa Golfinn binn að eilífu,
en þegar kemur að endursöiu
verður þú ekki fyrir vonbrigðum
• Þegar þú eignast nýjan bíl sem þér líkar vel við ertu nú varla
að velta því fyrir þér að selja hann aftur í bráð. Góð ending
og hátt endursöluverð Golf er það sem gerir þér auðvelt að
skipta, þegar þú tímir að selja hann!
Vel búinn nýr Golf: diskahemlar á öllum hjólum með ABS-
læsivöm » fjórir öryggispiíðar * geislaspilari * fjöðrun fyrir
íslenskar aðstæðurs hlífðarpanna undir vél. Val er á fjórum
mismunandi vélarstærðum.
Þú færð mikið fyrir peningana þína þegar þú kaupir nýjan
Golf og það kemur líka þægilega á óvart að hann kostar
minna en þú heldur.
Volkswagen Golf kostar fró kr. 1.395.000,-
Laugavegur 1 70-1 74 • Sími 569 5500 • Heimasíða www.hekla.is • Netfang hekla@hekla.is