Morgunblaðið - 07.03.2000, Blaðsíða 26

26*' ÞRIÐJÚDAGUR 7. MARS 2000 ‘
MÖRGÚNBLAÐIÐ
ERLENT
Heimkoma Augustos Pinochets vekur upp spurningar um heilsufar hans
Ekki jafn
veikur og af
er látið?
Reuters
Pinochet veifar stuðningsmönnum sínum á flugvellinum í Santiago,
skömmu eftir heimkomuna á föstudag.
Santiago, Buenos Aires. AP, AFP, Reuters.
RÁÐHERRAR í ríkisstjórn Chile
eru sagðir vera ævareiðir vegna
móttökuathafnar sem fram fór á
föstudag fyrir Augusto Pinochet,
fyrrverandi einræðisheira landsins.
Þeir telja að athöfnin hafi skaðað álit
landsins í augum umheimsins. Pin-
ochet virtist vera hress og við góða
heilsu þegar hann sté fæti á chileska
grund og hefur það orðið tilefni
vangaveltna um hvort fréttir af
heilsubresti hans haf! verið orðum
auknar. í gær fór chileskur dómari
fram á að friðhelgi yrði létt af Pin-
ochet svo hægt yrði að sækja hann
til saka vegna mannréttindabrota
sem framin voru á valdaárum hans.
Gekk óstuddur og
heilsaði herforingjum
Stuðningsmenn Pinochets fóru
um stræti og torg Santiago á föstu-
dag og fógnuðu heimkomu hans en
andstæðingar Pinochets efndu til
fjöldamótmæla i borginni daginn eft-
ir og kröfðust handtöku hans. I odda
skarst milli nokkurra mótmælenda
og lögreglu með þeim afleiðingum að
nokkrir særðust lítillega. Sex mót-
mælendur voru handteknir.
Pinochet, sem verið hafði í stofu-
fangelsi í Bretlandi í 16 mánuði, fékk
að halda heim á leið eftii’ að breski
innanríkisráðherrann, Jack Straw,
féllst á að hann væri of veikur til að
hægt væri að framselja hann til
Spánar. Þar átti hann yfir höfði sér
réttarhöld vegna ákæra um að bera
ábyrgð á pyntingum og morðum á
spænskum þegnum í valdatíð sinni.
Tekið var á móti Pinochet með við-
höfn á flugvellinum í Santiago, höf-
uðborg Chile, hermenn stóðu heið-
ursvörð og lúðrasveit lék hátíðar-
marsa. Var eftir því tekið að Pin-
ochet gekk óstuddur frá landgangi
flugvélarinnar og heilsaði upp á fjöl-
skyldu sína og einkennisklædda for-
ingja í hernum. Hefur þetta vakið
spurningar um hvort verið geti að
heilsa Pinochets sé betri en látið hef-
ur verið í veðri vaka.
Innanríkisráðherra Argentínu,
Federico Storani, fullyrti í gær að
einræðisherrann fyrrverandi hefði
gert sér upp veikindi til að sleppa
undan réttvísinni. Sagði argentínski
ráðhen-ann að móttökuathöfnin
hefði verið „háðugleg" og „til
skammar". Argentínumenn neituðu
á laugardag flugvél Pinochets um
leyfi til að fljúga í argentínskri loft-
helgi. Breska blaðið The Daily Tele-
graph telur að það sé vegna upplýs-
inga sem nýlega komu fram um að
Chile hefði aðstoðað Breta í stríði
þehra við Argentínumenn um Falk-
landseyjar árið 1982. Sambúð Chile
og Argentínu hefur löngum verið
stirð og lá við ófriði milli þeirra árið
1979.
Stóð með erfíðismunum
upp úr hjólastólnum
Sonur Pinochets, sem einnig heitir
Augusto Pinochet, sagði á sunnudag
að faðir sinn hefði þurft að leggja
mikið á sig til að geta gengið óstudd-
ur við komuna til Chile. „Honum
tókst með erílðismunum að standa
upp úr hjólastólnum vegna þess að
enginn chileskur hermaður, jafnvel
þótt særður sé, getur fallist á ósigur
þegar leikin eru hergöngulög og fé-
lagar hans standa við hlið hans.“
Chilebúar líta heimkomu Pin-
ochets mjög misjöfnum augum og er
deilt um hvort hann skuli sóttur þar
til saka fyrir mannréttindabrot sem
framin voru á valdatíma hans. Á
laugardag var búið að leggja fram
alls 61 kæru í Chile á hendur Pin-
ochet en óvíst er hvort nokkur þeirra
leiði til réttarhalda. Bent er á að
fyrst Pinochet hefur verið úrskurð-
aður óhæfur til að svara til saka utan
Chile sé ólíklegt að hann verði talinn
fær um það í heimalandi sinu.
Eftir aðeins eina viku tekur ný-
kjörinn forseti við embætti í Chile,
Ricardo Lagos, og verður það í
fyrsta skipti sem vinstrimaður sest í
stól forseta síðan Salvador Allende
varð forseti landsins árið 1970. All-
ende var steypt af stóli í valdaráni
hersins þremur árum síðar en lýð-
ræðislegir stjórnarhættir voru að
nokkru leyti teknir upp að nýju i
landinu árið 1990.
Lagos sagði í viðtali við brasilískt
tímarit sem birt var um síðustu helgi
að hann gæti aldrei fyrirgefið Pin-
ochet þá glæpi sem framdir voru í
valdatíð hans. Hann sagði einnig að
hann vildi sjá til þess að hægt væri
að dæma hann í Chile. „Að öðrum
kosti væri lýðræði okkar lýgin ein,“
er haft eftir Lagos.
Skoðanakannanir í Chile hafa leitt
í ljós að meirihluti fólks þar er
hlynntur því að réttað verði yfir Pin-
ochet en að sama skapi er fólk van-
trúað á að það verði nokkurn tíma
vegna þess hversu mikil ítök hann
hefur enn í landinu.
Pinochet nýtur friðhelgi vegna
þess að hann er öldungadeildarþing-
maður til lífstíðar, samkvæmt
ákvörðun sem hann tók sjálfur árið
1998. í gær fór dómari í Chile fram á
að friðhelginni yrði aflétt svo hægt
væri að rétta yfir Pinochet.
Vissi ekki um glæpina
Sonur Pinochets hefur sagt að fað-
ir hans hafi ekki vitað að her og lög-
regla myrtu og pyntuðu óbreytta
borgara er hann var við völd. „Það
kom honum á óvart að villimannlegir
atburðir af þessu tagi hefðu átt sér
stað,“ sagði Augusto Pinochet yngri.
Sem öldungadeildarþingmaður
hefur Pinochet rétt til að vera við-
staddur er Lagos verður vígður í
embætti 11. mars næstkomandi.
Dóttir einræðisherrans fyrrverandi,
Jacqueline Pinochet, sagði í gær að
hann yrði ekki við vígsluathöfnina.
OPEC-ríkin
Hyggjast
stórauka
framleiðslu
Abu Dhabi. AFP.
OPEC, samtök olíuútflutningsríkja,
hyggjast auka olíuframleiðsluna um
milljón fata á dag í apríl, að sögn
ónafngreinds embættismanns sem
hefur fylgst með viðræðum olíumála-
ráðherra Sádi-Arabíu, Venesúela og
Mexíkó. Heimsmarkaðsverðið á olíu
hækkaði þó verulega í gær eftir að
skýrt var frá því að stjórnvöld í íran,
Alsír og Líbýu legðust gegn því að
framleiðslan yrði aukin.
Embættismaðurinn sagði að við-
ræðunum yrði haldið áfram og til-
kynnt yrði á fundi OPEC í Vín 27.
þessa mánaðar hversu mikil aukning-
in yrði. „Samstaða er að nást um mill-
jón fata á dag eða þar um bil,“ sagði
embættismaðurinn. „Þetta virðist
skynsamlegt magn til að byija með.“
Olíumálaráðherrar Sádi-Ai-abíu,
Venesúela og Mexíkó komu saman í
London í vikunni sem leið og sögðu að
þörf væri á að auka framleiðsluna
vegna verðhækkana að undanförnu.
Embættismaðurinn sagði að OPEC-
ríkin myndu aðeins taka ákvörðun
um olíuframleiðsluna á öðrum fjórð-
ungi ársins. „Eftir fyrstu aukninguna
í apríl sjáum við hver viðbrögð mark-
aðarins verða, hversu hátt olíuverðið
verður og tökum síðan ákvörðun um
hvort þörf sé á að auka framleiðsluna
frekar.“
OPEC-n'kin vilja kanna hvernig
verðþróunin verður þegar sumar
gengur í garð á norðurhveli jarðar og
eftirspurnin minnkar áður en þau
taka ákvörðun um framleiðsluna á
síðari helmingi ársins, að sögn em-
bættismannsins. Hann bætti við að
samtökin stefndu að því að olíuverðið
yrði um 20-26 dalir á fatið og ef það
yrði yfir 30 dölum á öðrum ársfjórð-
ungnum yrði framleiðslan aukin frek-
ar. Olíuútflutningsríkin minnkuðu
framleiðsluna um 2,1 milljón fata á
dag á síðasta ári. Það varð til þess að
verðið þrefaldaðist og hefur ekki ver-
iðjafnháttíníuár.
AP
Stöðvaðist við bensínstöð
Boeing 737-farþegaþota frá banda-
ríska flugfélaginu Southwest Air-
lines með 137 farþega um borð
rann út af flugbraut í Burbank í
Kaliforníu á sunnudagskvöld.
Lenti hún á bíl á fjölförnum vegi,
en svo vildi til að enginn slasaðist
alvarlega. Við lá að vélin rynni á
bensínstöð, en sem betur fer stöðv-
aðist hún áður.
Stjdrn Israels lofar að bindaenda á hernámið í Líbanon
Samþykkir að flytja her-
lið sitt á brott í sumar
Jerúsalem. AFP.
STJÓRN ísraels samþykkti form-
lega á sunnudag að flytja herlið sitt
frá suðurhluta Líbanons ekki síðar
en í júlí. David Levy, utanríkisráð-
herra ísraels, sagði í gær að nú væri
komið að Líbönum og Sýrlendingum
að sýna að þeir vildu ná friðarsam-
komulagi við Israela eftir tveggja
mánaða þrátefli í friðarviðræðunum.
„Þetta er prófsteinn á friðarvilja
Sýriendinga og Líbana,“ sagði Levy.
„Ef Sýrlendingar vilja frið í raun og
veru og yfirlýstur friðarvilji þeirra
er ekki aðeins samningabrella þá
mun brottflutningur herliðsins frá
Líbanon knýja þá til samninga.“
Stjórn ísraels samþykkti einróma
tillögu Ehuds Baraks forsætisráð-
herra um að herliðið yrði flutt frá
suðurhluta Líbanons innan fjögurra
mánaða og kvaðst vona að brott-
flutningurinn yrði liður í friðar-
samningi við Líbana og Sýrlend-
inga. Að sögn ísraelskra fjölmiðla er
þetta fyrsta tillaga forsætisráðherr-
ans sem samþykkt hefur verið með
atkvæðum allra ráðherranna.
Almenningur í ísrael hafði lagt
fast að stjórninni að binda enda á
ófriðinn í suðurhluta Líbanons eftir
að sjö hermenn biðu bana í átökum
við hizbollah-skæruliða skömmu eft-
ir að friðarviðræðurnar við Sýrlend-
inga fóru út um þúfur.
Bandaríkjastjórn fagnaði ákvörð-
uninni og kvaðst vonast til að hún
yrði til þess að friðarumleitanirnar
kæmust á skrið. Israelska dagblaðið
Jerusalem Post sagði hins vegar að
ákvörðunin væri „tvíeggjuð“ og gæti
AP
Líbanskir drengir bíða eftir skóiabfl við íbúðarhús sem eyðilagðist í
sprengjuárás ísraelskra herþotna á þorpið Ain Bouswar í gær.
komið ísraelum í koll ef hún hefði
verið tekin án samningaviðræðna
við Sýrlendinga á bak við tjöldin.
ísraelar hafa sakað Sýrlendinga um
að hafa hvatt hizbollah-skæruliða í
Líbanon til að ráðast á ísraelska
hermenn með það að markmiði að
knýja ísraelsstjórn til friðarvið-
ræðna.
Átökin í Líbanon héldu áfram í
gær og ísraelskar herflugvélar
gerðu árásir á stöðvar skæruliða
norðan við hernámssvæðið í suður-
hluta landsins.
Ákvörðun ísraelsku stjórnarinnar
varð til þess að hizbollah-skæruliðar
lýstu yfir sigri í baráttunni við her-
námsliðið. Salim Hoss, forsætisráð-
herra Líbanons, fagnaði ákvörðun-
inni en kvaðst vilja að brottför
herliðsins yrði liður í friðarsamningi
þar sem hann treysti ekki Israelum
til að flytja herlið sitt á brott til
frambúðar af sjálfsdáðum. Tishrin,
málgagn sýrlensku stjórnarinnar,
dró í efa að Israelar myndu standa
við ákvörðunina og varaði við því að
átökin myndu magnast ef ísraelski
herinn færi ekki af öllu hernumda
svæðinu. Blaðið fullyrti að ísraels-
stjórn hygðist aðeins færa herliðið
frá einum vígvelli til annars og halda
mikilvægum stöðum í suðurhluta
Líbanons. „Slíkt stuðlar aðeins að
ófriði í þessum heimshluta og flækir
friðarumleitanirnar enn frekar."