Morgunblaðið - 30.07.1982, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JÚLÍ1982
35
úr sér öðru hverju. Leikir í 5—10
mínútur hressa ótrúlega þreyttan
ferðalanga. Varist að stöðva bílinn
þar sem börn eru i hættu af ann-
arri umferð. — Gætið þess að börn
fikti ekki í bílunum meðan áð er.
Lykla má aldrei skilja eftir í bíl-
um.
Aðeins ætti að hafa meðferðis
nauðsynlegan farangur, og sem
minnstan inni í bílnum.
Mikið sælgætisát veldur oft bíl-
veiki, og einn sjúkur dregur úr
ánæjgu hinna. Ef þið kjósið að
farþegar borði á ferð, gefið þeim
þá t.d. þurrkaða ávexti, epli eða
harðfisk. Annars líður öllum best,
ef þeir borða nesti sitt annars
staðar en í bílnum.
Varist að börn sitji á bílgólfinu,
þau gætu veikst af kolsýrsings-
eitrun. Fyrstu einkenni hennar
eru höfuðverkur og ógleði.
Vega- og ferðahandbækur geta
gert ferðina hvoru tveggja í senn,
fróðlega og skemmtilega.
Hygginn hílstjóri notar ökuljós í
þoku, ryki og slæmu skyggni. Þau
kosta sáralítið, og hæfilegt álag á
rafgeyma fer vel með þá.
Sjúkrakassi og slökkvitæki geta
komið þér að gagni þegar minnst var-
ir, og ættu að vera í bílnum allan
ársins hring.
— O —
Not bílbelta hafa i mörgum tilfell-
um bjargað mannslífum, og forðar
skrámum í minniháttar árekstrum.
Eins og öllum er kunnugt er nú skylt
að nota þau, en fyrst og fremst skul-
um við spenna þau sjálfra okkar
vegna.
ÚTI AÐ AKA
— má enginn „vera
úti að aka__“

Ökumaður skal athuga vel hægri
vegjaðarinn, áður en hann ekur fram
úr. Bifreiðin, sem á undan fer, verður
oft að beygja til vinstri vegna gang-
andi eða akandi vegfarenda eða af
öðrum sökum.
Það ætti að vera óþarfi að minna á
að neysla áfengis og akstur má aldrei
fara sarnan. Verri „kokkteil“ er vart
hægt að hugsa sér. Við skulum ekki
„blása frá okkur sumrinu" með því
að aka eftir neyslu áfengis.
ferðir án fyrirhyggju, eru haldnir
ímynduðu tímaleysi og setja sér of
stífar ferðaáa t lanir. Þeir hinir sömu
eiga á hættu að koma dauðþreyttir
og streittir heim, og jafnvel með
slæmar minningar úr ferðalaginu.
Eitt af því sem getur valdið
þreytu ferðalanga er, að oft
gleymist að taka tillit til yngstu
farþeganna. Börn í bílum hafa
aðrar þarfir en fullorðnir.
Hér á eftir fara nokkur atriði
sem gott er að íhuga við upphaf
ferðar, og hafa að leiðarljósi í
ferðalögum yfirleitt.
„Nestispakkinn". Hvert sem
ferðinni er heitið, skiptir miklu
máli, að allir förunautar séu í
góðu skapi, en góða lund má ekki
skilja eftir heima frekar en mat-
inn.
Spara má sér mikil óþægindi og
óánægju barna ef rétt leikföng eru
með í ferðinni. Oddhvöss eða brot-
hætt mega þau ekki vera, frekar af
mýkra taginu, s.s. „monsur" og því
um líkt.
Farið í orðaleiki við börnin, seg-
ið þeim gátur, eða látið þau fylgj-
ast með bílum sem á móti koma.
Þannig getið þið keppt um skrán-
ingarstafi bifreiða, lit á bílum
o.s.frv. En minnist þess að öku-
maðurinn má ekki taka þátt í
gamninu.
Hafið hvern feðaáfanga ekki of
langan. Leyfið farþegum að rétta
Þegar bílar mætast er ekki nóg að
annar víki vel út í vegbrún og hægi
ferð, sá sem á móti kemur verður að
gera slíkt hið sama. Við framúrakst-
ur geta minnstu mistök og rangt mat
á aðstæðum haft hörmulegustu af-
leiðingar. Þetta reynir því allt á góða
dómgreind og samvinnu milli öku-
manna. Hæfilegur hraði við mæt-
ingar er yfirleitt um 50 km.
— O —
Margar ár hér á landi virðast sak-
leysislegar á að líta, en geta reynst
skaðræðisfljót. Leggið ekki út í þær
nema kanna vel aðstæður, sérstak-
lega ef þið eruð á cinum bíl án sam-
fylgdar.
- — O —
Það er of algengt, að sá er fram úr
ætlar, ekur of nærri bifreið þeirri
sem hann hyggst aka fram úr, áður
en hann beygir á hlið við hana.
— O —
Með því að tefla á tvær hættur eða
vera svalur, leggur ökumaður ekki
aðeins sitt eigið líf í hættu, heldur
einnig lif annarra. Hver ökumaður á
að vita, að hvergi má aka eða reyna
að aka fram úr við hæðarbrúnir,
bovgjur, gatnamót, gangbrautir né á
öðrum slíkum stöðum, svo sem getið
er um í umferðarlögum. Blindhæðir
og brýr eru því miður vettvangur
margra umferðarslysa. Við slíkar að-
stæður þarf að draga úr ferð og gæta
þess að mætast ekki á versta stað.
„Sá vægir sem vitið hefur meira."
— O —
llm verslunarmannahelgina fara
sjálfsagt margir út að aka, og er ekk-
ert nema gott eitt um það að segja.
En við undirbúning ferðar, þarf öku-
maður að huga að mörgu. Hvernig er
bíllinn? Þolir hann það aukna álag
sem ferðalagi fylgir? Á sama hátt og
brýnt er að hafa jafnvægið í lagi á
bilhjólunum, þarf svo einnig að vera
hjá ferðafólkinu. Yfirvegaðir og
brosandi ferðafélagar eru líklegir til
þess i samciningu að ná því mark-
miði allra ferða að njóta ferðalagsins
í hvivetna. Svo eru aðrir sem leggja í
Umferðarráð óskar öllum
landsmönnum ánægjulegr-
ar og slysalausrar verslun-
armannahelgar.
Fræðsluþættir frá Geðhjálp:
Dóttir okkar var snögglega haldin geö
sveiflum og allt fjölskyldulíf
fór úr skorðum
Ég hef verið beðinn að skrifa
nokkur orð í þennan dálk um
reynslu mína og fjölskyldu
minnar af því að eiga ungling,
sem lengi hefur þurft að berjast
við geðsveiflur.
Fyrir nokkrum árum vorum
við ósköp venjuleg fjölskylda,
hjón með fjögur börn við beztu
heilsu. Kvöld eitt tekur konan
mín eftir því, að eitthvað amar
að dóttur okkar, sem þá er á
unglingsaldri. Telpan gat alls
ekki gert grein fyrir, hvað að sér
gengi, talaði bara um óskaplega
vanlíðan. Næsta dag leitum við
læknis, sem ráðlagði okkur að ná
sambandi við geðlækni, þar sem
hann teldi, að þarna væri um al-
varlegt þunglyndi að ræða. Geð-
læknirinn tók okkur í mörg og
ýtarleg viðtöl og smátt og smátt
komst hann að þeirri niðurstöðu,
að dóttir okkar væri haldin
sjúkdómi, sem hann kallaði
geðsveiflur. Þessi sjúkdómur
lýsir sér þannig, að sjúklingur-
inn er ýmist mjög daufur og
svartsýnn, sefur mikið og vill
sem minnst aðhafast eða þá að
hann er haldinn oflátum
(maníu), en þá er eins og hann
þurfi ekkert að sofa, heldur
hamast allan sólarhringinn, tal-
ar út í eitt og kann sér ekki læti.
Þessar sveiflur hafa nú gengið
1 . . i ■ .......
yfir dóttur mína, og þá okkur öll,
í mörg ár, en sem betur fer hafa
verið góð tímabil á milli.
Eftir að þessi óvæntu veikindi
komu upp á heimilinu, hófst
mjög erfiður tími hjá okkur öll-
um, því að röskunin var svo mik-
il, að það var eins og allt færi úr
böndunum. Engin unglingadeild
er til á geðsjúkrahúsunum, sem
létt gæti undir með svona heim-
ili, en læknirinn veitti okkur
ómetanlegan styrk meðan við
vorum að skilja hvað yfir okkur
hefði dunið.
í þjóðfélagi okkar hafa alltaf
ríkt miklir fordómar gegn geð-
sjúkdómum og nú fengum við
sannarlega að finna fyrir því.
Síminn þagnaði næstum alveg.
Vinir og ættingjar þorðu hrein-
lega ekki að spyrja um stúlkuna
og voru líka hræddir um, að við
vildum ekki að þetta væri nefnt
á nafn. Skólafélagar dóttur
okkar reyndust henni mjög vel
og reyndu að hjálpa henni á all-
an hugsanlegan hátt. Þar virtust
engir fordómar ríkja. Systkini
hennar hafa líka öll sýnt ótrú-
lega þolinmæði í þessu stríði, en
við foreldrarnir höfum oft haft
áhyggjur af, að þau myndu
bogna undan þessu mikla álagi.
Eg vildi að ég gæti gefið for-
eldrum, sem e.t.v. eiga eftir að
verða fyrir svipaðri reynslu, ein-
hver góð ráð. Reynið að missa
aldrei vonina um bata. Reynið að
láta ekki sjálfsmeðaumkvun eða
biturJeika ná tökum á ykkur, þið
eruð áreiðanlega ekki eina fólkið
í heiminum, sem þarf að þjást.
Reynið að njóta þeirra tímabila
þegar barnið ykkar er heilbrigt.
Reynið að forðast að ofvernda
sjúklinginn, þá er meiri von til
að hann reyni að bjarga sér
sjálfur. Og síðast en ekki sízt,
verið ekki sífellt að velta fyrir
ykkur, hvort þið hafið á ein-
hvern hátt stuðlað að þessum
veikindum, slíkar sjálfsásakanir
hjálpa hvorki ykkur né barninu
ykkar.
Enda þótt þetta hafi verið
ákaflega sár reynsla, langar mig
þó að nefna jákvæðar hliðar
hennar. í tengslum við þessa
baráttu okkar, sem oft er háð
bæði á nóttu og degi, höfum við
komizt að því, hversu mikið er til
af fórnfúsu og hjálpsömu fólki.
Það eru svo ótrúlega margir,
sem hafa rétt minni veiku dóttur
hjálparhönd, bæði félagar og
kennarar, því að hún hefur reynt
að stunda skóla, en einnig blá-
ókunnugt fólk, sem hún hefur
hitt þegar hún hefur átt í ein-
hverjum vanda vegna sjúkdóms
síns. Ég held þess vegna að for-
dómarnir gagnvart geðtrufluðu
fólki séu meiri á yfirborðinu,
e.t.v. einhverskonar hræðsla við
óþekkt fyrirbæri, en undir skel-
inni leynist yfirleitt löngun og
vilji til að hjálpa þessu hrjáða
fólki.