Morgunblaðið - 30.07.1982, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JÚLÍ1982

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 120 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 8 kr. eintakiö.
Pólitísk uppstokkun
Reynsla nokkurra undanfarinna ára bendir til þess, að
stjórnmálakerfið í landinu sé ófært um að takast á
við og leysa þau alvarlegu vandamál, sem við blasa í
efnahags- og atvinnumálum. Meiriháttar pólitísk upp-
stokkun er þess vegna ein af forsendum þess, að til staðar
verði pólitískt bolmagn til að fást við þessi vandamál.
Einn þáttur í slíkri uppstokkun er augljóslega að tryggja,
að Alþingi gefi réttari mynd af vilja þjóðarinnar sjálfrar
en það þing gerir, sem nú situr. í þeim efnum er ástæðu-
laust að láta allsherjar endurskoðun stjórnarskrár tefja
fyrir nauðsynlegum lagfæringum á atkvæðahlutfalli milli
einstakra kjördæma.
Tvö meginverkefni bíða þeirrar pólitísku endurnýjunar,
sem nauðsynleg er, til þess að ráðið verði við djúpstæð
efnahagsvandamál þjóðarinnar. Annað er endurskipu-
lagning sjávarútvegs og fiskvinnslu. Útgerð og fisk-
vinnsla skila ekki þeim arði í dag, sem nauðsynlegt er og
þessi undirstöðuatvinnuvegur þjóðarinnar verður að
skila, ef lífskjör eiga ekki að versna til muna. Kostnaður
við útgerðina er alltof mikill og sá skipafjöldi, sem nú
stundar veiðar er í raun og veru þjóðarhneisa. Alltof
mikil fjárfesting í fiskiskipum er nú þegar orðin veruleg
byrði á þjóðarbúinu og kostnaður við að sækja aflann á
miðin er margfalt meiri en vera þyrfti. Mikið hefur verið
gert á undanförnum árum til þess að auka hagkvæmni í
rekstri frystihúsa og bæta nýtingu afláns en mikið er
ógert. Stóraukin hagkvæmni í útgerð fiskiskipa og rekstri
fiskvinnslustöðva er meginþáttur í því að bæta lífskjör og
tryíifíja betur stöðu þjóðarSúsins.
Hitt verkefnið, sem bíður, er uppbygging orkuvera og
iðjuvera. Eins og margoft hefur verið bent á, hafa þrjár
ríkisstjórnir, sem setið hafa frá hausti 1978, verið aðgerð-
arlausar í þessum efnum. Þó er hér um að tefla það átak í
atvinnumálum, sem skipta mun sköpum um líf þjóðarinn-
ar í þessu landi fram á næstu öld. Með nauðsynlegri
pólitískri endurnýjun þarf að hefja markvisst starf við að
laða til okkar samstarfsmenn við uppbyggingu iðjuvera,
sem byggja á þeirri orku, sem framleidd verður úr nýjum
orkuverum landsmanna.
Sú stefna, sem Alþýðubandalagið hefur rekið í orku- og
iðnaðarmálum er þjóðhættuleg og það er aö verða eitt
brýnasta verkefnið í íslenzkum þjóðmálum, þegar fram-
tíðarhagsmunir þjóðarinnar eru hafðir í huga, að losna
við hina dauðu hönd Alþýðubandalagsins á þessum mála-
flokki. Jafnframt er ljóst, að Alþýðubandalagið hefur al-
gera sérstöðu meðal íslenzkra stjórnmálaflokka í afstöðu
til þessara mála og erfitt að sjá, að þessi flokkur geti átt
nokkra aðild að því uppbyggingarstarfi, sem allar aðstæð-
ur kalla á.
Stjórnmálaöflin í landinu verða að taka þessi tvö meg-
inverkefni föstum tökum í kjölfar þeirrar pólitísku upp-
stokkunar, sem hér hefur verið vikið að. Úr því sem komið
er, skiptir í raun og veru ekki öllu máli, hvort fall núver-
andi ríkisstjórnar ber að höndum mánuði fyrr eða síðar.
Fjármálaráðherra þessarar ríkisstjórnar hefur lýst því
yfir, að þjóðin sé að sökkva á kaf í skuldir. Þau fleygu orð
eiga eftir að verða grafskrift þessarar ríkisstjórnar. Það
verður að vísu erfiðara að fást við vandamálin þeim mun
lengur sem stjórnin situr, en aðalatriðið er þó, að sterk öfl
í stjórnmálaflokkunum nái saman um þá pólitísku endur-
nýjun og framkvæmd þeirra meginverkefna, sem hér hef-
ur verið fjallað um.
Pólitísk forysta, eins og nú er komið, kemur ekki frá
þeirri ríkisstjórn sem nú situr og varð til þess að sundra
þjóðinni í stað þess að sameina hana, þegar hún var
mynduð. Hún verður að koma frá Alþingi, sem endur-
speglar þjóðarviljann með sæmilega eðlilegum hætti.
Vegna frétta af vaxandi erfiöleikum í þjóðlífinu vegna fjárskorts
og samdráttar, haföi Morgunblaöiö samband viö ýmsa aðila í
verslun, viöskiptum og þjónustu, og leitaöi álits þeirra á ástandinu.
Fara svör þeirra hér á eftir, en í blaðinu í gær birtust einnig
viötöl viö bankastjóra og fimm forsvarsmenn fyrirtækja í verslun
og þjónustu.
Guðlaugur Bergmann
í Karnabæ:
Höfum lifað
um efni fram,
nú er komið að
skuldadögunum
„Ég vil ekki kalla núverandi ástand
kreppu, ég tel að það sé of sterkt til
orða tekið, en það hefur orðið mikill
samdráttur, því er ekki að leyna,“
sagði Guðlaugur Bergmann forstjóri
Karnabæjar í samtali við Morgunblað-
ið í gær. „Ástæða þessa er auðvitað sú,
að við höfum lifað um efni fram,“
sagði Guðlaugur ennfremur. „Að
skuldadögum hlaut að koma, og nú
eru þeir runnir upp. Hvernig gat líka
öðruvísi farið, þegar bæði þorskurinn
og loðnan bregðast í einu?“
Sannleikurinn er sá, að hingað til
höfum við alltaf getað fleytt okkur
áfram á því að veiða meiri og meiri
fisk, en nú er það ekki hægt lengur.
Nú verða menn að taka höndum
saman, því núverandi ástandi verð-
ur ekki snúið við nema með því að
framleiða meira og bæta afkomu
fyrirtækjanna. íslendingar hafa
vissulega unnið nóg, og lengri
vinnudag en margir aðrir, en af-
köstin hafa ekki verið mikil að sama
skapi. Það verður að koma á trausti
milli atvinnurekenda og launþega,
og allir verða að leggjast á eitt við
að rífa þjóðina upp úr þessum öldu-
dal. Það er hægt, ég hef trú á ís-
lensku þjóðinni, bara ef hún stendur
saman. Stjórnmálamennirnir eiga
að skammast sín allir sem einn og
hætta þessum sandkassaleik, að
kenna hverjir öðrum um hvernig
komið er. Þeir eiga að snúa bökum
saman og finna sameiginlega leið út
úr vandanum.
En það sem er að gerast hér er
ekkert séríslenskt fyrirbæri, öðru
nær. Þetta hefur verið að koma yfir
Vestur-Evrópu undanfarin ár eins
og öllum er kunnugt, og nú erum við
að fá smjörþefinn af því. Ég vona
bara að atvinnuleysi fylgi ekki í
kjölfarið eins og gerst hefur erlend-
is.
En af því að ég er bjartsýnismað-
ur, þá held ég að við getum snúið
þessari þróun við. Fyrsta skilyrðið
til þess er að fólk átti sig á því að
lífskjörin verða ekki bætt nema með
aukinni framleiðni og bættum hag
fyrirtækjanna. Og til þess að svo
megi verða, þarf hver og einn þjóð-
félagsþegn að vinna betur og af-
kasta meira, svo einfalt er það,“
sagði Guðlaugur að lokum, „fyrir-
tækin verða að sýna hagnað og í
þann hagnað er hægt að sækja betri
lífskjör."
Wilhelm Wessman,
aðstoðarhótelstjóri á
Hótel Sögu:
„Samdráttar-
einkenni virð-
ast vera að gera
vart við sig í
allri V-Evrópu“
„ÞAÐ hefur oft verið látið liggja að
því, að verkfallshótanir nú fyrr í
sumar hafi átt sinn þátt í því, að meira
hefur verið um afpantanir en áður, en
ég þori ekki að fullyrða um hver hin
raunverulega ástæða er,“ sagði Wil-
helm Wessman, aðstoðarhótelstjóri á
Hótel Sögu. Júlímánuður hefur verið
lakari en við bjuggumst við, en fyrri
partur sumarsins nokkuð við það
sama og áður. Hóparnir sem við
bjuggumst við í júlí hafa minnkað og
fólk hreinlega afpantað.
Ég var staddur í Frakklandi og
Þýskalandi nú fyrir skömmu, þar
sem ég hitti fyrir marga aðila sem
starfa við hótelhald. Þar kvað yfir-
leitt við svipað hljóð í mönnum,
samdráttur í hótelrekstri. Þessi
samdráttareinkenni virðast vera að
gera vart við sig í allri Vestur-
Évrópu. Erlendis virðist fólk vera
fljótar að kippa að sér hendinni, ef
eitthvað ber út af í efnahagsmálum,
en hér á landi. Við eigum þó ekki
gott með að setja mælikvarða á inn-
anlandstraffíkina, þar sem sumar-
mánuðirnir eru alltaf mjög rólegir,
hvað varðar íslenska hótel- og veit-
ingagesti, en mér sýnist þó veitinga-
þjónustan hafa gengið svipað og áð-
ur,“ sagði Wilhelm.
Höróur Sigurgestsson,
forstjóri Eimskips:
Aukin vanda-
mál í sambandi
við vanskil og
greiðslur
„SVEIFLUR í flutningum eru afleidd
stærð af því sem er að gerast í land-
inu, bæói í innflutningi og útflutningi
og við höfum að sjálfsögðu orðið varir
við þetta þannig að fyrstu sex mánuði
ársins voru miklir flutningar til lands-
ins, meiri en við áttum von á. Síðustu
vikurnar hefur dregið úr þeim, en þeir
eru enn verulegir, en þess ber að geta
að á þessum tíma árs dregur verulega
úr flutningum, vegna þess að fyrirtæki
og verksmiðjur eru víða lokaðar á
þessum tíma,“ sagði Hörður Sigur-
gestsson forstjóri Eimskipafélags ís-
lands í samtali við Morgunblaðið.
„Við gerum ráð fyrir því að inn-
flutningur verði enn töluverður á
næstu mánuðum, minnki að vísu, en
verði áfram verulegur. Mikill og al-
varlegur samdráttur hefur hins
vegar orðið í útflutningi og hann
hefur komið fyrr en við áttum von á
og við sjáum fram á að hann haldi
áfram, en það er ekki í innflutningi.
Þó innflutningur hafi dregist saman
síðustu vikurnar, þá gerum við ráð
fyrir því að hann verði áfram tölu-
verður," sagði Hörður.
Aðspurður um flutningaáætlanir
félagsins, sagði Hörður, að gert
væri ráð fyrir að í heildina yrði
flutt svipað magn og flutt var á síð-
asta ári. „Við gerum ráð fyrir því að
innflutningur verði meiri en búist
var við, en útflutningur verði hins
vegar minni. Þessi mikli innflutn-
ingur hefur orðið þess valdandi að
mikið álag er á vöruafgreiðslunni og
á vöruhúsunum í Reykjavík. Þó
dregið hafi úr útleysingum þá er
langt frá því að þær séu stopp, langt
frá því að það sé eitthvað hrun.
Fyrir réttri viku vorum við með
1630 bíla í vörugeymslum okkar en
fyrrihlutann í júní var fjöldinn ná-
lægt 2500, þannig að þrátt fyrir
mikinn bílainnflutning til landsins,
þá hefur fjöldi bíla minnkað í
geymslunum," sagði Hörður.
Hörður var spurður um hvort bú-
ist væri við því að tregða í vöruút-
leysingum myndi ágerast. „Nei, við
gerum ráð fyrir því að hægja muni
á útleysingum, miðað við fyrrihiuta
ársins, en hvað samdrátturinn verð-