Neytendablaðið - jun 2017, Qupperneq 20

NEYTENDABLAÐIÐ // JÚNÍ 2017
Nýtt opinbert dýravelferðarmerki
fyrir svínarækt hefur nú litið dagsins
ljós í Danmörku en þróun þess hef ur
ekki gengið þrautalaust fyrir sig.

Forsaga málsins er sú að á ársfundi
dansk ra svínabænda árið 2014 gerði
þá verandi matvæla ráðherra samning við
svínabænd ur og dýra verndunarsamtök
um að bæta vel ferð svína. Seljendur og
sláturhús sam mæltust um að gefa neyt­
endum betri upplýsingar og ekki síst fleiri
valmöguleika. Árið 2015 setti svo land­
búnaðarráðherrann 17 milljónir danskra
króna (u.þ.b. 270 m.kr.) í þróun ar vinnu á
hinu nýja merki.
Neytendasamtök mótmæla
Frá upphafi lá fyrir að merkið yrði þrí­
skipt, þ.e. að gefnar yrðu stjörnur frá
einni og upp í þrjár eftir því hversu vel
væri staðið að málum. Dönsku neyt­
endasamtökin ásamt félagi lífrænna
bænda og dýraverndunarsamtöku­
num Dyrenes beskyttelse mótmæltu
þess um áformum harðlega á þeim
forsendum að merkið myndi villa um
fyrir neyt endum. Tvö merki væru þegar
í notkun sem segðu neytendum til um
velferð dýra; Ø­merkið, sem er lífræn
merking, og Anbefalet af Dyrenes
beskyttelse, merki dýraverndunarsam­
takanna. Einnig var gagnrýnt að þær
lágmarkskröfur sem gerðar voru fyrir
eina og tvær stjörnur væru alltof litlar.
Þá væri ekki von til þess að gerðar
yrðu umbætur á dönskum svínabúum
ef hægt væri að merkja framleiðsluna
með velferðarmerki án þess að hafa í
raun breytt miklu.
Gert til að auka gæðin
Verslunarkeðjan Coop hafði einnig
miklar efasemdir um merkið og taldi
það fyrst og fremst eiga að þjóna hags­
munum svínabænda. Þannig kæmi t.d.
fram í búvörusamningi að merkið ætti
að styðja samkeppnishæfni danskra
svínabænda. Hótaði Coop að koma
með eigið merki til höfuðs opinbera
merkinu en mikil áhersla er á lífræna
framleiðslu og umhverfisvænar vörur
í verslunum Coop. Danska mat væla­
stofnunin, sem sér um að inn leiða
merkið, segir hins vegar að mark­
miðið sé að auka gæðin í svínarækt
og það verði best gert með því að
gefa neytendum tækifæri til að greiða
hærra verð fyrir betri vöru. Mark aðs­
hlutdeild svínakjöts sem er ann að
hvort líf ræn framleiðsla eða með
merki dýra verndunarsamtakanna er
einungis 2,5%. Peter Sandøe sem er
sérfræðingur í dýravelferð tekur undir
þetta. Hann bendir á að það geti verið
mikilvægt að hið opinbera setji á fót
merki sem hjálpi neytendum að velja
kjöt sem er bæði betra en hefðbund­
in framleiðsla hvað varðar aðbúnað
dýranna og á verði sem neytendur eru
tilbúnir að greiða.
Tvö ný merki á markað
Nú er merkið tilbúið og var kynnt opin­
berlega í mars sl. Fyrirhugðari stjörnu­
gjöf var þó skipt út fyrir hjörtu. Vonast
stjórnvöld til þess að merkið muni í
framtíðinni ná yfir fleiri kjöttegundir.
Coop sætti sig ekki við áform stjórn­
valda og tók upp sitt eigið merki árið
2016 þar sem stigin eru fjögur. Segir
talsmaður fyrirtækisins að sérstök
áhersla sé lögð á fjórða stigið sem nái
yfir þá framleiðendur sem standa sig
allra best enda sé engin sambærileg
merking til á markaði. Danskir neytend­
ur hafa því val um fjórar mismunandi
merkingar á svínakjöti, fyrir utan hefð­
bundna framleiðslu, sem er að margra
mati allt of mikið af því góða.
Ný merking
í Danmörku
- ekki allir á eitt sáttir
Nýja opinbera merkið. Merki DýraverndunarsamtakannaOpinbera lífræna merkiðMerki Coop
20