Dagblaðið Vísir - DV - 07.05.1997, Blaðsíða 14

14
MIÐVTKUDAGUR 7. MAÍ 1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaBur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifmg: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Góð lífeyris-málamiðlun
Komin er fram á Alþingi ágæt málamiðlunartillaga,
sem eyðir flestum göllum lífeyrisfhimvarps fjármálaráðu-
neytisins og tekur tillit til málefnalegra þátta hagsmuna-
streitunnar um frumvarpið. Líklegt er, að þessi málamiðl-
un í efiiahags- og viðskiptanefnd nái fram að ganga.
Eini stóri gaflinn, sem eftir situr, er óviðráðanlegur,
af því að hann tengist loforðum stjómvalda við gerð
kjarasamninganna í vor. Aðflar vinnumarkaðarins vilja
vernda núverandi lífeyrissjóði og einkarétt þeirra á að
fara með lífeyri fólks í viðkomandi starfsgreinum.
Betra væri að koma á frelsi og samkeppni milli lífeyr-
issjóða, svo að fólk geti flutt sig úr lífeyrissjóðum, sem
em dýrir í rekstri og standa sig ifla, yfir í lífeyrissjóði,
sem em vel reknir og standa sig vel. Slíkt mundi líka
leiða tfl, að lakari lífeyrissjóðir rynnu inn í hina betri.
Hér er verið að tala um hina hefðbundnu sameignar-
sjóði, sem fela í sér ábyrgð á lífeyrisgreiðslum, hvort sem
þær standa yfir í skamman eða langan tíma. Þetta hefur
verið hlutverk lífeyrissjóða hingað tfl og er raunar einn
af mikflvægustu þáttum íslenzka velferðarríkisins.
Sameiginlegt hagsmunamál ríkissjóðs og samtaka
vinnumarkaðarins er, að þetta kerfi verði áfram notað.
Það veitir félagsmálaberserkjum atvinnu við að ráðskast
með fé. Og það léttir byrðum af ríkissjóði, sem annars
yrði sjálfur að fjármagna aldrað fólk og öryrkja.
Ríkissjóður gæti varið sína hasmuni, þótt fólk fengi
frelsi tfl að velja milli sameignarsjóða. Slíkt mundi hins
vegar rýra tækifæri félagsmálaberserkja til að sitja í
stjórnum lífeyrissjóða, af því að sjóðir fjármagnsfyrir-
tækjanna mundu sækja inn á markað lífeyrissjóðanna.
Með málamiðluninni er samningsbundnum spamaði
fólks skipt í tvennt. Annars vegar er hinn hefðbimdni líf-
eyrir í sameignarsjóðum, sem hefur forgang, unz náð
hefur verið 12.000 króna framlagi á mánuði. Því, sem
umfram er, má ráðstafa frjálst í séreignarsjóði.
Núverandi lífeyrissjóðir eiga samkvæmt málamiðlun-
inni að geta stofnað séreignardeildir. Séreignarsjóðirnir
eiga að geta stofnað sameignardefldir. Þannig myndast
almenn og víðtæk samkeppni á markaðnum um aflan líf-
eyrisspamað umfram 12.000 krónur á mánuði.
Talan 12.000 krónur er fundin með því að meta, hvað
sameignarsjóðir þurfi mikla peninga tfl að standa undir
hóflegum elli- og örorkulífeyri. Slík tala verður afltaf
umdeilanleg og þarf raunar að fylgja verðlagi hvers
tíma. Þessi tala er sennilega í lægri kanti þess, sem þarf.
Með núgildandi 10% reglu næst 12.000 króna mánað-
arlegur spamaður af 120.000 króna mánaðarlaunum. Þar
sem mikill fjöldi fólks hefur hærri lífeyristengdar tekjur,
opnast möguleikar á víötækum spamaði á vegum þeirra
séreignarsjóða, sem bezt ávaxta peninga almennings.
Eðli málsins samkvæmt ávaxta séreignarsjóðir betur
en sameignarsjóðir. Hinir fyrmefndu þurfa ekki að taka
tiflit tfl íþyngjandi atriða, sem hinir síðarnefhdu þurfa
að gera. Skynsamlegt er, að lífeyrisspamaði í þjóðfélag-
inu sé skipt milli þessara tveggja sparnaðartegunda.
Gangur þessa máls er gott dæmi um ágæti lýðræðis
sem rekstrarforms þjóðfélags. Eðlilegt er, að frumvörp
komi gölluð úr ráðuneytum, af því að þar eru menn ekki
frekar alvitrir en annars staðar. Málið hefur síðan feng-
ið víðtæka kynningu og þrýstihópar hafa tjáð sig.
í framhaldi er komin fram í þingnefnd tiflaga tfl mála-
miðlunar, sem virðist skynsamleg í stöðunni og virðist
geta leitt til mikilvægra umbóta á velferðarkerfinu.
Jónas Kristjánsson
Leikskólaaldurinn er á vissan hátt viðkvæmasti og dýrmætasti tími ævinnar, þar ætti einungis að vinna afbrags-
fólk á afbragðslaunum, segir m.a. í greininni.
Leirinn mjúki
þátt í aö leggja grunn-
inn að lífi þeirra bama
sem þeim er treyst fyr-
ir, því dýrmætasta sem
foreldramir eiga. Pen-
ingar, fasteignir og
verðbréf eru hjóm í
þeim samanburði. Ef
ekki er hlúð vel að
börnunum á þessum
fyrstu árum ævinnar
getur verið erfitt að
byggja á þeim grunni
siðar á skólagöngunni.
Lengi býr að fyrstu
gerð, eins og sagt er.
Leikskólaaldurinn er
þannig á vissan hátt
viðkvæmasti og dýr-
mætasti tími ævinnar
og því ætti einungis af-
Hoað í afa og ommu
og alla sem í náðist
og þeir meira og
minna skikkaðir til
að hlusta á bama-
söng. Allir ættingj-
ar náttúrlega að
rifna af monti yfir
sínu bami, klapp,
hrós fyrir frábæra
frammistöðu og svo
allir heim í kakó og
kleinur.
„Það mæW þannig leiða rök að
því að ieikskólakennarar ættu að
hafa hærri iaun en háskólakennar■
ar. Þeir fyrrnefndu móta þann
mjúka leir sem hinir síðarnefndu
slípa aðeins til síöar.u
Vorið í allri sinni
dýrð, gróður kom-
inn af stað, sauð-
burður hafinn og
dirrindí. Þá kemur
fimm ára dóttir mín
lallandi með miða í
hendi: sýning um
helgina á verkum
leikskólabarna í
Perlunni.
Afrakstur sleitu-
lausrar vinnu smá-
fólksins í marga
mánuði undir leið-
sögn leikskóla-
kennaranna: mynd-
ir, styttur, sögur og
hvers kyns undra-
vemr úr hugar-
heimi barnanna.
Kjallarinn
Friðrik Rafnsson
ritstjóri
Hvað svo?
Svo fór ég að hugsa um verð-
mætamat, verðmæti vinnu leik-
skólakennara. Leikskólakennarar
eru að vinna með ungar, við-
kvæmar og ómótaðar sálir. Smá-
fólk sem trúir öllu sem því er sagt
og treystir fullorðna fólkinu alger-
lega. Þetta smáfólk er undir hand-
leiðslu leikskólakennaranna heilu
og hálfu dagana, frá tveggja ára
aldri til sex. Þeir eiga því stóran
bragðsfólk að fá að vinna í leik-
skólum og á dagheimilum. Þar
ætti einungis að vinna aíbragðs-
fólk á afbragðslaunum. Með þessu
er ég síður en svo að gera lítiö úr
þeim sem starfa nú. Þvert á móti
veit ég af eigin reynslu að í leik-
skólum starfar samviskusamt,
bamgott og hugmyndaríkt fólk.
Laun þess eru hins vegar alls ekki
í samræmi við þau dýrmætu upp-
eldisstörf sem það innir af hendi.
Þægilequr mælikvarði og
traustur
Fram til þessa hefur launa-
stefna almennt miðast við mennt-
un starfsmanna, enda er það þægi-
legur mælikvarði og traustur. Því
þykir það sjálfsagt að duglegur og
sjóðasækinn háskólakennari hafi
helmingi eða þrefalt hærri laun en
leikskólakennari. Háskólakennar-
inn kennir jú á hærra menntunar-
stigi, ekki satt, og stundar auk
þess akademískar rannsóknir? En
má þar á móti ekki segja að
ábyrgð háskólakennarans sé að
vissu leyti minni en ábyrgð leik-
skólakennarans? Nemendur hans
eru þroskaðri og sjálfstæðari en
leikskólaböm, nánast fullmótaðar
manneskjur, auk þess sem há-
skólanemar fara í nám af fúsum
og frjálsum vilja og geta hætt þeg-
ar þeim sýnist, öfugt við leik-
skólabörnin? Það mætti þannig
leiða rök að því að leikskólakenn-
arar ættu að hafa hærri laun en
háskólakennarar. Þeir fyrr-
nefndu móta þann mjúka leir sem
hinir síðamefndu slípa aðeins tii
siðar.
Auðvitað verður fólk að njóta
góðrar menntunar í launum, en
væri ekki einnig hægt að reyna
að meta vinnu þess út frá við-
fangsefninu? Öll kennslu- og upp-
fræðslustörf eru gríðarlega mikils
virði fyrir siömenntað samfélag.
Og í flóknu nútímasamfélagi
skipta þau mun meira máli en
matadorleikir sægreifa, banka-
stjóra og verðbréfasala, manna
sem hirða þá ávexti sem kennarar
á öllum skólastigum hafa sáð til. -
Og dirrindí?
Friðrik Rafnsson
Skoðanir annarra
Atvinnuleysi lífsstíll
„Atvinnuleysingi leggur yfirleitt kapp á að finna
sér nýja vinnu, ef lítið eða ekkert atvinnuleysi er í
kringum hann. En þegar margir aðrir em einnig at-
vinnulausir í nánasta umhverfi atvinnuleysingjans,
þá getur vinnuviljinn minnkað. Atvinnuleysið getur
orðið að lífsstíl. Þetta er segin saga í ýmsum nálæg-
um löndum."
Þorvaldur Gylfason hagfr. í 17. tbl.
Vísbendingar.
Áhyggjulaust ævikvöld?
„í nýútkomnu heimilisriti sjálfstæðismcuma í
Bessastaðahreppi, en það heitir Grásteinn, var birt
viðtal við einn af alþingismönnum flokksins um
málefni aldraðra. Viðtalið bar fyrirsögnina „Búum
öldruðum áhyggjulaust ævikvöld" ... Eru aldraðir að
biðja um áhyggjulaust ævikvöld? Enginn sem er
með fullu viti og meövitund, ungur eða aldinn, get-
ur verið áhyggjulaus. Að hafa áhyggjur eru hluti af
lífinu. ... Því er slagorð eins og að „búa öldruðum
áhyggjulaust ævikvöld" að sínu leyti álíka mark-
laust og „heObrigði fyrir alla árið 2000“ og vímulaust
land árið „2002“, en þetta hljómar fallega.“
Árni Björnsson læknir í Mbl. 6. maí.
Kvalræði í hvalamáli
„Vandræðagangurinn í kringum málið er kominn
á það stig að ríkisstjómin verður að taka af skarið.
Það gengur ekki endalaust að tala um að hvalveiðar
séu í þann veginn að hefjast, að kannski ættum við
að ganga í hvalveiðiráðið aftur og ekki sé hægt aö
skilja hvað hvalveiðisinnar vilji. Em menn að bíða
eftir einhverju nýju í málinu á næsta fulla tungli?
Jafn rétt og ábending forsætisráðherra var um helg-
ina, beinist hún alveg eins að honum: Hvað vill rík-
isstjórn Davíðs Oddssonar?"
Stefán Jón Hafstein ritstj. í
Degi-Tímanum 6. maí.