Dagblaðið Vísir - DV - 07.05.1997, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 7. MAI 1997
Viðskipti___________________________________x>v
Olíuverzlun íslands 70 ára á árinu:
Verið ein ævintýrasaga
- Óli keypti Olís meöan Skeljungur þráttaði um 15 milljónir
„Mér finnst einna merkilegast við
sögu þessa fyrirtækis vera það að
einn af stofnendum og stjórnandi
þess í nokkur ár skyldi vera Héðinn
Valdimarsson. Hann er einn um-
svifamesti verkalýðsmaður allra
tíma og auk þess að vera forstjóri
Olís var hann formaður Dagsbrún-
ar, stærsta verkalýðsfélags þess
tíma,“ segir Guðmundur J. Guð-
mundsson, formaður Dagsbrúnar í
fjölda ára. Olíuverzlun íslands hf.
var stofnuð 3. október 1927.
Héðinn Valdimarsson hafði kom-
ið sér í viðskiptasamband við BP í
London. Hann var einn aðaleigandi
félagsins eftir að Landsverslun ís-
lands var gerð að einkafyrirtæki.
Fyrirtækið var áður í eigu ríkisins
og annaðist innflutning á eldsneyti.
Héöinn Valdimarsson var aöaleig-
andi Olíuverzlunar íslands í byrjun.
Dó auðugur
Héðinn Valdimarsson þótti
stjóma fyrirtækinu mjög vel og þeg-
ar hann dó aðeins 56 ára árið 1948
var hann orðinn mjög auðugur mað-
ur. Guðrún Pálsdóttir, kona Héðins,
tók við fyrirtækinu og réð bróður
sinn, Hrein Pálsson, sem forstjóra.
Skeljungur hafði staðið að baki
Olís en náði að sölsa undir sig stór-
an hluta markaðarins þar sem hann
hafði peningaöflin í landinu á bak
við sig. Fyrirtækin áttu í harðri
fflutabréf:
Enn mikið
selt í SR-
■ •• ■■
mjoli
Hlutabréf halda áfram að selj-
ast af miklum krafti í sjávarút-
vegsfýrirtækjum landsins. Sala
hlutabréfa var annars meö líf-
legra móti. í heild nam hún rúm-
um 950 milljónum.
Mest seldist af bréfum í SR-
mjöli í síðustu viku, alls fyrir
rúmar 119 milljónir króna.
Heildarviðskipti með bréf í fyrir-
tækinu á árinu nema um 660
milljónum króna. Bréf í Hrað-
frystistöð Þórshafnar seldust fyr-
ir um 70 milljónir og rúmar 60
milljónir í Loðnuvinnslunni hf.
Bréf í Búlandstindi seldust fyrir
um 38 milljónir og bréf í Sam-
herja hf. fyrir um 13,5 milljónir.
Bréf skiptu um hendur í Flug-
leiðum fyrir um 54 milljónir,
bréf voru seld í Eimskip fyrir
um 13 milljónir en lítil sala var í
olíufélögunum.
Dollar lækkaöi örlítið á milli
vikna og sömu sögu má segja um
pundið. Mark og jen hækkuöu
hins vegar örlítið. Þingvísitala
hlutabréfa hækkar enn og hefur
nú hækkað um tæp 39% frá ára-
mótum. Tonnið af áli fór niður
fyrir 1.600 dollara í síðustu viku
en byrjunarverð i gær benti til
þess að það væri að hækka á ný.
-sv
samkeppni en Skeljungur náði for-
skoti á markaðnum.
Þegar Olíufélagið var stofnað, rétt
fyrir 1950, varð það stærst á mark-
aðnum. Þar skipti kannski aðildin
að kaupfélögunum í landinu mestu
en það hefur haldið rúmlega 40 pró-
senta markaðshlutdeild frá því að
það var stofnað. Olíuverzlunin átti
nokkuð undir högg að sækja á þess-
um árum. Þar skiptu erfiðleikar i
rekstri og deilur innan félagsins
miklu.
Hvítur stormsveipur
„Hann trúir því að hægt sé að
bjarga Olís og þá styð ég hann í því.
Nú höfum við lagt allt undir,“ sagði
Gunnþórunn Jónsdóttir, eiginkona
Óla í Olís, í samtali við DV 12. febr-
úar 1986, stuttu eftir að Óli keypti
fyrirtækið beint fyrir framan nefið
á Skeljungsmönnum. Olís átti í
miklum fjárhagserfiðleikum og til
stóð að selja Skeljungi fyrirtækið.
„Á meðan Skeljungur þráttaði við
Landsbankann um 15 milljónir til
eða frá kom Óli eins og hvítur
stormsveipur og keypti pakkann.
Sagan segir að Óli hafi borgað 15-20
milljónir strax og látið fyrirtækið
borga restina sjálft. Ég gæti best
trúað því að sagan væri sönn,“
sagði vinur Óla í mörg ár við DV í
gær.
Óli eignaðist 80% í fyrirtækinu
en Jón Ingvarsson og Ingvar Vil-
hjálmsson, ísbjarnarfeðgarnir, áttu
um 20%.
Rosaleg sókn Óla
„I DV í apríl 1986 segir frá því að
eigið fé Olís sé um 450 milljónir og
skuldir um 900 milljónir. „Framtið
Olíuverzlunar íslands í höndum Óla
Kr. Sigurðssonar mun ráðast mikið
af dugnaði hans við innheimtu
útistandandi skulda. Þær nema
1.200 milljónum og þar er fyrst og
fremst við útgerðina að eiga. Eigin-
lega stendur Olís mjög vel takist að
innheimta þaö sem úti stendur,"
segir í frétt blaðsins.
Samstarfsmaður Óla um skeið er
ekki í nokkrum vafa um að Óli náði
að rífa fyrirtækið upp.
„Peningakerfíð nötraði allt þegar
Óli keypti Olís. Við gríðarlega fjár-
sterka aðila var að eiga í samkeppni
og Óli hóf rosalega sókn. Hann
stórjók veltuna og ég er viss um að
hann var kominn með tæmar á
hæla Skeljungs þegar hann dó.
Raunar tel ég að ef hann hefði lifað
lengur hefði hann ógnað veldi Esso.
Hann hugsaði stórt og var með
marga mjög sniðuga hluti á prjón-
unum þegar hann lést,“ segir sam-
starfsmaðurinn.
Miklar skuldir
Þrátt fyrir dugnað Óla var gang-
an ekki þrautalaus. Landsbanka-
menn misstu þolinmæðina gagnvart
honum og heimtuðu greiðslur. DV
Rekstur Olíuverzlunar Islands hf. viröist í miklum blóma í dag. Myndin var tekin við opnun einnar bensínstöövar fé-
lagsins nýlega.
greindi frá því á sínum tíma, í febr-
úar 1988, að bankinn hefði neitað
félginu um bankatryggingar fyrir
olíufarmi sem var á leið til landsins
nema „gerðar verði ráðstafanir sem
treysta fjárhag og stjómun félagsins
þannig að staða þess geti orðið við-
unandi", eins og það var orðað. Óli
Óli keypti fyrirtækiö og hirti þaö af
Skeljungsmönnum.
var ósáttur við „hagsmunagæslu"
hankans.
„Það geta ekki verið annað en
óeðlilegir hagsmunir. Bankinn hef-
ur lokað á ábyrgðir fyrir okkur og
hér er um hreina aðfor Landsbank-
ans að Olís að ræða. Þetta má
kannski sjá í ljósi þess að tveir nýir
bankastjórar em í Landsbankanum:
Sverrir Hermannsson, fyrrverandi
stjórnarformaður Ögurvikur, sem
er viðskiptvinur Skeljungs, og Val-
ur Arnþórsson, fyrrverandi stjórn-
arformaður Esso,“ sagði Óli Kr. við
DV í febrúar 1989. Landsbanka-
menn töluðu um hugaróra í Óla.
Alþýöubankinn bjargar
í hönd fór mikið þref um eignir
og skuldir, skuldabréf og verðbréf,
kyrrsetningarkröfu og ósk Lands-
banka um lögbann á eignum Olís.
Fógeti úrskurðaði og Hæstiéttur
varð að gera það líka. Málin urðu æ
flóknari og skuldirnar þóttu of mikl-
ar miðað við tekjur. Farið var að
tala um gjaldþrotakröfur frá Lands-
bankanum.
„Ég er nokkuð viss um að ef Al-
þýðubankinn hefði ekki hlaupið
undir bagga með Óla hefði hann get-
að misst fyrirtækið," sagði Guð-
mundur J. Guðmundsson við DV í
gær en að sögn mun hann hafa ver-
ið einn þeirra sem unnu að því að
Alþýðubankinn hjálpaði fyrirtæk-
inu þegar Landsbankinn neitaði því
um bankaábyrgð vegna olíufarms
sem var á leið til landsins. Danskur
banki gekkst síðar í ábyrgð fyrir
tveimur sendingum.
Texaco kemur inn
Tólfta júlí 1989 eru enn fréttir í
DV um úrskurði og kærur á víxl
mili Olís og Landsbanka. Tíu dögum
síðar er sagt frá því að sættir séu að
nást og Olís hafi lagt fram trygging-
ar til þess að friða bankann. „Ég get
aðeins sagt að ég er hamingjusamur
maður,“ sagði Óli Kr. við DV 11.
ágúst en þá var búið að ganga frá
kaupum Texaco á 28% hlut í Olís.
Viku siðar var undirritað samkomu-
lag í deilunni við bankann.
„Auðvitað er grunnurinn að
þessu samkomulagi að nýr rótsterk-
ur aðili, Texaco, er genginn til liðs
við fyrirtækið," sagði Sverrir Her-
mannsson bankastjóri við DV á
þeim tíma.
Tveir standa upp úr
Hlutabréf voru seld í Olís um mitt
ár 1990 og er talið að Óli hafi sjálfur
hagnast um hundruð milljóna á við-
skiptunum. Hlutabréfin runnu út.
Tveimur árum síðar lést Óli, langt
um aldur fram.
Ekkja Óla, Gunnþórunn Jónsdótt-
ir, átti fyrirtækið nokkra hríð eftir
að Óli dó og réð m.a. núverandi for-
stjóra, Einar Benediktsson, til
starfa. Eftir að hún seldi Olíufélag-
inu sinn hlut var hún talin ein auð-
ugasta kona landsins.
Olíufélagið keypti þriðjung í Olís
í mars fyrir tveimur árum. Texaco á
þriðjung og nokkur fyrirtæki sam-
eiginlega þriðjapart. Þar mun Sam-
herji vera stærstur.
„Þetta hefur verið ein ævintýra-
saga þar sem tveir menn standa upp
úr: Héðinn Valdimarsson og maður-
inn sem sagðist ætla að verða eins
og hann, Óli Kr. Sigurðsson," sagði
viðmælandi DV í gær.
-sv