Morgunblaðið - 22.11.1986, Blaðsíða 25

MORGUNBLABIÐ, LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1986
fjölskyldu, barni og eiginmannin-
um Kristni Gestssyni.
— Já, við búum í Haag og ég
er hjá kennara sem heitir Tina de
Roos og ég kann mjög vel við. Hún
hefur komið til íslands og þekkir
hér vel til þótt hún hafí ekki komið
fram á tónleikum eða verið með
námskeið.
Ertu ánægð í náminu?
— Já, ég hef haft mikla ánægju
af því, mér fínnst ég hafa lært
mikið og það er gott að hitta aðra
söngvara og fá tilsögn. Þetta hefur
verið mikið fyrirtæki fyrir okkur
en ég sé ekki eftir því.
Er gott að vera íslendingur i
Hollandi?
— Bæði gott og vont. Tungumál-
ið er erfítt og mér fínnst Hollend-
ingar að sumu leyti stífír og
fastheldnir. En þeir vilja skipu-
leggja hlutina vel fram í tímann og
hafa þá í föstum skorðum og allt
efnahagslíf þeirra er stöðugra en
við eigum að venjast á Islandi.
Verðurðu mörg ár enn í burtu?
— Það er nú óráðið. Eg stefni
að því að vera fram á næsta haust
og kannski get ég bætt þriðja árinu
við en það er allt óákveðið. Hvað
svo? Það veit maður aldrei, ég læt
mig dreyma um að fá að syngja
einhvers staðar en þama er hart
barist og það er mikið til af góðum
söngvurum. Þess vegna verða
margir undir.
Fastar stöður vantar
— Aðalatriðið fyrir mig er að
öðlast reynslu sem ég gæti nýtt
mér hér heima. I náinni framtíð er
mikilvægt að skapa hér sem flest
tækifæri fyrir íslenska söngvara.
Fram að þessu hefur þetta verið
nánast aukastarf að syngja opin-
berlega hvort sem það er á tónleik-
um sem þessum eða á sviði í óperu.
Fastar stöður fyrir söngvara eru
ekki til og því þyrfti að breyta. Það
væri synd ef íslenskir söngvarar
þyrftu að leita út fyrir landsteinana
eftir verkefnum og sæju enga
framtíð í sínu eigin landi. Það er
dýrt að stunda nám erlendis og það
þyrfti að vera hægt að hagnýta sér
námið er heim kemur.
Þú vilt því ekki spá hvort þú
átt eftir að syngja meira fyrir
íslendinga eða erlendis?
— Nei, en það er hins vegar
ekkert líf fyrir söngvara með §öl-
skyldu að stefna út í hinn stóra
heim. Þama yrði að velja á milli og
í mínum huga er engin spuming
um að velja ijölskylduna. Það er
heldur ekki nema fyrir fáa að verða
heimsfrægir!
Ekkert vandamái að skreppa
heim fyrir Requiem?
— Nei, þar sem ég er í einkatím-
um er það bara mjög jákvætt að
fá hlutverk þar sem ég get nýtt
mér það sem ég hefí lært. Þetta
er það sem allir vildu helst gera og
ég er mjög ánægð að fá núna tæki-
færi til að syngja þetta verk.
Færðu einhver tækifæri úti?
— Það er nú lítið um það að
námsmenn fái tækifæri. Þama er
allt byggt upp á starfí umboðs-
manna. Þeir hafa ákveðinn hóp
tónlistarmanna á sínum snæmm
sem þeir senda út og suður í pmfu-
söng þegar ópemhús eða hljóm-
sveitir kalla eftir fólki. En það er
langur vegur að þessum umboðs-
mönnum og yfirleitt mjög tilviljana-
kennt hvemig menn ná fundi þeirra.
Oftast er það spuming um að vera
réttur maður á réttum stað á réttum
tíma og með rétta hljóminn.
Reyna flest svið
Stefnirðu á eitthvert ákveðið
söngsvið, Ijóðasöng, óratóríur
eða óperu?
— Eiginlega ekki. Ég vildi helst
vera liðtæk á sem flestum sviðum
en ég neita því ekki að mér fínnst
söngur í ópem áhugaverðastur.
Einnig óratóríur. En lífíð er nú sem
betur fer þannig að það er aíltaf
hægt að læra, við getum alltaf
bætt okkur og þannig vil ég helst
reyna fyrir mér á sem flestum svið-
um söngsins.
Og nú ertu tilbúin í Requiem?
— Já, við einsöngvaramir höfum
verið að syngja okkur saman en í
þessu verki syngum við svo til ein-
göngu kvartett. Það er aðeins í
byijun verksins og í lok þess sem
sópran hefur smá strófu. Svona
kvartettsöngur krefst öðmvísi und-
irbúnings en þegar um aríur er að
ræða. Söngvarinn er ekki tilbúinn
þótt hann kunni sitt hlutverk, þá
er eftir að æfa samsönginn.
Hvernig líst þér á Hallgríms-
kirkju sem tónleikahús?
— Það er mikill hljómur í kirkj-
unni og það er spennandi að prófa
húsið. Kirkjan er líka mjög falleg
og það er stórkostlegt að sjá hana
loksins tilbúna, segir Sigríður
Gröndal að lokum.
jt
um til dánardægurs, réttum 44
ámm eftir að fyrstu bömin fluttu
inn í Sólheimahúsið.
Sesselja lagði frá fyrsta starfsári
mikla áherslu á listrænt starf, sem
hún taldi að hefði mikið þroskagildi
fyrir vistmenn, t.d. að leika, mála
og að ógleymdri hljómlistinni. Á
dögum Sesselju vom ráðnir innlend-
ir og erlendir hljómlistarmenn og
þar var alltaf fyrir hendi æfður
söngflokkur, hörpu- og flautuleik-
arar, svo eitthvað sé nefnt. Einnig
réði hún oft til heimilisins um lengri
eða skemmri tíma innlenda og er-
lenda málara.
Þegar Sesselja var spurð að því,
hver ætti Sólheima, var ætíð svar
hennar: „Börnin" og meinti hún
með því, að Sólheimar væm fyrst
og fremst heimili barnanna og hlut-
verk heimilisins væri að þroska
þau. Ég ætla að ljúka þessu spjalli
um sögu Sesselju með orðum sr.
Ingólfs Ástmarssonar í Sólheima-
blaðinu „Hreindís" á 50 ár afmæli
Sólheima: „ ... Árangur uppeldis á
þessu heimili hefur verið aðdáunar-
verður. Bömin tóku undraverðum
þroska, jafnvel þrátt fyrir mikla
meðfædda annmarka, sem ekki var
ráðin bót á. .. Frú Sesselja var
mannsaldur á undan sinni samtíð
hér á landi, er hún hóf lífsstarf
sitt . . .“
Saga Sesselju er enn ekki skráð,
þessarar mikilhæfu konu, sem ætíð
mun skipa sess meðal mikilhæfustu
bama Islands, sú saga má ekki
gleymast.
Saga seinni ára er það kunn að
um hana er óþarfí að fjölyrða, allir
þekkja íslandsreisu Reynis Péturs
og hinar miklu byggingarfram-
kvæmdir á Sólheimum. Þó verður
ekki hjá því komist að nefna tvo
merka atburði: Árið 1943 gaf
„Byggingarfélagið Goði“ Sólheim-
um sundlaug og 1957 hóf Lions-
klúbburinn Ægir sitt merka starf á
Sólheimum.
Sumarið 1977, þrem árum eftir
andlát Sesselju, í tíð Amþrúðar
Sæmundsdóttur, var haldinn opinn
foreldradagur á Sólheimum.
Staðurinn var skoðaður og fram-
leiðsla heimafólks. Fólk settist
niður, spjallaði saman og í kaffí-
samsætinu stóð Halldór Steingríms-
son upp og varpaði fram
hugmyndinni um stofnun foreldra-
og vinafélags. Menn urðu hrifnir
af hugmyndinni og kosin var á
staðnum undirbúningsnefnd. Um
haustið var svo „Foreldra- og vina-
félag Sólheima" formlega stofnað.
Með fyrstu verkum félagsins var
að halda basar ásamt sölusýningu
frá Sólheimum í góðri samvinnu við
heimilið. Sölukynning og basar hef-
ur verið árlegur viðburður og alltaf
fengið góðar viðtökur. Heimilið sel-
ur sína listrænu framleiðslu eins
og t.d. Sólheimamottumar að
ógleymdum hunangskertunum. Þar
er einnig selt kaffí og kökur (köku-
basar) ásamt vörum er fyrirtæki
hafa gefíð. Hefur þessi starfsemi
gefíð félaginu góðar tekjur, sem
varið hefur verið í þágu heimafólks
á Sólheimum.
Sunnudaginn 23. nóvember verð-
ur hinn árlegi Sólheimabasar
haldinn á sínum gamla stað í Templ-
arahöllinni við Eiríksgötu kl. 2 e.h.
Verið öll velkomin á þessa glæsilegu
sölusýningu og basar Sólheima og
Foreldra- og vinafélagsins og styðj-
ið með því góðan málstað.
Höfundur er formaður Foreldra-
opr vinafélags Sálheima.
25
Neyðarþjónusta lækna með þyrlu Gæslunnar:
Beiðni um greiðslu
hefur ekki borist
Tryggingastofnun
Þarf líklega lagabreytingu eigi stofnunin að greiða
þennan kostnað, segir Eggert G. Þorsteinsson, forstíóri
„TRYGGINGASTOFNUN ríkis-
ins hefur engu erindi um greiðsl-
ur til lækna á neyðarvakt í
tengslum við þyrlu Landhelgis-
gæslunnar synjað. Það er ein-
faldlega vegna þess, að slík
erindi hafa ekki borist okkur.
Greiðslur til læknanna hafa til
þessa farið i gegn um Borg-
arspítalann, enda þarf liklega
breytingu á lögum um almanna-
tryggingar og slysabætur, eigi
Tryggingastofnunin að greiða
þennan kostnað,“ sagði Eggert
G. Þorsteinsson, forstjóri Trygg-
ingastofnunar í samtali við
Morgunblaðið.
Tilefni þess, að Morgunblaðið
ræddi við Éggert voru orð Guðjóns
A. Kristjánssonar, forseta Far-
manna- og fiskimannasambands
íslands á Fiskiþingi, en þar sagði
hann, að neyðarþjónusta lækna í
tengslum við þyrlu Landhelgis-
gæslunnar myndi að öllum líkindum
leggjast niður í desember vegna
tregðu Tryggingarstofnunar við að
greiða læknum laun vegna þessa.
Eggert sagði ennfremur, að sér
fyndist hart að sitja undir ásökun-
um sem þessum, sérstaklega þegar
þær væru byggðar á röngum for-
sendum. Tryggingastofnunin legði
áherslu á þjónustu við sjómenn eins
og aðra viðskiptavini sína. Til þess
að koma þessum málum á hreint
væri líklega réttasta leiðin, að
Tryggingastofnunin og aðrir hags-
munaaðilar semdu við ákveðið
sjúkrahús um að veita þessa þjón-
ustu gegn ákveðinni greiðslu. Þessi
neyðarþjónusta yrði þá byggð á
víðtækum grunni, þannig að hún
þjónaði hagsmunum allra lands-
manna, sem á þyrftu að halda, hvort
sem þeir væru staddir á sjó eða
landi.
Guðjón A. Kristjánsson sagði í
samtali við Morgunblaðið, að sér
fyndist leitt að hafa vegið að röng-
um aðila í þessu mikilvæga máli
og hann bæðist afsökunar á því.
Hann hefði viljað vekja athygli á
því, að framtíð neyðarþjónustunnar
væri óviss og vonaðist hann nú til
að yfírvöld tækju af skarið og kæmu
málinu á farsælan og skjótan hátt
í höfn, jafnvel þó lagabreytingu um
Tryggingastofnun þyrfti til.
Stjórn Landssamtaka sauðfjárbænda:
Stjórnvöld ákveði hvar stunda
eigi sauðfjárrækt og hvar ekki
- Samdrátturinn leiðir til gjaldþrots margra bænda og
byggðaröskunar - Söluaðilar hafa ekki talið það sitt
verkefni að koma kindakjöti á markað á viðunandi verði
STJÓRN Landssamtaka sauðfjár-
bænda telur að með skipulags-
lausu undanhaldi og samdrætti í
sauðfjárframleiðslu sé hætta á
stórfelldri byggðaröskun. Það
verði þvf að gera þá kröfu tíl
stjómvalda að þau geri upp við
sig hvar á að stunda sauðfjárrækt
og hvar eigi að leggja hana af.
Þetta kemur fram í samantekt
stjómarinnar um málefni sauð-
fjárræktar sem stjómin gerði á
fundi sinum í vikunni. Samantekt-
in fer hér á eftir:
„Árið 1979, þegar ákveðið var að
setja hömlur á framleiðslu mjólkur
og dilkakjöts var varið verulegum
fjármunum til að fínna út fram-
leiðslurétt einstakra bænda, svokall-
að búmark sem lítið hefur verið gert
með síðan.
Næsta skref var að semja reglur
um frekari skerðingu, með æmum
tilkostnaði, fundarhöldum og fleiru.
Þegar þær reglur voru að mestu full-
mótaðar var þeim kastað fyrir róða,
en þess í stað samin enn ein reglu-
gerðin sem vinna á eftir við uppgjör
á framleiðslu nú í haust og ekki er
fyrir séð hver útkoman verður, en
þó talið af flestum sem til þekkja
að verði slæm. Og að síðustu er sam-
in enn ein reglugerðin sem ákveður
uppgjörsreglur fyrir framleiðslu
næsta verðlagsárs, sem augljóslega
teflir fjárhagsafkomu flestra bænda
í tvísýnu og leiðir til gjaldþrots
margra, einkum yngri bænda á
næstu árum og verði ekkert að gert.
Á sama tima og æmu fé er varið
í að fínna út skerðingu á búskap
einstakra bænda, hefur ekki tekist
að fá neitt umtalsvert fé til markaðs-
leitar né auglýsinga og áróðurs.
Þó er á það að líta að kindakjöt
er eina kjöttegundin i landinu sem
háð er framleiðslustjómun, sem þó
jafnframt er sú kjötframleiðsla sem
framleidd er að mestu á innlendum
aðföngum og eina búvömframleiðsl-
an auk hrossaafurða sem möguleiki
er á að selja úr landi.
Á sama tima er óheft framleiðsla
á öðram kjöttegundum sem að mestu
eru framleiddar á innfluttu komi og
þar með erlendum gjaldeyri.
Söluaðilar hafa ekki talið það sitt
verkefni að koma kindakjöti á mark-
að á viðunandi verði, enda haft allt
sitt á hreinu og talið stefnu stjóm-
valda þess eðlis að ekki væri vert
að eyða vinnu og peningum til þess.
Ennfremur má benda á að nær
hvarvetna þar sem íslendingar bjóða
vöru sína til sölu erlendis er það á
veralega hærra verði en gerist á
þeim mörkuðum.
Yfirleitt hefur tekist að selja þrátt
fyrir verðmun, enda hefur ævinlega
verið skírskotað til þess að um sér-
staka hágæðavöra sé að ræða.
Sé hinsvegar um lambakjöt að
ræða hafa sölumenn okkar látið sér
nægja að bjóða afurðimar á sama
eða sambærilegu verði og aðrir bjóða
á þeim mörkuðum.
Þrátt fyrir að margítrekað hafi
verið spurst fyrir um möguleika á
að fá keypt lambakjöt frá íslandi
hefur þeim fyrirspumum ekki verið
svarað og ekki kannað hvaða verð
væri í boði.
Nægir þar að benda á að eftir
lqamorkuslysið I Sovétríkjunum í
vor, kom beiðni frá Vínarborg um
að sendir yrðu sölumenn til að sinna
þeim markaði sem þá opnaðist í
Evrópu, en því var ekki sinnt.
Um leið og erfiðleikar koma fram
í sölu á sfld eða hvalafurðum er rok-
ið upp til handa og fóta og allt gert
til að tryggja áframhaldandi sölu,
en með slíku átaki tókst að tryggja
samning á sfldarsölu á verði sem er
langt umfram það sem keppinautar
okkar á sömu mörkuðum buðu.
Ekkert raunhæft hefur komið
fram frá hendi ráðherra eða þing-
manna til að bregðast við þeim
erfiðleikum sem samdráttur á okkar
bestu mörkuðum hefur skapað, ann-
að en það að draga saman framleiðsl-
una án þess að huga nokkuð að þvi
hvaða afleiðingar það hefði fyrir
bændur og byggðir landsins, né huga
að því hversu miklum verðmætum
er kastað á glæ í uppbyggingu sem
þegar hefur átt sér stað í sveitum.
Talað hefur verið um að í stað
sauðfjárbúskapar gæti komið loð-
dýrarækt og fiskeldi. En nú eins og
sakir standa er loðdýrarækt ekki sá
vænlegi kostur sem um er talað.
Má þar m.a. benda á að þeir sem
best þekkja til, telja að eigi loðdýra-
rækt að geta tryggt bærilega afkomu
má fóðurkostnaður ekki vera nema
sem svarar 30% af skinnaverði en
er nú nálægt 70%.
Varðandi fiskeldi er vert að benda
á að nánast ekkert hefur verið gert
þar í markaðsmálum, auk þess sem
margvíslegar ytri aðstæður setja
slíkum rekstri ýmsar skorður.
Með skipulagslausu undanhaldi og
samdrætti í sauðfl árframleiðslu er
hætta á stórfelldri byggðaröskun.
Það verður því að gera þá kröfu til
stjómvalda að þau geri upp við sig
hvar á að stunda sauðfjáirækt og
hvar eigi að leggja hana af.
Sé það pólitískur vilji að svo mik-
ill samdráttur verði í sauðQárrækt-
inni sem boðaður er, verður einnig
að kreíjast þess að fram komi
pólitískur vilji sömu aðila fyrir því í
hvaða byggðum skuli leggja sauð-
flárbúskap niður."
Hér á eftir fer önnur yfirlýsing
stjómarinnar:
„Á áranum 1984 og 1985 fór fram
á vegum búnaðarsambandanna flár-
hagsleg könnun á stöðu bænda sem
áttu í greiðsluerfíðleikum. Meðal skil-
yrða sem þeim bændum vora sett,
sem fengu lánafyrirgreiðslu, var að
þeir hefðu óskerta framleiðslu næstu
10 árin.
Síðan gerist það að með einu bréfí
frá Framleiðsluráði er grandvelli
kippt undan áframhaldandi búskap
margra viðkomandi bænda.
í flestum tilfellum er um að ræða
frumbýlinga með góðar byggingar
og mikla flárfestingu.
Benda má á að einstök byggðalög
standa nú verulega höllum fæti með
tilliti til búsetu.
Við núverandi fullvirðisrétt á þeim
svæðum má gera ráð fyrir að byggð
fari í eyði.
Ef gert er ráð fyrir sömu stefnu
varðandi sauðfjárframleiðslu í
landinu verður að gera þær kröfur
til stjómmálamanna að þeir geri upp
við sig hvar byggð verði lögð niður."