Morgunblaðið - 01.12.1976, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1976
Varast ber hvort tveggja:
Ótímabæra svartsýni
ótímabæra b jartsýni
Næg gufuorka verður ekki tiltæk í Kröflu á ráðgerðum tíma rafmagnsframleiðslu
þar, sagði Eyjðlfur Sigurðsson (A), er hann kvaddi sér hljóðs utan dagskrár á
Alþingi f gærdag. Hann vitnaði til ummæla Axels Björnssonar jarðeðiisfræðings,
þessari staðhæfingu til sönnunar, sem og þeirrar staðhæfingar, að staðsetning sjálfs
stöðvarhússins væri „meir en lítið vafasöm“. Taldi hann til lítils að „vinna fleiri
holur á þessu svæði“ og væri kominn tími til að staldra við með framkvæmdir.
Eyjóifur sagði borkostnað við Kröflu vera kominn f 1300 m.kr. — án umtalsverðs
árangurs. Hér hefði verið flausturslega að málum staðið og án nægjanlegra
undirbúningsrannso-kna. Vitnaði hann í því sambandi til leiðara í dagblaðinu Vísi,
sem hann kallaði málgagn iðnaðarráðherra, þar sem framkvæmd Kröfluvarkjunar
er harðlega gagnrýnd.
Svar iðnaðarráðherra fer hér á eftir:
Hv. fýrirspyrjandi slær því
föstu, að rannsóknir hafi ekki
verið nægar I upphafi og að það
hafi verið staðfest aftur og aftur
að staðsetning virkjunar hafi
verið í meira lagi vafasöm. Ég tel
þvf rétt f örstuttu máli, að rifja
upp aðdragandann og þær rann-
sóknir, sem fram höfðu farið.
í ítarlegri skýrslu, sem Orku-
stofnun gaf út I ársbyrjun 1975,
AIÞMGI
er greint frá niðurstöðum rann-
sókna á Kröflu og Náma-
fjallsvæðinu. Það er rétt að geta
þess hér, hverjir eru höfundar
þessarar skýrslu. Nöfn þeirra eru
skráð á titilblaðið. Það voru
Kristján Sæmundsson, Stefán
Arnórsson, Karl Ragnars, Hrefna
Kristmannsdóttir, Gestur Gísla-
son, en skýrslan er gefin I nafni
Orkustofnunar, jarðhitadeildar. 1
þessari skýrslu er frá því sagt, að
boranir og rannsóknir hafi farið
fram á árunum 1970—1973, og á
árinu 1974 voru boraðar rann-
sóknar- og tilraunaholur, tvær að
tölu. Niðurstaða þessara borana
og annarra rannsókna sem þannig
höfðu staðið yfir I nokkur ár, var
sú, að Kröflusvæðið mundi standa
undir 50—60 megawatta gufu-
virkjun og hugsanlegri stækkun
Gunnar
Thoroddsen
iðnaóarráðherra
— sagdi iðnadarrádherra um
Kröfluvirkjun á Alþingi í gær
síðar. Var tekið fram, að Kröflu-
svæðið sé tífalt stærra að flatar-
máli en Námafjallssvæðið, sem
einnig hafði komið til orða, og þvf
líkur á, að Kröflusvæðið sé örugg-
ara í vinnslu og standi undir veru-
legri stækkun síóar.
Ég get þessa hér vegna þeirra
ummæla hv. fyrirspyrjanda, að
rannsóknum og undirbúningi
hafi verið mjög ábótavant. Margt
Endurbygging raflínukerfis:
Áætlun vel á
vinnslustigi
Tillöguflutn-
ingur þar
um óþarfur
FYRIR skemmstu fóru fram
umræður f efri deild Alþingis
um endurbyggingu raflfnu-
kerfis i landinu, f tilefni af
þingsályktunartillögu þar um.
Áætlun til 4ra
til 6 ára
Jón Helgason (F) mælti fyrir
tiilögu þess efnis, að ríkis-
stjórnin láti vinna áætlun til
4—6 ára um endurbyggingu
raflínukerfisins í landinu, bæði
stofn- og dreifilina, með það
fyrir augum. að hægt verði sem
fyrst að fullnægja eftirspurn
eftir rafmagni, hvarvetna: til
iðnaðar, húshitunar og annarra
nota. Jón sagði einkum þrenns
að gæta við framkvæmd þessa
verkefnis:
línukerfisi'
kerfið verð
að
Jtningsgeta
næg, að
a öruggtog
að jarðhiti verði ekki nýttur til
þeirra hluta. Þorvaldur sagði
að nú þegar væri unnið að þess-
ari áætlunargerð. Þetta mál
hafi þegar verið til meðferðar í
Okruráði í eitt og hálft ár.
Orkuráð hefur fyrir nokkru fal-
ið verkfræðistofu að vinna að
þessari áætlanagerð og það
verk er hafið fyrir mörgum
mánuðum, sagði hann.
Fyrir nokkru siðan var fund-
ur í orkuráði með verkfræðing-
um, er að þessari áætlun vinna.
Þar kom m.a. fram að verk
þetta er langt komið, nær full-
unnið (áætlanagerð) fyrir kjör-
dæmi flutningsmanns þessarar
þingsályktunartillögu, þ.e.a.s. á
svæðinu Hellisheiði austur
undir Skeiðarársand, milli
fjalls og fjöru. Siðan er gert ráð
fyrir að tekinn verði fyrir hver
landshlutinn á eftir öðrum og
stefnt er að því að heildaráætl-
un liggi fyrir á næsta hausti.
Kostnaðartölur liggja ekki enn
Ijósar fyrir, en ýmislegt bendir
til, að kostnaður á hvern bæ
gæti numið um 1100 þús. kr. —
eða kostnaður fyrir allt landið
um 5—6 milljörðum. Þessar töl-
ur eru þó nefndar með öllum
að völ verð !.-rig ^ja fasa orku. fyrirvara.
Rafori Þorvaldur sagði þessa kostn- aðaráætlun fjárfreka. En í fjár-
hituna llBilílllS- lagafrumvarpí, sem fram væri lagt, er gert ráð fyrir því að
gerð þ Þorvab tekjur af oliugjaldi (af sölu- skatti) í Orkusjóð verði um
son (S) 1000 m. kr. Fé þessu á skv.
byggingn lín iV.ei fVstns, frumvarpinu að verja til þess
fyrst og í- riícO Ulii’i til að flýta því að innlendir orku-
þess, aö wrOi : iforka ' gjafar verði nýttir íil húshitun-
til húshituna- - r s<*m sý’iit er ar. Því er augljóst að hluti
þessa fjármagns á og getur far-
ið til þessa verkefnis, þó mestur
hluti þess fari efalaust til jarð-
hitaleitarlána eða framkvæmda
á sviði jarðvarmanýtingar. —
Mikilvægi þessara mála verður
ekki ofbrýnt fyrir þingmönnum
né þjóðinni, og sá er kostur
þessarar tillögu, þó hún fjalli
um verk, sem þegar er hafið og
vel á veg komið.
Óviðunandi
ástand
Jón Helgason (F) þakkaði
þær upplýsingar sem fram
hefðu komið í máli Þorvalds
Garðars (formanns Orkuráðs).
Úrbætur í þessu efni þola enga
bið og sér i lagi ekki á því
svæði, sem hér hefur verið sér-
staklega fjallað um, austan
Hellisheiðar, þar sem ég þekki
bezt til. Rösklega þarf að standa
að þessu verki. Og til að ýta
undir það hafi tillaga sín verið
flutt, segir Jón Helgason.
Að skjóta ref
fyrir rass
Stefán Jónsson (Abl) sagði
m.a. að í ljós hefði komið að
umrætt verk, sem tillagan fjall-
aði.um, væri hafið fyrir mörg-
um mánuðum, og formaður
Orkuráðs hefði sagt, að stefnt
væri að því að heildaráætlun
lægi fyrir á haustnóttum. Ég fæ
því ekki séð annað en formaður
Orkuráðs hafi skotið flutnings-
mönnum þessarar tillögu ref
fyrir rass með því að stuðla að
framkvæmd verksins — löngu
áður en tillagan til þingsálykt-
unar um það var flutt. Ég dreg í
engu úr brýnni nauðsyn þessa
verks, endurbyggingu raflinu-
kerfis í landinu, en læt í ljós
furðu mína á því sambandsleysi
sem virðist milli stjórnarflokk-
anna i þessu efni. Spurðist
þingmaðurinn síðan fyrir um, i
Ijósi málavaxta, hvort ekki
mætti taka tillöguna af dag-
skrá. (Umræðu lauk þar með).
æðum í efri deild Alþingis
af því, sem síðar hefur komið
fram, er rætt og rakið i þessari
skýrslu. M.a. er þar gert ráð fyrir
því að á um 2000 m. dýpi gæti
orðið allt að 340 stiga hiti, eða um
það bil sá hiti, sem mestur hefur
mælst I borholum I Kröflu.
1 þessari skýrslu er einnig tekið
fram, að efnainnihald i vatni og
gufu í þessum tveimur rann-
sóknarholum, sem boraðar voru á
árinu 1974 f Kröflu, sé svipað og i
vinnsluholunum í Námafjalli og
megi þvf styðjast við reynslu þar,
hvað varðar tæringu og aðra eig-
inleika vatnsins. Á grundvelli
rannsóknanna var lagt til, að stöð-
in verði reist á hrauni innst f
Hlíðardal, en það er sá staður, þar
sem stöðvarhúsið var reist. 1
þessari margumræddu skýrslu
Orkustofnunar er einnig rætt um
gos þau, sem áður hafa orðið á
þessum svæðum, og hættu af
hraungosi, og þar segir svo orð-
rétt með leyfi hæstv. forseta:
„Krafla og hæðardrögin þar um-
hverfis standa það hátt, að þar
skapast ekki veruleg hætta, þótt
hraungos verði einhvers staðar i
grenndinni. Jafnframt myndar
þetta fjalllendi varnargarð um-
hverfis Hlíðardal, (en það er i
Hlíðardal sem stöðvarhúsið er
byggt.) Innst f honum eru þrjár
gossprungur, sú yngsta ca. 2000
ára gömul. Lagt er til“, segir
Orkustofnun „að stöðin verði
byggð á hrauni, sem hefur runnið
frá þeirri gossprungu. „Veruleg
hætta skapast varla fyrir stöðvar-
bygginguna af völdum hraun-
rennslis nema ef gos yrði að nýju
innst I Hlíðardal."
Alþingi fjallaði um þetta mál
vorið 1974 á þann veg, að lagt var
fyrir Alþ. stjórnarfrv. um virkjun
Kröflu. Það frv. var samþ. ein-
róma. Helsta áhyggjuefni þing-
manna var það, að of seint kynni
að ganga, að ljúka Kröfluvirkjun,
vegna langs afgreiðslutfma á vél-
um. 1 rauninni var það Alþ., sem
ákvað að ráðist skyldi I virkjun
Kröflu. Það var vissulega ekki án
rannsókna eða undirbúnings, því
að rannsóknir höfðu farið fram
árum saman. Niðurstaða Orku-
stofnunar, sem er samkv. lögum
sú stofnun, sem á að vera rann-
sóknar og ráðgjafaraðili ríkis-
valdsins I þessum efnum, lá. fyrir,
það var mælt með Kröfluvirkjun
og hvar stöðvarhúsið skyldi
byggt.
Við boranir hefur sumt reynst á
aðra lund en þeir vlsindamenn,
sem unnu að málinu, höfðu gert
ráð fyrir. Td. hefur gasinnihald
gufunnar reynst meira en þeir
höfðu gert ráð fyrir, og er talið, að
það megi rekja til gosvirkninnar í
des. á s.l. ári. Það hefur einnig
komið fram tæring á fóðurrörum í
sumum holum og eru taldar líkur
á því, að það standi einnig í sam-
bandi við gosið. Varðandi tæring-
una, þá er það mál ekki fullrann-
sakað enn, en ekki lfkur til, að þar
sé bráð hætta á ferðum. Ef ekki
tækist að koma í veg fyrir þessa
tæringu, þá gæti hún með sama
áframhaldi eyðilagt fóðurrörin
eftir 10—15 ár. Hins vegar er það
I nánari athugun, hverjar séu or-
sakir þessarar tæringar og hvaða
ráð kunna að vera til þess að
vinna gegn henni.
Þá hefur hlutfallið milli gufu
og vatns í borholum reynst á ann-
an veg heldur en gert hafi verið
ráð fyrir, hlutfall gufunnar ér
hærra, Þetta bendir til þess, að
dómi sérfræðinga, að f dýpri hluta
jarðhitasvæðisins sé gufa og vatn
saman I holrými bergsins, en
þetta geti valdið tregara rennsli
vegna tiltölulega mikils rúmmáls
gufunnar og kann að vera skýr-
ingin á tiltölulega litlu rennsli úr
þessum holum.
Það er þvf ljóst, að við ýmis
vandamál er að etja varðandi
gufuöflunina. Sum þeirra má
rekja til áhrifa gosvirkninnar fyr-
ir ári sfðan. En hins vegar er rétt
að hafa f huga, að boranir standa
enn yfir og mælingar á þeim bor-
holum, sem lokið er við, standa
einnig yfir. Ég vil nota hér þau
orð, sem yfirmenn Orkustofnunar
viðhöfðu f morgun, að á þessu
stigi máls er ástæða til að varast
bæði ótímabæra svartsýni og
ótfmabæra bjartsýni. Það verður
unnið áfram að rannsóknum og
mælingum á borholunum, eins og
aðstæður frekast leyfa og mun
Orkustofnun skila skýrslu um
þau mál.
Hv. fyrirspyrjandi vitnandi f
grein Isleifs Jónssonar verkfræð-
ings f fréttabréfi Verkfræðingafé-
lagsins, þá grein kallar hann:
„Hugsanleg orsök lítils gufu-
magns f Kröflu". Þar setur hann
fram tilgátu til skýringar á því,
hvers vegna minna gufurennsli sé
úr borholunum heldur en gert
hafði verið ráð fyrir. Það er rétt,
að það komi nú fram, að jarðfræð-
ingar jarðhitadeildar I Orkustofn-
un eru f veigamiklum atriðum
ósammála þeirri skoðun, sem Is-
leifur setur þar fram. Þetta er
ekki nýtt. Við höfum reynt það
oft fyrr, hversu ágætum sérfræð-
ingum ber ekki saman um margt
varðandi Kröflu. En ég vil taka
það skýrt fram, eins og ég hef
margsinnis gert áður, að varðandi
framkvæmdir við Kröfluvirkjun
hef ég talið eðlilegt, að byggja
fyrst og fremst á þeim skoðunum,
sem Orkustofnun sem slfk lætur f
ljós um þessi efni. Og þegar ég
tala um Orkustofnun, þá á ég við
það, sem yfirmenn hennar, er
ábyrgð bera á umsögnum frá
stofnuninni, láta frá sér fara, en
það eru fyrst og fremst orkumála-
stjóri, sem er yfirmaður stofnun-
arinnar og dr. Guðmundur Pálma-
son, sem er yfirmaður jarðhita-
deildar.
Viðtöl
við þingmenn;
Aðeins utan
fundatíma
Alþingis
FRAMVEGIS verður ekki
bægt að ónáða þingmenn,
hvorki með sfmtölum né við-
tölum f þinghúsi, á venjuleg-
um þingfundatfma, þ.e. frá
klukkan tvö til fjögur á þing-
fundadögum. Frá þessu er þó
sú undantekning, að þing-
menn hafi fyrirfram gefið
sfmaverði eða þingverði
heimild til að ónáða sig vegna
brýnna erinda. Viðtalsbeiðnir,
sem fram koma á fundatíma
verða skrifaðar niður af við-
komandi starfsfólki þingsins
og afhentar þingmönnum f
fundalok. Frá þessu er greint i
nýjum reglum um viðtöl við
þingmenn, sem fram hafa
verið lagðar á Alþingi og
undirritaðar eru af forseta
sameinaðs þings og þing-
deilda.