Morgunblaðið - 01.12.1976, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1976
13
Hugleiðingar um
verðlagsmál o.fL
Ástæðan til þess að ég sting
niður penna eru þær umræður,
sem fram hafa farið nú undan-
farið um vöruverð I landinu og
sú árátta ýmissa aðila, að halda
að það séu kaupsýslumenn, sem
mestu ráði um vöruverðið og
þeir mati krókinn á kostnað al-
mennings. Það er alltof lengi
búið að halda þeim áróðri á loft,
að verslun í heild sé einhver
meinsemd i þjóðfélaginu og
best væri að ganga af henni
dauðri og þá er sennilega átt
við að ríkið eigi að annast alla
innflutningsverslun, og þá
komist þessir hlutir í lag og
vöruverð fari lækkandi. Þetta
er mikill misskilningur.
Islendingar hafa búið við nú-
verandi verðlágskerfi frá því I
styrjöldinni siðustu og hefur
því verið haldið nær óbreyttu
um 40 ára skeið. Þetta kerfi er
því eins konar styrjaldárfyrir-
brigði, sem aðeins á rétt á sér
þegar heilbrigð samkeppni fær
ekki notið sin. Þótt flestar þjóð-
ir í Evrópu hafi sett verðlags-
höft og verðlagsákvæði á þeim
tíma, þá var þeim aflétt alls
staðar skömmu eftir lok styrj-
aldarinnar. Allar þjóðir hafa
þvi jafnað þessu kerfi á friðar-
tlmum. Verkalýðsfélögin á
Norðurlöndunum kusu frekar
frjálsa verðmyndun en verð-
lagshöft, gagnstætt þvf sem
kollegar þeirra hér á landi hafa
kosið.
í ágætu viðtali I Kastljósi
Sjónvarpsins sem nýlega fór
fram við forystumenn iðnaðar-
ins, komst formaður Félags Isl.
iðnrekenda að orði eitthvað á
þá leið, að hann harmaði
skammsýni alþingismanna á
fyrri hluta aldarinnar, þegar
þeir neituðu Titanfélaginu um
að ráðast I virkjunarfram-
kvæmdir I Þjórsá. I dag mundu
margir hlutir á Islandi vera
öðruvísi og betri ef þessi fram-
kvæmd hefði verið leyfð, og er
ég honum hjartanlega sam-
mála.
Á sama hátt vil ég harma
skammsýni alþingismanna 1959
þegar aftur var leyfður frjáls
innflutningur vara til landsins,
að þá skyldi ekki jafnframt
hafa verið leyfð frjáls verð-
myndun I landinu eins og marg-
ir þingmenn börðust fyrir.
Þessu var hafnað af meirihluta
Alþingis, sennilega vegna þess
að sllkt frelsi féll ekki saman
við skoðanir verkalýðsforyst-
unnar hér á landi. Ef hins veg-
ar frjálst verðlag hefði náð
fram að ganga fyrir 20 árum, þá
litu hlutir I verðlagsmálum
öðruvísi út I dag.
Það er tvennt fyrst og fremst,
sem er meinvaldurinn að því
háa vöruverði sem ríkir hér á
landi. Það er þetta verðlags-
kerfi, sem löngu hefur gengið
sér til húðar og hin gegndar-
lausa skattheimta ríkisins á öll-
um sviðum.
1 raun og veru fæ ég ekki
skilið hvernig launafólk fær lif-
að i þessu landi, eins og verð-
lagi er háttað I dag. En það eru
ekki innflytjendur sem mest
koma við sögu hvað verðlag og
vöruverð snertir. Orsakarinnar
er fyrst og fremst að leita i
hinni hóflausu skattpiningu
stjórnvalda, eins og áður er get-
ið, og má I þvl sambandi benda
á tolla af vörum allt upp I
100%, vörugjald, sem nemur
18% og síðast en ekki slst 20%
söluskatt. Ennfremur má
benda á, að gengi íslenska
gjaldmiðilsins hefur verið lát-
inn slga gagnvart öðrum mynt-
um, eins og t.d. dollar, um 20%
á einu ári og halda svo menn, að
slíar álögur hafi ekki áhrif á
vöruverð I landinu. Ríkið er
líka eini aðilinn, sem reynir að
auka tekjur sínar I samræmi
við verðbólguna, og má I þvl
sambandi benda á frumvarp til
siðustu fjárlaga. Kaup má ekki
hækka, þó varla hrökkvi það nú
fyrir brýnustu nauðsynjum og
þjónustu má ekki heldur
hækka nema þar sem rlkið á I
hlut.
Til að sýna lesendum á ein-
faldan hátt þann skerf, sem
greiddur er rikinu af innflutn-
ingi, birti ég myndir af tveim
vörutegundum, sem ég þekki
til, þ.e.a.s. Johnson Baby Lotion
og Johnson Baby Talcum. Sýnt
er hvað útsöluverð þessara vara
er i versluninni og þann skerf,
sem rikið fær I sinn hlut. Þarf
þvl enginn að undrast hið háa
verðlag vöru á Islandi.
Framhald á bis. 21

þóknun smásala kr. 61,40 j I A \
þóknun heildsala kr. 16J5 J rikissjóður kr. 9185 i kM 1 1’tTí
kostnaður ___
innkaupsverð
kr. 13Æ5
kr. 102,40
\\ - h
þóknun smásala kr. 83,96
þóknun heildsala kr. 22,77
ríkissjóður
kr. 188,77
kostnaður: _____kr. 11,20
innkaupsverð kr. 84,30
smásöluverð
kr. 286.00

smásoluverð
kr. 391,00
Á degi iðnaðarins skoðaði iðnaðarráðherra rekstur SMÁRA h.f. og var
mynd þessi tekin við það tækifæri. F.v. Þór S. Pálsson, Þorvarður
Alfonsson, Vala Thoroddsen, Tryggvi Pálsson, framkv.stj. SMÁRA h.f.
og Gunnar Thoroddsen ráðherra.
ég álít að ráði þessum mikla verð-
mismun er einfaldlega lögmál eft-
irspurnar og framboðs. Það virð-
ist alveg sama hvað byggt er, og
fyrir hvaða verð, allt virðist selj-
ast. Þetta hefur orðið þess vald-
andi, að engin hvatning hefur orð-
ið byggingaraðilum til tæknivæð-
ingar, en rétt tækni við uppbygg-
ingu húsa og eðlileg fjármögnun
er forsenda þessa að byggja ódýr-
ar íbúðir.
Þáttur hins opinbera
1 flestum samningaviðræðum
milli launþega og atvinnurekenda
nú hin sfðari ár, hefur komið bet-
ur og skýrar I ljós sú nauðsyn að
jafnan séu á markaðinum fbúðir á
viðráðanlegu verði fyrir þá sem
minnst mega sln I þjóðfélaginu,
og I því sambandi hefur verið
samið um smíði ákveðinna fjölda
íbúða á félagslegum grundvelli.
Staðið hefur verið að þessum
framkvæmdum með þeim hætti
að bjóða út stóra byggingar-
áfanga, til þess að ná fram sem
hagstæðustu verði, en ekki hefur
nógu vel til tekist þrátt fyrir að
allar aðstæður væru hagstæðar til
þess að svo mætti vera. Verð þess-
ara Ibúða hefur verið það hátt, að
kaupendur hafa átt fullt I fangi
með að standa undir afborgunum
og vöxtum, enda um tekjulágt
fólk að ræða. Okkur sem að fram-
leiðslu Ibúða störfum, finnst sem
hér sé verið að leika hálfgerðan
skrfpaleik, þar sem hið opinbera
virðist með þessum hætti vera að
stuðla að lækkuðu Ibúðarverði, en
íþyngir svo íbúðarframleiðslu
með tollaálögum og öðrum hlið-
stæðum sköttum, svo sem vöru-
gjaldi og söluskatti. Sem dæmi
um framanritað tek ég eftirfar-
andi vörur máli mlnu til sönnun-
ar:
tollur % vörugj. %
Hreinlætistæki 80 18
Eldavélar 30—55 18
Steypujárn og stál 35 18
Fllsar 35 18
Glerullareinangrun 35 18
Þá er athyglisvert hve sement
hefur hækkað meira en almennar
verðhækkanir á s.l. 1W ári, en svo
sem kunnugt er er sement fram-
leitt af ríkinu, og framleiðslan án
nokkurrar samkeppni, en hækk-
unin er 95.91%, til viðmiðunar
hafa verkamannalaun hækkað
um u.þ.b. 40% og laun smiða um
u.þ.b. 45%. Hér þarf að verða I
það minnsta hugarfarsbreyting.
Framhald á bls. 23
Nýrbfll-betribíll
Nýja Cortínan er vissulega augnayndi — eri
lögun hennar og gerð hefur mótast í ákveðn-
um tilgangi; að auka öryggi og bæta aksturs-
eiginleika.
Útsýni ökumanns eykst um 15% bæði um
fram- og afturrúðu. rúðuskolun og ljósabún-
aður er endurbættur. höfuðpúðar á framsæt-
um, viðbrögð stýris- og bremsubúnaðar bætt
og sjálfkrafa jöfnun verður nú á fjöðrun í
samræmi við hleðslu.
Vegar- og vélarhljóð greinist vart lengur
vegna hinnar rennilegu lögunar og aukinnar
einangrunar.
Og síðast en ekki síst. endurbætur á vélinni
spara benzín um 10% í innanbæjarakstri.
Ný Ford Cortína — bíllinn sem við ökum inn í
næsta áratug.
FORD UMBOÐID
Sveinn
Egilsson hf
SKEIFUNN117 SIMI85100