Lögfræðingur - 01.01.1899, Side 169

ErWaábúð, sjálfsábúð og leiguábúð.
169
þess getið, að þetta liefur einnig verið gjört hjá Hjaltlend-
ingum. Skotar eiga allt Hjaltland, og eru Hjaltlendingar
allir leiguliðar. peir höfðu að eins byggingu á jörðum
frá ári til árs, og urðu að greiða há afgjöld af þeim.
Jarðirnar eru mjög lítil býli. Með lögum, er sett voru fyrir
tilstilli Gladstones 1886 (the crofters’ commission act),
voru afgjöldin lækkuð nálega um þriðjung (30 af hundr-
aði) og ákveðið, að jarðir skyldi byggja æfilangt.1)
J>að sjest af þessu, að menn hafa að fornu og nýju
talið sjer heimilt, að setja lög um leigumálahæð á jörðum,
enda virðist svo, að það sje í sjálfu sjer eins eðlilegt, að
setja lög, sem banni landeigendum að taka okurafgjald af
jörðum, eins og mönnum er bannað með lögum að taka
okurvexti af peningum, og því fremur er ástæða til þess,
sem lögin tryggja landeigendum rjett til þess, að fá af-
gjöld jarða fremur öðrum skuldum.
Að öllum jafnaði munu landeigendur hjer á landi
cigi áskilja sjer hærra afgjald af jörðum, en góðu liófi
gegnir, og því er engin þörf á að setja lög um þetta
efni hjer á landi. En þó er ástæða til fyrir landsstjórnina,
að hafa vakandi auga á þessu og taka í strenginn, þegar
þess er þörf, einkum þar sem um fátæklinga er að ræða.
Fyrir því er nauðsynlegt, að hafa árlegar skýrslur um það,
livernig afgjöld jarða eru í landinu, svo að það sjáist
Ijóslega, hvort afgjöld fara hækkandi eða lækkandi.
Að lokum skal þess getið, að afgjöldum jarða er mjög
undarlega háttað hjer á landi. Afgjöld jarðanna eru land-
skuldir og leigur eptir kúgildi, sem jörðum fylgja. Kú-
1) Jakob Jakobsen, Shetland og Shctlænderne í Tilskuoren.
Khavn. J896. bls. 728.