Lögfræðingur - 01.01.1899, Blaðsíða 167
Erfðaábúð, sjálfsábúð og lciguábúð.
167
og 5 aura landskuld eptir hvert jarðarhundrað, þá yrði að
taka þetta til greina. Á þann hátt gæti leiguliði eptir at-
vikum sloppið með að borga eptir 20 hundraða jörð 1
krónu í landskuld og 2 pd. af smjöri í leigur.
En þessi skoðun verður eigi talin rjett. Fyrst og
fremst virðist þetta eigi samkvæmt tilgangi laganna, sem
auðsjáanlega er að eins sá, að vernda leigaliða gagnvart
því, að landsdrottinn geti umtalslaust sett óhæíilegan leigu-
mála á jörðina, en ekki sá, að styðja hrekkjótta leiguliða
til þess, að fjefletta landsdrottinn. Eptir orðum laganna
á landsdrottinn eingöngu að sanna, að annar leigumáli
«hafi verið».
þ>egar leiguliði fer að jörð, mun hann að jafnaði
hugsa til þess, að landsdrottinn hækki ekki leigur og
landskuld, sem verið hefur á jörðunni; ef ekkert er um
leigumálann rætt, þá munu báðir málsaðilar álíta, að jörð-
in hafi sama leigumála og verið hefur. Fyrir því er eðli-
legast, að skilja orð laganna þannig, að landsdrottínn
þurfi að eins að sanna, hver leigumáli hafi verið á jörð-
inni, og að sá leigumáli skuli gilda, ef sannanir bresta
fyrir samningi um þetta efni.
Á þennan hátt er landsdrottni fyrirmunað, að hækka
þann leigumála óumtalað, sem verið hefur, og á þennan
hátt veita lögin leiguliða eðlilega rjettarvernd.
Að öðru leyti er ekkert í ábúðarlögunum um leigu-
málann. Landeigandi má áskilja sjer svo hátt eptirgjald
eptir jarðir sínar, sem hann vill og getur.
Að fornu var þetta eigi svo. Eins og áður er sagt,
mátti enginn að fornu taka hærri leigu af jörðum sínum,
en af öðru fje. Eptir Grágás mátti hann að eins taka 10
af hundraði, og hann mátti eigi meta jarðir sínar dýrara