Lögfræðingur - 01.01.1899, Page 155

Ei-fðaábúð. sjálfsábúð og leiguábúð.
155
6 af Imndraði í vexti á ári af höfuðstólnum, en ef vextir
eru reiknaðir af liöfuðstólnum að eins 4 af hundraði, þá
borgar jarðabótin sig á 7—8 árum.
Samkvæmt þessu virðist hæfilegt, að endurgjald það,
sem leiguliða bæri fyrir jarðabætur, minnkaði um x/io á
liverju ári, frá því er jarðabót hans er unnin, og væri því
horfið eptir 10 ár, einsogásjer stað í Danmörku. Ymsir
kunna að segja, að það sje of þung byrði fyrir lands-
drottinn, að greiða þetta endurgjald, en þessu geta þeir
því að eins haldið fram, að þeir jafnframt segi, að það sje
eigi tilvinnandi að gjöra jarðabætur hjer á landi, jafnvel
þótt menn fái dagsverkið unnið fyrir 1 kr. — þ>aö er þá
rangt, að bvetja leiguliða eða aðra til þess, að vinna að
jarðabótum, ef ekkert er gefandi fyrir jarðabætur leiguliða.
Á hinn bóginn munu einnig aðrir segja, að þetta sje
langt of lítið endurgjald fyrir leiguliða og að landsdrott-
inn á þann hátt græði ómaklega á jarðabótum hans. En
í sjálfu sjer er ekkert órjettlátt, þótt landsdrottinn græði,
ef leiguliði líður engan skaða við það.
þ>að, sem er órjettlátt, það er, þegar leiguliði gjörir
sjer kostnað til þess, að bæta jörð annars manns, og
verður að fara burtu, án þess að fá, ef til vill, neitt af
kostnaði sínum endurgoldið, hvorki af jarðabótunum sjálf-
um, eða þeim sem eignast jarðabæturnar.
þ>egar menn athuga, hvernig endurgjaldið er, sem
leiguliði fær, þá munu menn sannfærast um, að það er
að ýmsu leyti sæmilegt, og viljum vjer sýna þetta með
tveimur dæmum.
1. Dæmi. Leiguliði [vinnur á 1. ári að jarðabótum
þeim, sem eru þess eðlis, að styrkur er veittur fyrir þær
úr landssjóði. Eptir reglum um styrkveitinguna eru jarða-