Lögfræðingur - 01.01.1899, Side 41

Yfirlit yfii' lagasögu Islands. 41
liinn svo kallaða «Möðruvalla(lóm»‘) mjög fróðleg. I fáum
orðum var þessu svo varið: í lok 15. aldar reis upp
deila á Norðurlandi um allmikinn arf. Bar annar af máls-
aðilum fyrir sig rjettarbót Hákonar konungs Magnússonar
frá 2. maí 1313 og kallaði til arfs samkvæmt henni, en
lögmaður og dómendur þeir, er dæmdu um málið, sögðu,
að rjettarbót þessi væri að eins lög fyrir Norveg, en gilti
ekki á Islandi; dæmdu þeir því málið, án þess að taka
tillit til rjettarbótarinnar. En nú sneri sá málsaðili, er
tapað hafði, sjer til konungs, og fjekk hann 22. nóvbr.
1507 dóm hjá Kristjáni konungi II., er þá var landsstjóri
í Norvegi, um það, að rjettarbótin skyldi hafa fullt laga-
gildi á íslandi, og 2 dögum síðar, liinn 24. nóvbr. 1507,
gaf Kristján II. út opið brjef og skipaði þar svo fyrir, að
allar rjettarbætur Hákonar konungs Magnússonar skyldu
»óbrigðulega haldast yfir allt Norvegsríki og lönd, sem
liggja undir Norveg8 krúnu, jafnvel(o: jafnt) ísland, Hjalt-
landog Færeyjar sem annarsstaðar hjer í Norvegi«. Kon-
ungsbrjef þetta var að vísu viðurkennt sem lög á alþingi
1508, en almenningur kallaði rjettarbótina frá 1313 »rjett-
arspilli«. I öðru erfðamáli hófust á ný deilur um gildi
rjettarbótarinnar, og lauk þeim svo, að hún var gerð ó-
gild með konungsbrjefi 15. maí 1711. Stundum beittu
menn útlendum lögum á Islandi af ásettu ráði. þ>annig
er boðið í tilsk. 20. mars 1563, að íslendingar skuli fara
eptir Koldinghúsrecessi 13. desbr. 1558, þar sem fyrirmæli
vöntuðu í lög íslands. Óvenja sú, sem hafði komist á í
dómum, fjekk þannig staðfestingu löggjafans.
Eptir að konungur hafði náð einveldi í Danmörku, og
1) Sjá Magnus Ketilsson: Forordninger. I. bls. 94—136,