Eimreiðin - 01.05.1904, Qupperneq 8

88
unnið enn. Hún er talin fremur slæm veiki á börnum í útlöndum
og á töluverðan þátt í barnadauða þar.
Sá sjúkdómur, sem talinn er skæðastur börnum á i. ári í út-
löndum, er barna-kólera eða lífsýki, sem geisar stundum á
sumrin. Pessi veiki er hvorki nærri því eins algetig heima né
eins skæð, að því er ég hygg. Aftur er mér nær að halda að
lungnasjúkdómar komt harðara niður á íslenzkum börnum en
útlendum; en um þetta vantar áreiðanlegar skýrslur til saman-
burðar við önnur lönd.
Syfilis eða sárasótt, fransós, er næstum óþektur sjúkdómur
hjá oss, en algengur í útlöndum og á talsverðan þátt í barna-
dauðanum þar, máske þó mest í andvanafæðingum1, en þær koma
oss eigi við hér.
Pá er Rachitis eða enska veikin (beinkröm?) eigi sjaldgæft
dauðamein barna í útlöndum, en mjög sjaldgæft heima, og svo
mætti máske nefna fleiri sjúkdóma, sem eru algengari á börnum
í útlöndum.
En allir sjúkdómar, hverju nafni sem þeir nefnast, heimta viss-
an jarðveg til útbreiðslu, og þetta atriði skulum vér einnig
athuga, til þess að sjá, hvort vér í því efni séum ekki einnig frá-
brugðnir útlöndum.
Barnadauöi er hvergi eins mikill og í stórborgum, jafnvel í
þeim borgum, sem að hollustu standa fremst í flokki, er hann
ólíku meiri en utan bæja. Petta stafar sumpart af því, að sóttir
eru algengar þar sem margir eru saman komnir, og sumpart af þvi,
að fátækt er þar yfirgnæfandi mikil, en meðal fátæklinga er óþrifn-
aður og þar af leiðandi vanþrif barna á mjög háu stigi.
Pað þarf ekki einu sinni stóra borg til; strax í smærri bæjum
og þorpum er barnadauði töluvert meiri en úti á landsbygðinni.
Svo ramt kveður að barnadauða í borgum, að jafnvel börn ríkra
og vel settra borgara falla fremur, en börn fátæku bændanna í
1 Andvanafæðingar eru færri hjá oss en í útlöndum, og liggur það aðallega í
því, að syfilis en hér svo sjaldgæfur. Eg hef talið þær saman fyrir alt tímabilið
1841 —1900, og eru þær mjög breytilegar ár frá ári, frá 26 °/0o minst, til 48 °/0o
mest. Hins vegar sýnir sig sama hlutfallið hér og annarstaðar, að sveinbörn íæðast
oftar andvana en meybörn. Hvernig á því stendur, vita menn enn þá eigi með
vissu. Eg hef ekki getað fundið, að andvanafæðingar hjá oss hafi fylgt nokkrum
reglum í breytingum sínum. Vöxtur þeirra og rénun fylgir ekki landfarsóttum, eins
og annar manndauði, og ekki virðast þær hafa neitt minkað með fjölgandi læknum
og yflrsetukonum, eins og hefði mátt ætla.