Morgunblaðið - 12.05.2000, Blaðsíða 58

58 FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 2000
ÍB
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
SAMFÉLAG er flók-
ið fyrirbæri. Þar eiga að
búa í sátt og sem bestu
samlyndi ýmsir hópar
með ólíkar skoðanir,
langanir og hneigðir.
Oftast er það þó svo að
ríkjandi skoðanir, við-
teknar langanir og al-
mennar hneigðir setja
mark sitt á samfélagið.
* Okkar íslenska sam-
félag er t.d. samfélag
gagnkynhneigðra.
Lesbíur og hommar
hafa sýnt þeirri stað-
reynd umburðalyndi og
munu eflaust gera
áfram en þeim er mildl-
vægt ekki síður en öðrum þegnum
samfélagsins að finna að þau eiga sér
málsvara, eldd bara á meðal samkyn-
hneigðra heldur ekki síður á meðal
gagnkynhneigðra. Eins og öllu öðru
fólki er þeim nauðsynlegt að eiga
stuðningsmenn sem hægt er að leita
til, aðstandendur sem skfija vanda-
málin, vini sem vilja leggja sitt af
mörkum til þess að líf þeirra verði
jitamingjuríkL
Mismunun
Samkynhneigðir hafa líka átt sér
málsvara á Alþingi Islendinga á um-
liðnum árum. Lög um staðfesta sam-
vist voru samþykkt á Aiþingi í júní
1996 og sama ár var sett ákvæði í al-
menn hegningarlög um að bannað
væri hér á landi að mismuna fólki á
grundvelli kynhneigðar.
Vandinn er bara sá að þrátt fyrir
þrotlausa baráttu samkynhneigðra og
.beirra sem vilja leggja málum þeirra
' nð hafa þessi lagaákvæði ekki verið að
fullu virk. Þau hafa ver-
ið til í orði en ekki á
borði I hálfan áratug
eða svo hefur ekki mátt
mismuna fólki á Islandi
á grundvelli kynhneigð-
ar. Á hinn bóginn hafa
hins vegar, svo dæmi sé
tekið, gilt önnur lög sem
einmitt fela í sér slíka
mismunun.
Það er einmitt þess
háttar ákvæði sem leit-
ast er við að leiðrétta
með breytingartillögu
sem lögð var fram - og
samþykkt - á Alþingi
nýverið. Með samþykkt
hennar er ákveðinn sig-
ur unninn því nú liggur fyrir, staðfest í
lögum, heimild tíi þess að hommar og
lesbíur geti ættleitt böm maka síns á
sama hátt og gerist í gagnkynhneigð-
um samböndum.
Börn í samkynhneigðum
fjölskyldum
Hér á landi má ætla að um þessar
mundir alist u.þ.b. eitt þúsund böm
upp í samkynhneigðum fjölskyldum.
Þessi áætlun um fjölda byggist á við-
miðunum við aðrar þjóðir. Þó við Is-
lendingar teljum okkur um margt sér-
stæða þjóð emm við nú ekld
sérstæðari en svo að í Ijós hefur komið
að á flestum sviðum em hlutfallstölur
hér svipaðar og í öðmm löndum, t.d.
era hér hlutfallslega jafnmargir
örvhentir og meðal annarra þjóða,
fjölburafæðingar em hér ámóta al-
gengar og annars staðar, hlutfall
karla og kvenna er svipað o.sirv. Og
þá má einnig ætla að hér búi álíka
margir samkynhneigðir og annars
Mannréttindi
Ef við meinum eitthvað
með því að segja að ekki
megi mismuna fólki
vegna kynhneigðar, seg-
ir Kolbrún Halldórs-
dóttir, liggur í augum
uppi að börn sam-
kynhneigðra hljóta að
eiga sama rétt og börn
gagnkynhneigðra.
staðar í heiminum. Ef mið er tekið af
þessum staðreyndum má sem sagt
ætla að um eitt þúsund böm á íslandi
búi í samkynhneigðum fjölskyldum.
Rannsóknir
Örfáir þeirra sem tekið hafa þátt í
umræðunni um stjúpættleiðingar
samkynhneigðra hafa haldið því fram
að hætt væri við að böm sem ælust
upp í slíkum fjölskyldum hlytu síðra
uppeldi en í annars konar fjölskyld-
um, væm jafnvel verr upp alin eða
verr um þau hugsað. Það er reyndar
ótrúlegt að til sé fólk sem haldið er
nógu miklum fordómum til að halda
slíku fram.
Hið sanna er að rannsóknir frá
mörgum löndum sýna og staðfesta að
samkynhneigðir em nákvæmlega
jafngóðir uppalendur og gagnkyn-
hneigðir, rétt eins og örvhentir era
jafn góðir uppalendur og rétthentir.
Dæmi um annað byggjast því ekki á
kynhneigð viðkomandi heldur ein-
hverjum allt öðmm þáttum - sem eins
gætu haft áhrif á heimilislíf og bama-
uppeldi í gagnkynhneigðri fjölskyldu.
Samkynhneigðir elska bömin sín
rétt eins og aðrir. Þeim er jafnmikil-
Stjúpættleiðing
samkynhneigðra
Kolbrún
Halldórsdóttir
---------------------------------------:--------------------------------------
Blaðauki Morgunblaðsins
laugardaginn 20. mai
Skilafrestur auglýsingapantana
er til kl. 12 mánudaginn 15. maí
AUar nánari upplýsingar veita sölu- og þjónustufulltrúar
á auglýsingadeildí síma 569 1111.
JtjjrgiwIWaMfo
AUGLÝSINGADEILD
Sími 569 1111 • Bréfasími 569 1110 • Netfang: augl@mbl.is
'$r_
vægt og öðrum foreldmm að ala böm
sín upp við góðar aðstæður, öryggi,
ástúð og umhyggju. Ef við meinum
eitthvað með því að segja að ekki megi
mismuna fólki á Islandi vegna kyn-
hneigðar liggur í augum uppi að böm
samkynhneigðra hljóta að sjálfsögðu
að eiga sama rétt og böm gagnkyn-
hneigðra.
Mannréttindabarátta
Baráttan fyrir rétti til sjúpættleið-
inga samkynhneigðra er mannrétt-
indabarátta. Hún varðar mannrétt-
indi samkynhneigðra í staðfestri
samvist. En umfram allt snýst hún
samt sem áður um réttindi, hagsmuni
og velferð þeirra bama sem um ræðir.
Þetta em böm sem sækja félagslegt
og réttarfarslegt öryggi sitt einungis
til þess kynforeldris sem þau búa
með. Þetta em böm sem eiga ekki
kost á slíku frá hinu kynforeldrinu, í
sumum tilfellum vegna þess að það er
látið en í öðrum tilfellum vegna þess
að það vill ekki af baminu vita og hef-
ur afsalað sér forsjá þess.
Við hlið þessa bams stendur sjúp-
foreldri sem tekur þátt í uppeldi þess,
en hefur samkvæmt þeim lögum sem
gilt hafa til þessa ekki mátt ættleiða
bamið. Með breytingunni sem Alþingi
samþykkti með einlægum stuðningi í
síðustu viku verður hins vegar mikii
réttarbót í lífi þess. Það öðlast sömu
mannréttindi og önnur böm sem búið
hafa við nákvæmlega sömu aðstæður í
gagnkynhneiðri fjölskyldu.
Með þessari lagabreytingu var
mikilvægt skref stigið - en ekki sér-
lega stórt. Margt er enn óunnið til að
tryggja jafna stöðu samkynhneigðra
og gagnkynhneigðra. Þau mál verða
ekki gerð að frekara umtalsefni að
sinni heldur þakkað þeim sem hafa
verið nógu fordómalausir og umburð-
arlyndir til að styðja þetta mikilvæga
mannréttindamál.
Höfundur er alþingismaður.
Menningarmál-
þing í Hafnarfírði
Menningarmálþing
verður haldið í Bæjar-
bíói í Hafnarfirði 13.
maí nk. Fyrir rúmum
tveimur áram stóð
menningarmálanefnd
Hafnarfjarðar fyrir
svipuðu þingi sem tókst
með miklum ágætum.
Á því málþingi veltu
menn því m.a. upp
hvort hafnfirsk list
hefði sérkenni og þá
hvort slíkt væri hollt
eða ekki og eins var
rætt um Listahátíð
Hafnarfjarðar, hvemig
þær hátíðir vora og
hvort endurtaka ætti. Þarf vart að
geta um að sitt sýndist hverjum. Á
komandi þingi verður spumingum
um stefnu í menningarmálum velt
upp, safnabænum gefinn sérstakur
gaumur og rætt um stjómun menn-
ingarmála í sveitarfélögum almennt.
Um þessar mundir em flest sveit-
arfélög að undirbúa stefnumótunar-
plögg sín í menningarmálum, enda
ljóst að stefnu þarf rétt eins og í
skipulags- eða skólamálum. Ekki
bara stefnu stjómmálaflokkanna
heldur langtímastefnu. Mikilvægi
málaflokksins er ekki lengur dregið í
efa, enda þótt einungis sé bundið í lög
að sveitarfélög skuli hafa bókasafn
og að kennd sé tónmennt í grann-
skólum. Kannanir hafa leitt í ljós að
menningarframboðið eða ímyndin í
menningarmálum virðist ráða miklu
um hvar menn velja sér að búa.
Söfnin vel þess virði
Á þeim menningarmálþingum sem
ég hef sótt er yfirleitt rætt um tvö
efni; bamamenningu og erfiðleika
myndlistarmanna að koma list sinni á
framfæri. Hér ætla ég ekki að ræða
seinna málið en huga aðeins að þeirri
gagnrýni sem við sem vinnum að
menningarmálum sveitarfélaga fáum
oft að heyra. Af hveiju er ekki hugað
að menningarframboði fyrir börnin
okkar? Nú er það svo að alltaf þegar
slíkar spumingar koma upp er auð-
velt að benda á það sem þó er gert.
Hér í Hafnarfirði er blómlegt menn-
ingarlíf í félagsmiðstöðvunum og er
haldin hér menningarhátíð unga
fólksins. Þá em söfnin boðin og búin
að taka á móti skólaheimsóknum og
eins er hægt að komast í mynd-
listarnám og í aðrar listgreinar hjá
Námsflokkum Hafnarfjarðar. Það
sem ég tel hins vegar vera galla í
menningarumhverfinu er hversu
lauslega heimsóknir skólabarna á
menningarstofnanir okkar em
tengdar námsefni. Söfnin taka á móti
hundraðum bama á ári en langflest
koma í desember og maí. Flestir for-
stöðumenn safna og safnakennarar
kvarta undan þessu. Heimsóknir
skólabarna hafa þannig aukist frá
fyrri áram en era hugsanlega ekki
eins lærdómsríkar, þar sem ekki er
búið að vinna kennsluefni með heim-
sóknunum og þær famar eftir próf.
Flestir foreldrar fá að
vita af safnaheimsókn-
unum en lítið meir, ekki
hvað börnin sáu og
hvernig unnið var úr
heimsókninni.
Ég tel brýnt að heim-
sóknir í söfn og vinna
með því fólki sem þar
ræður ríkjum verði sett
í stefnumótunarplöggin
bæði hvað varðar skóla-
og menningarmálin.
Það er synd að nýta sér
ekki þá miklu þekkingu
sem þar er að finna og
eins og við vitum er
áhugi á menningu lærð-
ur, það fæðist enginn menningar-
þenkjandi.
Menningarleg ímynd
Kannski verður þetta rætt á
menningarmálþingi í Hafnarfirði,
kannski ekki. Én eitt er víst, að sveit-
Menning
Menningarlíf sveitarfé-
laga er metið að stórum
hluta eftir ímynd, segir
Marín Hrafnsdóttir,
og ímynd hefur ekki
bara huglæga
merkingu heldur líka
fjárhagslega.
arfélögin sjá nú sína sæng uppreidda
í því að vera sem mest og best í
menningarmálum og er það vel. Það
neitar því enginn að menningarlíf
sveitarfélaga er metið að stóram
hluta eftir ímynd, og ímynd hefur
ekki bara huglæga merkingu heldur
líka fjárhagslega. Það er fjárhags-
legt tap fyrir sveitarfélag ef lítið er
að gerast í menningunni og ef áhugi
manna á starfseminni er í lágmarki.
Frumkvæði og metnaður flokkast
andstætt hinu sem jákvæð ímynd og
það er menningunni nauðsyn að um
hana myndist öflug umræða. Vert er
að benda á að framleiki getur alveg
eins falið í sér að gefa gaum að því
sem við eigum, að gera hlutum sem
okkur finnast sjálfsagðir hærra und-
ir höfði, sem kemur aftur að mikil-
vægi safnanna. Og hver sagði aftur;
„því meira sem hlutirnir breytast því
meira verða þeir eins“. Kannski er
mesti frumleikinn og fjörið á söfnun-
um?
Að lokum hvet ég þig, lesandi góð-
ur, að mæta á menningarmálþingið í
Bæjarbíói og taka virkan þátt í að
leggja drög að stefnumótunarplaggi
okkar í Hafnarfirðinum.
Höfundur er menningarfulltrúi
Hafnarfjarðar.
Marin Hrafnsdóttir