Morgunblaðið - 12.05.2000, Blaðsíða 56

5.6 FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Sköpun
velgengni
SKAPANDI ein-
staklingar eru oft
spurðir með mikilli for-
vitni og eftirvæntingu:
„Hvernig datt þér þetta
í hug?“ Sá sem spyr bíð-
ur svo með öndina í
hálsinum eftir því að
honum sé vísaður veg-
■tirinn að þeirri upp-
sprettu sem þeir eru
tengdir við.
Margir segja eflaust
við sjálfa sig að það að
vera skapandi sé náðar-
gáfa.
Eg held því hins veg-
ar fram að þetta sé
spurning um það hvemig við beitum
huganum.
I okkar samfélagi er lögð ofur-
áhersla á að tengja hugsun við orð.
Fæstir gera sér hins vegar grein fyrir
því að orð eru einungis eitt tjáningar-
form hugans og það að hugsa í orðum
getur heft hugsun okkar. Ef við náum
að mynda þögn í huganum getum við
kítimist handan við orðin og inn í óra-
víddir hugans. Það kannast hins veg-
ar flestir við það hversu erfitt það er
að mynda þögn í huganum. Það er
eins og einhver partur hans geti ekki
þagnað eða vilji ekki þagna. Eg þekki
þetta mjög vel af eigin reynslu. Ef ég
mynda ekki meðvitað þögn í hugan-
um er ég að tala við sjálfan mig, spila
lög, hugsa um hvað aðrir eru kannski
að hugsa um mig, hafa áhyggjur af
vandamálum sem eru ekki til, skil-
greina heiminn sem ég lifi í, dæma
^jya í huganum, hugsa um það sem
eg gerði í gær, o.s.frv. Versti huglægi
ávaninn sem ég hef er þó að telja upp-
hátt í huganum hvað það sem á vegi
mínum verður. Það er ekki öll vitleys-
an eins og það er eflaust persónu-
bundið hvaða huglægu afþreyingu
fólk velur sér. Eitt er þó víst að nær
enginn lifir í algjörri innri þögn.
Eg sé í dag að öll mín sköpun fer
fram í innri þögn. Þegar ég er að
skapa eitthvað sekk ég svo djúpt nið-
ur í það sem ég er að gera að ég hrein-
lega gleymi að tala við sjálfan mig í
huganum á sama tíma. Ég er þá ekki
að velta því fyrir mér hvað sé í sjónv-
arpinu í kvöld eða að hugsa um það
hvað mér leiddist mikið
í fyrradag. Ég er þá al-
gjörlega í augnablikinu
og það er eining á milli
hugsana og fram-
kvæmda og þögnin í
huganum er eins og brú
á milli drauma og veru-
leika. Um leið og ég
byrja að hugsa um eitt-
hvað sem tengist ekki
stað og stund eða byrja
að tala við sjálfan mig í
huganum rofnar sú
þögn og einbeiting sem
ríkti og það flæði sem
égvarí stöðvast.
Þá er ég búinn að að-
skilja mig frá því sem ég var að gera
og hugurinn er um leið kominn í
gamla rótgróna farvegi og hugarflug-
ið endar með brotlendingu. Margir
Tilvera
Ef við náum að mynda
þögn í huganum telur
Jóhann Breiðfjörð að
við getum komist hand-
an við orðin og inn í óra-
víddir hugans.
gera sér ekki grein fyrir þvi af hverju
þeir ættu að vera að hafa fyrir því að
mynda þögn í huganum eða hvernig
þeir eigi að gera það.
Hingað til hefur helst verið bent á
hugleiðslu sem aðferð til að mynda
þögn í huganum en hugleiðsla er ekki
sérlega hentug fyrir Vesturlandabúa
að mínu mati.
Sú leið sem hefur sýnt sig að hent-
ar okkur betur er sprottin frá frum-
byggjum Mexíkó. Hún gengur út á að
metta hugann af skynjun á umhverf-
inu með því að beita skynfærunum á
vissa máta. Þetta á sérstaklega við
sjónskynjun okkar þar sem innra
skvaldrið tengist henni. Flestir
þekkja það að týnast í eigin hugar-
heimi og taka ekki eftir því sem gerist
í kring um þá. Þetta virkar líka á hinn
Jóhann Breiðfjörð
Upplýsinga-
• X j • • >c • /
miöstoöin í
Borgarnesi
HINN 13. apríl sl. opnaði Sturla
Böðvarsson samgöngumálaráðherra
formlega Upplýsinga- og kynningar-
miðstöð Vesturlands (UKV) sem
staðsett er í húsnæði Framköllunar-
ýþjónustunnar ehf. við Brúartorg í
Borgarnesi.
Fyrirtækið UKV var stofnað 2.
júní 1999 í Borgamesi og voru stofn-
aðilar 72. Þar af voru sveitarfélög á
Vesturlandi með langstærsta stofn-
hlutinn og sýndu með því að þeim var
mjög í mun að vel tækist til með
stofnun þessa fyrirtækis. Tilgangur
félagsins er að starfrækja eina móð-
urstöð upplýsingasöfnunar og -miðl-
unar á Vesturlandi, einnig að veita
innlendum og erlendum ferðamönn-
um upplýsingar um framboð ferða-
þjónustu á Vesturlandi, sem og á
(fedsvísu, og að beina ferðamannast-
raumi til Vesturlands. Gert er ráð
fyrir að UKV verði samstarfsvettv-
angur sameiginlegra markaðsmála
ferðaþjónustuaðila á Vesturlandi.
Það er von okkar sem stöndum að
þessu fyrirtæki að vel takist til, því
þar fara saman hagsmunir sveitarfé-
ijaga og ferðaþjónustuaðila. Það er
nqög mikilvægt að allir ferðaþjón-
ustuaðilar á Vesturlandi standi vel
við bakið á skrifstofu UKV, veiti
henni upplýsingar, líti við þegar þeir
eiga leið um og gefi henni eins mik-
inn styrk og hægt er. Þá er líka mjög
Ferðaþjónusta
Það er von okkar, sem
stöndum að þessu
fyrirtæki, segir Gunnar
Sigurðsson, að vel
takist til, því þar fara
saman hagsmunir
sveitarfélaga og
ferðaþjónustuaðila.
áríðandi að sveitarfélögin á Vestur-
landi, Ferðamálasamtök Vestur-
lands, Ferðamálaráð íslands og
Ferðamálasamtök Islands ásamt
eignaraðilum, tryggi nægilegt fjár-
magn til rekstrar UKV á ársgrund-
veginn. Ef athyglin á umhverfinu er
algjör getur maður ekki hugsað um
óþarfa hluti á sama tíma. Hugurinn
er því annaðhvort fullur af orðum eða
fullur af skynjun.
Það að tæma hugann af orðum með
því að fylla hann af skynjun hefur ým-
islegt fýsilegt í för með sér því að
flestar okkar hugmyndir um okkur
sjálf eru einungis hugmyndir sem
enginn fótur er fyrir í því sem við
köllum raunveruleika. Flestir kann-
ast við hugsanir á borð við: „Ég get
þetta ekki. Ég kannþetta ekki. Ég er
svo lélegur í þessu. Ég get aldrei skil-
ið þetta. Ég er ekki nógu gáfaður til
þess að ná þessum árangri. Þetta er
nú örugglega ekki neitt íyrir mig.
Mér misheppnast þetta örugglega.
Þetta er nú allt of mikil vinna. Þetta
er of flókið. Ég hef ekki tíma fyrir
þetta, o.s.frv....“
Þegar það ríkir þögn í huganum
eru þessar raddir ekki til staðar. Það
sem við sjáum þá jafnvel er að við
getum framkvæmt það sem hugurinn
reyndi að telja okkur trú um að við
gætum ekki. Margir segja að þeir trúi
því sem þeir sjá en í raun er þessu öf-
ugt farið. Við sjáum það sem við trú-
um. Það sem eftir situr þegar við er-
um ekki að masa í huganum er haf af
möguleikum og þekkingu sem leynd-
ist handan við orðin og við getum
byrjað að tengjast á stað og stund í
okkar innri þögn. Það er vel þekkt að
við nýtum einungis 4-5% af heilanum
og höfum ekki aðgang að restinni. Við
höfum lært að blaðra við sjálf okkur í
huganum og hugsa um einhverja vit-
leysu til að forðast þá víðáttu sem rík-
ir inni í okkur og margir kjósa fremur
að lifa í heimi hversdagslegra þarfa,
örvæntingar og vonleysis en að hætta
sér inn í hið óþekkta . I hinum hvers-
dagslega heimi og okkar persónulega
víti erum við að minnsta kosti þaulk-
unnug landslaginu og líður eins og
heima hjá okkur. Dyrnar út eru þó
alltaf ólæstar. Spurningin er hvort
við þorum að opna þær?
Fyrir þá sem hafa áhuga á að fá
nánari útskýrimgar þá verð ég með
fyrirlestra í Gerðubergi í maí. Heiti
íyrirlestranna er „Sköpun og vel-
gengni" þar sem báðir þessir þættir
fylgja í kjölfarið ef maður nær að
venja sig á innri þögn í stað skvald-
urs.
Fyrirlestramir verða haldnir í
Gerðubergi mánudaginn 15. maí og
fimmtudaginn 18. maí og hefjast báð-
irklukkan 20:00.
Höfundur starfaði sem hönnuður
og tæknilegur ráðgjafi hjá LEGO
f fimm ár.
Hver er
hugurinn?
Á SAMA tíma og
íslenska þjóðkirkjan
undirbýr ótrúleg
veisluhöld, mest
sjálfri sér til dýrðar,
ganga kirkjunnar
menn fram á sjónar-
sviðið og blása til
söfnunar svo losa
megi indversk börn
úr ánauð. Það er göf-
ugt markmið og gott.
Þeir segja að það
kosti aðeins 5.000
krónur að losa eitt
barn ur ánauð. Það
þarf svo sem ekki Birgir Hólm
töluglöggan mann til Björgvinsson
að sjá að fyrir hverjar
hundrað milljónir sem dregið yrði
úr kostnaði vegna væntanlegrar
hátíðar væri hægt að losa 20.000
börn úr ánauð. Ég hef velt því fyr-
ir mér, hvort ætli sé guði þóknan-
legra að gæta hófs á tímamótum,
eyða litlu fé og láta frekar það sem
Sjómennska
Það er að takast að
gera sjómennsku, segir
_______Birgir Hólm_________
Björgvinsson, eins
óvistlega og hugsast
getur.
af gengur renna til þeirra sem lifa
við fátækt og örbirgð og eins til
þeirra sem era í ánauð.
Ég verð að segja að mér þykir
sem kirkjunnar menn séu ekki að-
eins að fara fram úr sjálfum sér,
heldur öllu velsæmi. Á sama tíma
og þeir benda á nauðir annarra og
kalla eftir hjálp samþykkja þeir og
þiggja sífellt meiri og meiri pen-
inga til að gera væntanlega hátíð
sem umfangsmesta. Ég hef ekki
smekk fyrir þesskonar háttarlagi.
Það er fleira sem ég hef ekki
smekk fyrir og það er þetta tak-
markalausa dekur við menningu.
Gunnar Sigurðsson, stjórnarformaður UKV, Sturla Böðvarsson sam-
gönguráðherra og Magnús Oddsson ferðamálastjóri við opnun UKV.
velli. Með stofnun UKV ehf. í júní sl.
og nú með opnun upplýsingamið-
stöðvar verður að treysta því að ekki
sé verið að gera tilraun heldur sé
verið að byggja upp fyrirtæki til
framtíðar. Því flestir era sammála
því að einhver mesti vaxtarbroddur í
íslenskri atvinnuuppbyggingu sé í
ferðaiðnaðinum og þar séu upplýs-
ingaskrifstofur lykilatriði.
Ferðamálaráð Islands á aðild að
rekstri alls átta upplýsingamið-
stöðva á þessu ári og samkvæmt fjár-
hagsáætlun ráðsins er 15 milljónum
króna varið til samstarfsins við þær.
Nýlega gerðu Ferðamálaráð og
Upplýsingamiðstöð Vesturlands
samkomulag sem er hliðstætt sam-
komulagi við aðrar upplýsingamið-
stöðvar og samkvæmt því mun Upp-
lýsingamiðstöð Vesturlands staifa
eftir ákveðnum gæðareglum, en
framlag Ferðamálaráðs til miðstöðv-
arinnar era 1.250 þúsund krónur í ár.
Vesturland hefur upp á svo margt
að bjóða, íslenskum sem erlendum
ferðamönnum, þar era margar af
fegurstu perlum landsins, Snæfells-
jökull, Húsafell og Reykholt, svo
eitthvað sé nefnt. Þess vegna er það í
höndum okkar Vestlendinga að
fjölga ferðamönnum á Vesturlandi
og því er samstaða ferðaþjónustuað-
ila á Vesturlandi nauðsynleg. Sigríð-
ur Hrönn Theodórsdóttir atvinnu-
ráðgjafi og ferðamálafulltrúi
samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi
(SSV) hefur að mestu unnið að þessu
máli og mun hún hafa yfiramsjón
með skrifstofu UKV. Era henni
færðar þakkir og eins stjórn SSV ár-
in 1998 og 1999 sem sýnt hefur mik-
inn áhuga á framgangi þessa máls.
Stöndum saman.
Höfundur er formaður stjórnar
Upplýsinga- og kynningar-
miðstöðvar Vesturlands.
Reykjavíkurborg
gengur þar á undan
og nú virðist sem
endalaust sé til af
peningum. 700 millj-
ónir eru sagðar hafa
farið í að breyta
Hafnarhúsinu í Lista-
safn Reykjavíkur. Það
er ekki laust við að
það hafi runnið tvær
grímur á flesta sem
hafa skoðað þetta
safn, safnið sem kost-
aði 700 milljónir.
Þetta er ekkert annað
en tröllvaxinn hálf-
kláraður bílskúr.
Það voru til nógir
peningar til að búa til listasafn og
það eru til nógir peningar til að
gera einkasnyrtingu fyrir ráðherra
og allt á sama tíma og ekki er
hægt að kaupa tæki til lækninga
nema félagasamtök safni fyrir
þeim. Kannski hefði gengið seint
að selja ljósaperur til að safna fyr-
ir salerni svo einn ákveðinn ráð-
herra í ríkisstjórn íslands þyrfti
ekki að nota sama salerni og
vinnufélagar hennar.
Nú er brostið á verkfall háseta á
kaupskipum. Það hefur ekki verið
hægt að verða við kröfu þeirra um
100 þúsund króna grunnlaun á
mánuði, laun til manna sem era
meira og minna frá heimilum sín-
um. Eimskip segir nei við þessari
kröfu og það nánast á sama tíma
og félagið lét frá sér tugi milljóna í
bókasafn fyrir vestan haf. Á sama
tíma gafst Eimskip upp á að hafa
fyrrum fíkniefnaneytendur og
róna í húsræfli sem félagið á í
Hafnarfirði. Rónarnir fyrrverandi
eru frekar blankir og gátu ekki
borgað svo Eimskip vildi þá út úr
húsræflinum. Ekki vegna þess að
aðrir vilji leigja húsið, nei rökin
eru svo sem engin. Að hluta til eru
það sömu menn sem nú verða á
götunni, vegna þessa máls, og
Eimskip hefur kvartað undan í
miðbæ Reykjavíkur. Munurinn er
sá að mennirnir eru ekki í neyslu
núna, þeir sjá líf framundan, en þá
koma Eimskip og yfirvöld í Hafn-
arfirði og komu þessu fólki á göt-
una. Kannski heyrist næst í
Eimskip þegar einhver ógæfumað-
urinn pissar á harðviðarhurð
Eimskipafélagsins, maður sem fyr-
ir fáum dögum pissaði í salerni í
lélegu húsi í Hafnarfirði, ekki átta
milljóna salerni, en salerni samt.
Það má svo sem reyna að skilja
að Eimskip leggi fé til bókasafna í
öðram löndum. Þriðjungur sjó-
manna sem starfa hjá félaginu er
jú erlendir sjómenn, en þeir fá
ekki bókasafn, þeir fá ekki einu
sinni mannsæmandi laun fyrir
vinnu sína. Það er einmitt þess
vegna sem þeir eru á skipum
Eimskips. Eimskip er að nýta sér
ömurlega stöðu þessara manna,
ráða þá um borð og borga þeim
langt undir því sem getur talist
verjandi, sæmandi og þolandi.
Þrátt fyrir það að Eimskip hafi
fundið menn sem eru illa settir,
menn sem neyðast til að sættast á
ótrúlega lág laun er ekki hægt að
sjá að það komi fram í lægra verði
á flutningum Eimskips. Það er að
takast að gera sjómennsku eins
óvistlega og hugsast getur.
Eimskip hefur eignast banda-
mann í slæmri meðferð erlendra
illa settra verkamanna. Páll Pét-
ursson vill sem flesta erlenda
verkamenn til landsins, sem verð-
ur til þess að lægstu laun hér á
landi verða áfram skammarlega
lág. Eitt skilur þó Pál frá hinum,
það er hægt að fyrirgefa honum
þvi hann veit ekki hvað hann er að
gera.
Höfundur er stjómarmaður í Sjó-
mannafélagi Reykjavíkur og ímið-
stjóm Frjálsynda flokksins.