Morgunblaðið - 27.02.1994, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIR/INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. FEBRÚAR 1994
Heilbríg-ðisráðherra um tillögn Verslunarráðsins um spamað í heilbrigðiskerfínu
Óraunhæfar hugmyndir
Formaður heilbrigðismálanefndar Alþingis segir ekki
koma til greina að sjúklingar greiði matarkostnað
HEILBRIGÐISMÁLARÁÐHERRA Guðmundur Árni Stefánsson segir
að spamaðartillögur Verslunarráðs upp á 8 milljarða króna í heil-
brigðiskerfinu séu margar ákaflega óraunhæfar og raunar lítt meira
en ómótaðar hugmyndir. Formaður heilbrigðismálanefndar Alþingis
segir það hafa verið slag við fjárlagagerð að stöðva hugmyndir um
að sjúklingar greiði fyrir mat sinn á sjúkrahúsum.
„Lykilatriði í tiljögunum eru út-
boð á þjónustu. í heilbrigðiskerfi
okkar eru í fjölmörgum tilvikum
einkaaðilar eða félagasamtök að
sinna ýmsri þjónustu í einskonar
verktöku fyrir ríkið, þannig að
menn þekkja slíkt fyrirkomulag.
Því þykir mér ákaflega óraunhæft
að ætla að menn nái niður jafn stór-
kostlegum kostnaði og þama er
gert ráð fyrir með útboðskerfi, auk-
inheldur sem þessi þjónusta er með
þeim hætti að lægstbjóðendur eru
ekki endilega það besta sem völ er
á. Meta þarf samhliða gæði þjón-
ustu og kostnað,“ segir Guðmundur
Árni Stefánsson, heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra.
Hann segir að ýmsar aðrar hug-
myndir sem fram koma í skýrslu
Verslunarráð séu í eðli sínu pólitisk-
ar, s.s. sú hugmynd að þeir sjúk-
lingar sem Iiggja innan við 4 vikur
á sjúkrahúsi greiði matarkostnað
sinn sjálfír til að ná fram tæplega
hálfs milljarðs króna sparnaði. „Eg
er og hef verið andstæður slíkum
hugmyndum. Fólk sem leggst inn
á sjúkrahús hefur ekkert val, eins
og kannski sumstaðar annars stað-
ar í heilbrigðisþjónustunni, og ég
er þeirrar skoðunar að samfélagið
eigi að standa undir sjúkrahúsvist
sem er eitt alvarlegasta stig heilsu-
brests, og að vistin eigi að vera
endurgjaldslaus fyrir það fólk sem
þarf að leggjast inn. Þar séu út af
fyrir sig þau skil í kostnaðarhlut-
deild sem ekki verður farið yfir.
Ég hef ekki farið nákvæmlega í þá
tölu sem Verslunarráð gefur" sér,
en sýnist þó að gert sé ráð fyrir
að ná býsna háum fjárhæðum með
þessum hætti,“ segir Guðmundur
Ámi.
Jón ekki í nefndinni
Hann segir að matarkostnaður
sjúkrastofnana hafí þó verið í skoð-
un hjá ráðuneytinu eins og annar
kostnaður í heilbrigðiskerfinu, og
hafi í þeim tilgangi verið safnað
upplýsingum frá öllum sjúkrahús-
um og hjúkrunarheimilum hérlend-
is. Þar komi fram að fæðiskostnað-
ur á dag sé misjafnlega hár, svo
muni jafnvel allt að helmingi, og
ef öll sjúkrahús væru við lægstu
mörk myndu sparast upphæðir sem
Björn kveðst vilja kynna sér bet-
ur efnislegar forsendur tillagna um
fækkun sendiráða sem hann hafí
ekki séð í heild, áður en hann tjái
sig frekar um þær. Honum finnist
hins vegar skynsamlegar áherslur
í þeim tillögum nefndanna sem
telja hundruð milljóna. „Við munum
áfram knýja á um að heilbrigð-
isstofnanir leiti ódýrstu og hentug-
ustu leiða, og þessi er ekki undan-
skilin,“ segir Guðmundir Ámi.
Heilbrigðisráðherra vill taka
fram að Jón H. Karlsson, aðstoðar-
maður ráðherra og formaður stjóm-
ar Ríkisspítalanna, sem sagður er
í skýrslu vinnunefnda Verslunar-
ráðs vera einn nefndarmanna sem
vann að tillögum um niðurskurð
ríkisútgjalda í heilbrigðis-og trygg-
ingamálaráðuneytinu, átti ekki sæti
í nefndinni.
Flöt gjaldtaka óeðlileg
Hugmyndir um að láta sjúklinga
borga gjald fyrir fæðu á sjúkrahús-
um komu fyrst fram við fjárlaga-
gerð árið 1991 fyrir árið 1992.
Morgunblaðið greindi frá varðandi
hlutverk sendiráða. „Mitt mat er
að rétt sé fyrir okkur íslendinga
að leggja áherslu á sendiráð sem
þjóna þáttöku okkar í fjölþjóðlegurn
stofnunum, eins og fram kemur í
tillögum Verslunarráðs," segir
Þeim var hafnað þá og ég stóð í
forystu fyrir þeirri neitun ásamt
ýmsum öðrum, og tel enn að þetta
komi ekki til greina,“ segir Gunn-
laugur Stefánsson, formaður heil-
brigðis- og tryggingamálanefndar
Alþingis um tillögur vinnunefnda
Verslunarráðs íslands að láta
skammtímalegusjúklinga greiða
fýrir fæði meðan á dvöl stendur.
„Slagurinn við fjárlagagerð þessa
árs var erfiður því vorum að reyna
að koma í veg fyrir það eins og
frekast væri hægt að forða sjúkl-
ingum frá slíkri greiðsluþátttöku,"
segir Gunnlaugur.
Gunnlaugur segir að á móti slík-
um hugmyndum mæli fyrst og
fremst að sjúkrahúsþjónusta eigi
að vera öllum opin án tillits til efna-
hags. „Flöt gjaldtaka er óeðlileg
skattheimta því hún tekur ekki til-
lit til aðstæðna fólks, og ég held
að það sé grundvallaratriði sem
verði að standa á, að hún komi
Björn. „í Ijósi
breyttra að-
stæðna í heim-
inum eigum við
að leggja mikla
rækt við þátt-
töku í fjölþjóð-
legum stofnun-
um, og ekki síst
í Evrópu. Þar
sem við höfum
ekki ákveðið að stíga það skref að
ganga til samninga um aðild að
Evrópusambandinu, verðum við að
treysta stöðu okkar í alþjóðlegu
samstarfi með öðrum hætti en þau
ríki gera sem fara þar inn. Þar er
þátttaka í hvers kyns fjölþjóðlegu
samstarfi Evrópuþjóðanna afar
mikilvæg.“
Vinnunefnd Verslunarráðs lagði
einnig til úrsögn Islendinga úr
UNESCO, Menningarstofnun Sam-
Guðmundur Gunnlaugur
ekki til álita. Ég tel að við höfum
aðrar leiðir sem við getum farið í
ríkari mæli en við höfum gert til
að fjármagna heilbrigðiskerfið, það
er að segja skattkerfið sjálft, því
það er hin réttláta leið sem tekur
af fólki skattpeninga með hliðsjón
af efnahag hvers og eins. Við þurf-
um þess vegna að breyta því kerfi
en taka ekki upp sérstakan sjúk-
lingaskatt á borð við þann sem til-
lögur Verslunarráðs boða,“ segir
Gunnlaugur. Hann kveðst álíta það
aðalsmerki íslenskrar heilbrigðis-
þjónustu að fólk fái notið hennar
án tillits til efnahags, og að draga
verði mörkin í kostnaðarþátttöku á
þessu sviði. „Um leið og við erum
farnir að taka gjald af sjúklingum
sem liggja á sjúkrahúsi, eru við
búnir að opna fyrir leið sem ég sé
fyrir mér að geti endað með ósköp-
um,“ segir Gunnlaugur.
einuðu þjóðanna, í sparnaðarskyni.
Aðild að stofnunum skoðuð
Bjöm kveðst álíta að aðild
þjóðarinnar að stofnunum á vegum
SÞ eða annarra alþjóðastofnana
eigi að vera í sífelldri endurskoðun,
og ekki sé réttmætt að einangra
eina stofnun umfram aðrar. „Fram
hefur komið gagnrýni á fleiri sér-
stofnanir Sameinuðu þjóðanna
heldur en UNESCO, þannig að ef
menn ætla að skoða þáttöku í þeim
finnst mér að leggja eigi málið
undir í heild og skoða aðild að öllum
þessum stofnunum," segir Bjöm.
Hann segist ennfremur vera þeirrar
skoðunar að vert sé að skoða gaum-
gæfilega hugmyndir sem skotið
hafa upp kollinum um sameiginleg
sendiráð Norðurlanda í vissum
heimshlutum.
Formaður utanríkismálanefndar um tillögur um fækkun sendiráða
Kynnu að loka sendiráðum hér
BJÖRN Bjarnason, formaður utanríkismálanefndar Alþingis, telur að
hugmyndir vinnunefnda Verslunaráðs íslands um fækkun sendiráða
íslands úr níu í þrjú, kunni að vera of róttækar. Hann kveðst telja
nauðsynlegt að menn geri sér grein fyrir mikilvægi tvíhlíða sam-
skipta milli ríkja, þrátt fyrir að fjölþjóðlegt samstarf hafi færst í
vöxt, og telur afar óskynsamlegt fyrir Islendinga að draga úr þeim
í Ijósi breyttar heimsmyndar, og nefnir t.a.m. Norðurlönd, Þýska-
land, England, Frakkaland, Bandaríkin og Rússland í því sambandi.
„Ákaflega margt kemur upp í samskiptum okkar við önnur ríki sem
kalla myndi á gagnrýni á að hafa ekki fulltrúa ytra með aðgang að
æðstu mönnum ríkjanna, og mjög varasamt fyrir okkur að taka slíka
áhættu. Við sjáum dæmi um nauðsyn slíkrar hagsmunagæslu, þrátt
fyrir tvíhliða samninga, nú í Frakklandi. Vlð megum heldur ekki
gleyma að lokun sendiráða íslands erlendis kynni að verða til þess
að viðkomandi ríki lokuðu sendiráðum sínum hérlendis," segir Björn.
Björn
)
i
i
i
[
I
Framkvæmdastj óri VSÍ um dóm Hæstaréttar vegna verkfallsvörslu í Leifsstöð
Einstaklingar utan félags mega
ganga í störf verkfallsmanna
Markar nýja lagareglu, að mati framkvæmdastjóra ASI
DÓMUR Hæstaréttar yfir Verslunarmannafélagi Suðurnesja þar sem
það er dæmt til fébóta vegna verkfallsvörslu í Leifsstöð í apríl 1988
markar nýja lagareglu varðandi heimild forstjóra fyrirtækis til að
ganga í störf undirmanna sinna, að sögn Láru Júlíusdóttur, fram-
kvæmdastjóra Alþýðusambands íslands. I dómnum segir að það hafi
ekki brotið í bága við lög eða reglur að Sigurður Helgason, forstjóri
Flugleiða, leysti af hendi afgreiðslustörf í stað undirmanna sinna í
verkfalli þeirra. Þórarinn V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri VSÍ, dreg-
ur þá ályktun af dóminum, að einstaklingar sem standa utan verkalýðs-
félags sem á í verkfalli megi ganga í störf verkfallsmanna.
Lára sagði að annars vegar kæm-
ist dómurinn að þeirri niðurstöðu að
verkfallsverðir hefðu farið út fyrir
þau mörk sem 18. grein laga um
Sembaltónleikar
FRANSKI semballeikarinn Crist-
ine Lecoin heldur tónleika í
Hafnarborg í kvöld, sunnudags-
kvöld, klukkan 20:30.
Á tónleikunum leikur Lecoin verk
eftir frönsku tónskáldin Rameau,
Forqueray og Royer. Cristine Leco-
in hefur hlotið viðurkenningar fyrir
leik sinn, m.a. hefur hún hlotið
fyrstu verðlaun í alþjóðlegu sam-
keppninni í Atlanta.
stéttarfélög og vinnudeilur heimilaði
frá árinu 1938 og hvað það snerti
væri dómurinn í samræmi við dóm
um verkfallsvörslu á Akureyrarflug-
velli sem fallið hefði fyrir fáum árum.
Hitt atriðið sem veki undrun væri
sú regla sem Hæstiréttur markaði
þegar hann segði að forstjóri Flug-
leiða hefði heimild til að sinna um-
ræddum störfum á Keflavíkurflug-
velli. í dómnum segir orðrétt: „Það
braut ekki í bága við ákvæði í lögum
nr. 80/1938 um stéttarfélög og
vinnudeilur eða aðrar réttarreglur
að forstjóri Flugleiða hf. innti af
hendi framangreind störf í stað und-
irmanna sinna í verkfalli félags-
manna stefnda.“
Lára segir að það að forstjóri í
fyrirtæki geti sinnt störfum í allt
annarri deild, störfum sem hann
hafi aldrei komið nálægt og heyri
ekki beint undir hann sé víðtækari
túlkun en hafí ríkt til þessa varðandi
heimildir til að ganga í störf verk-
fallsmanna. Þetta sé rýmri túlkun
að hennar mati en til dæmis sé að
finna í grein eftir Sigurð Líndal í
Úlfljóti frá árinu 1978 um störf í
verkfalli. Þama sé mörkuð sú stefna
að að minnsta kosti forstjóri fyrir-
tækis megi ganga inn í störf undir-
manna. „Það er alveg greinilegt að
Hæstiréttur er með þessum dómi að
þrengja að því sem hefur verið talið
rétt og lögleg framkvæmd á verk-
falli hér hjá okkur,“ sagði Lára.
Hún sagði að afleiðingar þessar
gætu orðið þær að í stað þess að
atvinnurekendur reyndu að leysa
vinnudeilur gagnvart starfsfólki sínu
settu menn sig í stellingar til að
ganga í störf undirmanna sinna og
það gæti orðið til þess að lengja verk-
föll og gera verkalýðshreyfíngunni
erfiðara um vik að fá atvinnurekend-
ur til þess að setjast að samninga-
borði. Það hefði verið stórt vandamál
í kjaradeilum undanfarinna ára að
ekki hefði verið hægt að setjast nið-
ur í fullri alvöru fyrr en búið væri
að boða verkfall. Fleiri verkfallsdag-
ar hér á landi en víða annars staðar
stafaði fyrst og fremst af viljaskorti
atvinnurekenda til þess að setjast
niður og ræða málin. „Verkalýðsfor-
ystunni er það fullkomlega ljóst að
verkfallsboðun er alltaf neyðarúr-
ræði þegar öll önnur ráð hafa verið
reynd,“ sagði Lára.
Ófélagsbundnir mega ganga í
störf verkfallsmanna
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, dregur þá ályktun
af dómi Hæstaréttar í máli Verslun-
armannafélags Suðumesja, að ein-
staklingar sem standa utan verka-
lýðsfélags sem á í verkfalli megi
ganga í störf verkfallsmanna. Eins
telur hann að stéttarfélög muni beita
verkfallsvopninu af meiri varfærni í
framtíðinni þegar ljóst sé að þau
geti verið skaðabótaskyld vegna
tjóns sem af ólögmætum verkfallsað-
gerðum kann að leiða.
Þórarinn segir að lagaákvæðið
sem dómurinn' byggir á feli í sér að
einungis sé óheimilt að stöðva vinnu-
deilu með aðstoð félagsmanna þess
félags sem á í vinnudeilu. Hann telur
að gangályktun af þessu feli í sér
að ófélagsbundnir megi vinna störfín.
„Verkfall stöðvar einungis það að
félagsmenn tiltekins félags vinni, en
kemur ekki í veg fyrir að aðrir vinni
þau störf.“
Lára Þórarinn
Stéttarfélög skaðabótaskyld
Þórarinn bendir á að stéttarfélagið |
hafí verið dæmt skaðabótaskylt
vegna tjóns sem verkfallsaðgerðirnar
ollu. Af dóminum megi ráða að Flug- |
leiðir hafi átt skaðabótakröfu á hend-
ur verkalýðsfélaginu vegna þess
tjóns sem flugfélagið varð fyrir
vegna verkfallsins. Flugleiðir hafi
hins vegar verið þvingaðir til að falla
frá málssókn á hendur Verslunar-
mannafélagi Suðurnesja með við-
skiptalegum þvingunum.
Áð mati Þórarins mun dómurinn
hafa þau áhrif að fyrirtæki og ein-
staklingar muni í ríkari mæli en áður
leita bóta vegna tjóns sem af ólög-
mætum verkfallsaðgerðum leiðir.
Staðfesting eldri dóma
Þórarinn segir að dómur Hæsta-
réttar staðfesti enn frekar niðurstöð- ,
ur tveggja eldri hæstarréttardóma i
um að yfirmönnum sé heimilt að
ganga inn í störf verkfallsmanna í
fyrirtækjum sínum. Þeir dómar vörð-
uðu annars vegar hvort háskólarekt-
or hefði verið heimilt að ganga í störf ,
húsvarðar og opna skólann fyrir
nemendum og starfsliði. Hins vegar-
hvort verkfallsmönnum á Akureyri
hefði verið heimilt að meina farang-
urslausum flugfarþega að ganga um
borð í flugvél.______