Morgunblaðið - 06.06.1989, Blaðsíða 24

24
686Í mUL .9 SUöÁQUtCOH^Í ðlðAJSMUí^SDM
MÖRGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. JtM 1989 ’
Mótmælafundur á ísafírði gegn skerðingu veiðiheimilda og kvótakerfí:
Atvinnuvegir lagðir í rúst
Ófegrar lýsingar fimdarmanna á afleiðingum kvótakerfisins fyrir Vestfírðinga
Vestfirðinga, heldur allra íslend-
inga um leið. Þetta er líka í sam-
ræmi við fyrstu grein laganna um
VITLEYSA, reglugerðafargan, atvinnuvegir lagðir í rúst, helstefna,
þetta eru nokkur af þeim orðum sem ræðumenn höfðu um kvótakerf-
ið og afleiðingar þess á mótmælafundi gegn kerfinu á ísafírði síðast-
liðinn laugardag. Öll verkalýðs- og sjómannafélög á Vestflörðum,
félag útvegsmanna og skipsfjóra- og stýrimannafélagið Bylgjan,
efiidu til fúndarins. Allir fimm þingmenn Vestfirðinga komu á fúnd-
inn, sem var fjölsóttur. Komu menn hvaðanæva af Vestflörðum og
fiskvinnslufólk fjölmennti með mótmælaspjöld, þar sem það krafðist
þess, að halda vinnu sinni. Markmið fúndarboðenda var að sýna fram
á styrk og samstöðu Vestfirðinga og ná fram leiðréttingu á aflakvót-
anum. Sjávarútvegsráðherra var boðaður á fúndinn, en komst ekki
og sendi fúlltrúa sinn.
Eftirfarandi ályktun var sam-
þykkt í lok fundarins: „Fundur hald-
inn í Alþýðuhúsinu á ísafirði þann
3. júní 1989, mótmælir harðlega
síendurteknum skerðingum stjóm-
valda á fiskveiðiheimildum flórð-
ungsins. Fiskimiðin eru sú auðlind
sem Vestfirðingar byggja alla sína
afkomu á. Því felur fiindurinn fund-
arboðendum að fylgja því eftir að
hlutlaus heildarúttekt verði gerð á
áhrifum kvótakerfisins á veiðiheim-
ildir Vestfirðinga. Niðurstaða þeirr-
ar úttektar verði síðan grundvöllur
áframhaldandi aðgerða. Fundurinn
fagnar ályktun Fjórðungssambands
Vestfirðinga frá 29. apríl 1989, þar
sem lagt er til að kvótakerfið verði
afnumið."
Fyrst var það þorskurinn
Reynir Traustason formaður
Bylgjunnar setti fundinn með
ávarpi. Hann sagði ástæður fundar-
ins vera viðvarandi skerðingar á
veiðiheimildum Vestfirðinga. „...
skerðingar sem við höfum mátt búa
við frá upphafí kvótakerfisins. Fyrst
var það þorskurinn, síðan grálúðan
og þorskurinn."
Reynir bar saman þorskafla
Vestfirðinga og Austfirðinga.
„Hlutdeild okkar í heildarþorskveið-
um leikur í dag á bilinu 14 til 15
prósent en fór hæst í frjálsri sókn
í 18,5 prósent. Til glöggvunar má
PHILCO
W 393 ÞVOTTAVÉLIN
NÚNA
Á MJÖG GÓÐU VERÐI
• Þvottakerfi við allra hæti, þar af
eitt sérstaklega fyrir ull
• 1000 snúninga vinda
• Sjálfstæður hitastillir
• Kaldskolun
• Hleðsla: 5 kg (af þurrum þvotti)
• Sparnaðarrofi
• Tekur inn bæði heitt og kalt vatn
• Ryðfrítt stál á ytri og ínnri belg
• H:85, B:59.5, D:55cm.
Verð kr. 49.880,-
47«°
Heimilistæki hf
MM
sattutútgxoK'
geta þess að hlutdeild Austfirðinga
í þorskveiðum hefur aukist að sama
skapi og er 1988 samkvæmt upplýs-
ingum frá Fiskifélagi íslands 16,8
prósent, en var á bilinu 10 til 12
prósent í frjálsri sókn. Þetta þýðir
á einföldu máli að 1987 er fýrsta
árið frá upphafi sem Austfirðingar
hafa borið meiri þorsk á land en
Vestfirðingar. Mesta seinni tíma
áfall sem Vestfirðingar hafa orðið
fyrir af völdum kerfisins er þó
tvímælalaust skerðing grálúðukvót-
ans í ár, þar sem einstök skip á
Vestfjörðum missa úr kvóta sínum
allt að 500 tonnum af grálúðu á
ári. Menn geta svo hver fyrir sig
spáð í það hvert þau tonn fara.
Undir þessu ranglæti viljum við
fundarboðendur ekki sifja þegjandi
og höfum þess vegna blásið til and-
stöðu við kerfi sem frá upphafi
hefur verið okkur óvinveitt."
Ekki enn hrun
Guðjón A. Kristjánsson skipstjóri
talaði fyrstur framsögumanna.
Hann rakti aðdraganda kvótakerf-
isins. „Lög og reglur um stjómun
fiskveiða hafa á hveijum tíma orðið
til vegna þess að talið hefur verið
að fískstofnar, einn eða fleiri, væru
i hættu vegna of mikillar veiði.
Svartar skýrslur fiskifræðinga hafa
varað við ofveiði og hruni fisk-
stofna. Sem betur fer hefur ekki
enn komið fram hrun í neinum af
okkar botnfisktegundum. Þær
stjómunarleiðir sem við höfum tek-
ið upp em afleiðing spádóma Haf-
rannsóknarstofnunar um verulegan
samdrátt í þorskveiðunum. Auðvit-
að emm við sammála því göfuga
markmiði að nýta fiskstofna á sem
arðbærastan hátt. Við höfum hins
vegar alltaf stokkið á einhveijar
lausnir í hræðslukasti, vegna
svartra skýrslna frá Hafrannsókn-
arstofnun, og þar er ég engin und-
antekning. Síðan tekst okkur illa
að ná aftur áttum og setjum
skömmtunarkerfi og einstaklings-
höft. Höftin teljast nauðsynlegust
af öllu sem upp er fundið.“
Of stór floti
„Það liggur hins vegar fyrir að
fískveiðum verður að stjóma á
næstu ámm og sennilega um alla
framtíð," sagði Guðjón. „Það er
hins vegar ekki sjálfgefið, að þar
eigi að byggja á kvótakerfi á ein-
stök skip. Eg tel það hins vegar
líklegt, að sú verði niðurstaðan.
Vandinn liggur í því að skammta
réttlætið og koma í veg fyrir að
kerfið leiði til þess að mönnum verði
mismunað. Flotinn er of stór og
getur hæglega aflað meira en hann
fær að veiða ár hvert. Fullnýta
þarf allan flotann, jafnt innan sem
utan landhelginnar." Síðan sagði
hann: „Best væri að stýra flotanum
með sókn í eitt til tvö ár, láta alla
raða sér sjálfa upp á nýtt, eftir
getu. Þá aðferð má auðveldlega
útfæra án þess að ganga um of á
fiskstofnana.“
Tökum tillögum
fískifræðinga með varúð
„Ég hef ekki séð nein þau hættu-
merki í þorskstofninum," sagði
Guðjón, „að við væmm að ganga
frá honum og þess vegna held ég
að við getum leyft okkur þann
ms munað, að taka tillögum fiskifræð-
inga með þeirri varúð að vega þær
á reynslunni sem er til margra ára-
tuga og skoðað hvað þorskstofninn
hefur getað gefið af sér.“
Guðjón gagnrýndi enn frekar
fiskveiðistjómunina þegar hann
kom að grálúðuveiðunum og sýndi
dæmi um kvótaskiptinguna þar.
„Ég bý þama til skip númer eitt,
sem ég kalla Amlóða. Árið 1988
veiddi þetta skip 40 tonn af grá-
lúðu, en hefur heimild til að veiða
550 tonn á þessu ári, ef það er á
sóknarmarki. Svo kemur skip núm-
er tvö, ég kalla það Bjargálna. Það
var 1988 með 550 tonn og fær að
veiða áfram 550 tonn í sóknar-
marki. Svo kemur skip númer þrjú,
sem heitir þama Duglegur. Hann
veiddi 1.500 tonn 1988, en fær að
veiða í sóknarmarki 550 tonn.“
Eini grundvöllur
vestfírskra byggða
Einar Oddur Kristjánsson rakti í
á lífskjör sín og afkomu undir sjáv-
arútveginum.“
Hann rakti tvær megin röksemd-
ir kvótamanna. „Sú fyrri var að
með afmörkuðum kvóta á skip væri
miklu auðveldara að ná markmiðum
stjórnvalda um takmörkun á afla
hverrar tegundar. í ljósi þeirrar
reynslu sem fengist hefur er ljóst
að þetta hefiir reynst hið herfíleg-
asta bull. Öll árin hefur veiði á
þeim tegundum farið stórkostlega
fram úr áætlun stjómvalda, svo
stórkostlega að það munar tug-
þúsundum tonna af til dæmis þorski
á hveiju einasta ári. En það hafði
einmitt tekist all þokkalega áður
en kvótafyrirkomulagið var sett á
til að ná markmiðum stjómvalda,"
sagði Einar Oddur.
„Hin aðal röksemdarfærslan var
sú að lögin um fiskveiðistjómun frá
1976 mundu ekki ráða við stækkun
fiskiskipaflotans, en það mundi
kvótakerfíð gera af sjálfu sér. Þetta
var að því leyti rétt, að að físki-
fiskveiðistjórnun, en þar segir að
fiskistofnamir í sjónum séu sam-
eign þjóðarinnar allrar og þjóðin
nýtir þessa sameign sína á engan
hátt annan betri en að hámarka
virðisauka veiðanna. Þetta baráttu-
mál okkar Vestfirðinga sem skiptir
okkur í raun lífi og dauða er því í
raun og vem hagsmunamál þjóðar-
innar allrar.“
Spyrnum við fótum
Sveinbjöm Jónsson oddviti á Suð-
ureyri hóf mál sitt með ósk um
samstöðu Vestfirðinga. „Það er
vonandi að við Vestfirðingar bemm
gæfu til að sameina kraftana og
spyma all myndarlega við fótum
gegn þeirri vá sem hefur verið að
herða á okkur tökin, hægt og ró-
lega, en einnig markvisst, og að
því er virðist óstöðvandi undanfarin
ár. Þar á ég að sjálfsögðu við kvó-
tann svonefnda."
Sveinbjöm gagnrýndi harðlega
viðhorf, sem sjávarútvegsráðherra
hefur látið uppi, að Vestfirðingar
fái að veiða of mikinn karfa og
nauðsynlegt sé að grípa þar í tau-
mana. „Sannleikurinn er sá, að
fyrst urðu Vestfirðingar að láta af
hlutdeild í þorskveiðum þegar þeir
vora settir inn í heild, norðursvæðið
svokallaða. Síðan hefur hver ein-
asta breyting sem gerð hefur verið
Morgunblaið/ÞJ
Vestfirðingar fylltu Alþýðuhúsið á ísafirði þegar öll verkalýðs- og sjómannafélög í fjórðungnum blésu
til mótmælafúndar gegn skerðingu veiðiheimilda og kvótakerfi. Allir þingmenn kjördæmisins komu á
fúndinn og sjást hér á fremsta bekk.
upphafi máls síns aðdraganda þess,
að Vestfirðingar hefðu ávallt verið
andvígir kvótakerfinu. „Menn sáu
það í hendi sér að með því að út-
deila ákveðnu veiðimagni á ákveðið
skip, mundu smám saman verða
að engu gerðir þeir möguleikar
Vestfirðinga að njóta náttúmlegrar
staðsetningar sinnar. Bolfiskveið-
amar og vinnslan em í bókstafleg-
um skilningi eini gmndvöllur
byggðanna hér á Vestijörðum og
ef við fáum ekki að njóta staðsetn-
ingar okkar, fáum ekki að reyna
að keppa að því að ná betri ár-
angri en aðrir, þá er því eina sem
við höfum umfram aðra kippt frá
okkur og þá er ekkert eftir.“
Reglur á reglur ofan
Hann sagði grálúðudæmið ekki
vera einstakt slys, heldur óaðskilj-
anlegur fylgifiskur kerfisins og ekki
dugi að ætla að lappa frekar upp
á það. „Það verða settar reglur á
reglur ofan, gefnar út nýjar og
nýjar reglugerðir, reglum verður
breytt, reglur verða afnumdar og
svo verða settar enn nýjar reglur
og alltaf verður árangurinn sá sami,
kerfið verður flóknara og flóknara,
það verður óréttlátara og óréttlát-
ara, vitlausara og vitlausara og það
sem verst er þó af öllu, að tjónið,
sem öll þjóðin þarf að bera að lok-
um, hið gífurlega efnahagslega
tjón, það mun vaxa og vaxa. Þjóðin
skipaflotinn hafði haldið áfram að
vaxa og lögin frá 1976 náðu ekki
til þess að stýra stærð hans. En,
fullyrðingar þeirra kvótamanna um
að kerfið sjálft mundi sjá til þess
að flotinn stækkaði ekki hefur því
miður reynst hin ömurlegasta
blekking. Sannleikurinn er sá að
stærð flotans og afkastageta hans
hefur aldrei aukist hraðara en ein-
mitt nú hin síðari 'ár, eftir að núver-
andi kerfi var tekið upp.“
Einar Oddur sagði að setja verði
lög um stærð og afkastagetu fiski-
skipaflotans og stofna til þess úreld-
ingarsjóð, að hægt væri að fækka
skipum, menn verði að sætta sig
við það, að núverandi floti fái lög-
gildingu til fiskveiðanna og nýir
aðilar fái þar ekki aðgang, nema
að kaupa þau skip sem fyrir em.
Þá ræddi hann um hagkvæmni
veiðanna og sagði einungis hægt
að tryggja hámarks hagkvæmni
með því að einstaklingar fengju að
njóta sín og keppa um að ná aflan-
um. Hann lauk máli sínu með þess-
um orðum: „Þessi heimur er harður
og við skulum aldrei láta það henda
okkur að biðja einn eða neinn um
nokkra miskunn eða hjálp. Búseta
hér, sem á að byggjast á ölmusum
er fráleit. Með þessari kröfu um að
fá að keppa emm við ekki að taka
neitt frá neinum, heldur viljum við
fá að sýna að við getum gert bet-
ur, gert veiðamar hagkvæmari og
þannig bætt lífskjör, ekki eingöngu
á þessum hlutföllum verið til þess
að minnka aftur yfirburði sem þeir
höfðu fyrir. Þegar karfinn varð
verðmætur, þá þotti kominn tími
til að spyma við fótum gegn því
að þeir sæktu í hann, þá daga sem
þeir annars hefðu orðið að liggja í
landi, þeir áttu jú að Iiggja í höfn
og þess vegna varð að breyta því
til fyrra horfs, en þá höfðu aðrir
stundað karfaveiðar. Núna em
síðustu fréttir sem þið hafið fengið
að sjá, um grálúðuna. Og með ein-
dæmum eins og menn hafa séð
hér.“ Hann kvaðst eiga von á að
næst yrði steinbíturinn tekinn af
Vestfirðingum.
Fyrir dómstóla
Sveinbjöm vitnaði til skýrslu sem
hann hafði áður skrifað um þessi
mál og sagði: „Ég er þeirrar skoð-
unar að ef áframhald verður á slíku
óréttlæti, eigi Vestfirðingar að leita
réttar síns fyrir dómstólum, jafnvel
á alþjóðavettvangi ef ekki dugir
annað. Það yrði gaman fyrir Breta
og Þjóðveija að fylgjast með slíkum
málarekstri. Sannleikurinn er sá að
það er löngu orðið tímabært fyrir
Vestfirði að láta reyna á þetta
kerfí.“
Sveinbjörn sagði stjórnmála-
mönnum og kerfiskörlum ekki
treystandi fyrir því valdi að útdeila
gæðunum. „Auk þess get ég ekki
séð ástæðu til að ætla, að það sé
annað siðgæði sem vakir yfir gjörð-