Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1988, Blaðsíða 15

Eitthvað nálægt öldinni
miðri varð svokallaður
Kalifomíustíll sérstakt
afbrigði af módemis-
manum í arkitektúr.
Þessi stíll birtist til dæm-
is í húsum eftir arkitekt-
inn Richard Neutra og
einkennist af flötum þökum og gluggum
með risaglerrúðum, sem ná frá gólfi og
uppí loft. Þarna var hliðstæða geómetríunn-
ar, flatarmálverksins, sem þá var hin eina
rétta stefna í myndlist og þótt undarlegt
megi virðast, barst þessi Kaliforníustíll uppá
íslandsstrendur og sjást hans merki í nokkr-
um einbýlishúsum með alltof stómm
gluggum og þökum, sem erfiðlega hefur
gengið að láta halda vatni.
Hús þessarar gerðar em ekki einu sinni
byggð í Kaliforníu lengur, enda augljóst
mál, að gluggar af þessari stærð em plága
í svo sólríku landi. Nú er öldin önnur og
enn sem fyrr dregur arkitetúrinn dám af
viðhorfum í myndlist; nefnilega því, að nú
er allt leyfilegt og allar fyrirmyndir em jafn
góðar. Ekki er hægt að segja, að nýjar
hugmyndir hafi fylgt þessari frjálslyndu
stefnu; allt er „post“þetta og „post“hitt og
em afbrigði af því sem kalla mætti síð-
módernisma eða kannski eftir-módernisma.
Dæmigert fyrir þessa stefnu er nýtt ein-
býlishús eftir bandaríska arkitektinn Will-
iam Adams, en sá sem byggði er
kvikmyndaleikstjórinn Joe Pytka. Bygging-
arstaðurinn er á strönd Kyrrahafsins, ekki
langt frá Los Angeles og hefur þess verið
gætt að hrófla sem minnst við náttúmnni.
Eins og myndimar bera með sér, hefur
þetta hús tvískiptan persónuleika, ef svo
má að orði komast; forhlið og bakhlið em
sín af hvorri gerðinni og varla hægt að
ímynda sér að hliðarnar heyri báðar til sama
húsinu. Arkitektinn kvaðst hafa leitað fanga
í ítalskri villu í Toscana-héraði, ensku Tud-
or-húsi, frönskum herragarði og gömlum
svissneskum stíl. Hliðin sem að götunni
snýr er symmetrísk - hægri hliðin spegil-
mynd af þeirri vinstri - og þannig hefur
löngum tíðkast að skipa niður gluggum og
dymm, þegar menn vildu hafa klassískt
yfirbragð og virðulegt.
En gesturinn, sem leiddur er inn í þetta
hús, verður sennilega hissa, þegar hann
gengur út úr því að framan og lítur þá hlið,
sem snýr út að hafinu. Þar er hreinlega
allt annað „landslag" og ber mest á ýmsum
stíleinkennum úr þessum svokallaða post-
módernisma síðustu ára. Eins og gróðurinn
ber með sér er ekki úrkomusamt á þessum
slóðum; samt þykir nú tilhlýðilegt að hafa
ris. En valmaþakið, sem við blasir frá göt-
unni er allt annarskonar þak frá hinni
hliðinni. Enda þótt myndimar gefi hugmynd
um steinhús, er húsið raunar byggt úr timb-
urgrind og klætt að utan með stucco-plötum.
Arkitektinn kveðst hafa fengið eitt lykil-
orð frá húsbyggjandanum: „Romance“, sem
getur þýtt ástarævintýri á ensku, en hefur
þó miklu víðfeðmari merkingu; líklega hefur
hann einfaldlega meint eitthvað rómahtískt.
Ugglaust er það mjög misjafnt, hvernig
fólk ímyndar sé rómantískt hús. Sumir
munu sjá fyrir sér einhverskonar „Hans og
Grétu-hús“, aðrir fjallahús í Tyrol. Ekki
hefur undirritaður beint tilfinningu fyrir
því, að hér hafi verið spilað eftir rómantísk-
um nótum og það er ekki síst litameðferðin,
sem á sinn þátt í því. Þarna er allt í svörtu,
hvítu og gráu, bæði að utan og innan.
GÍSLI SIGURÐSSON
Klofinn perónuleiki - hér er sú hliðin, sem að hafinu snýr.
Að innanverðu er alltíhvítu og svðrtu.
T ímans
tákn
Klassískt yfirbragð með síð-módernísku ívafi. Hér er sú
hliðin sem að götunni snýr.
Nýr Kaliforníustíll
birtist í einbýlishúsi eftir
William Adams
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9.'JANÚAR 1988 15