Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1988, Blaðsíða 9

ERLENDAR
B Æ K U R
Richard Holmes:
Shelley The Pursuit.
Penguin Books.
Margar bækur hafa verið skrif-
aðar um skáldið Shelley, sumar
hverjar góðar, aðrar slæmar og til
eru þær sem hafa lítið annað með
hann að gera en nafnið og slitrur
úr lífi þessa ástsæla skálds Eng-
lendinga. Shelley var uppreisnar-
gjam strax í æsku og hann var
aldrei leiðitamur hvað eitt né annað
varðaði. Tæpra þrjátíu ára dmkkn-
aði hann á Ítalíu og upp úr því
varð frægð hans meiri og meiri.
Það er í þessari vönduðu ævisögu
sem má bókstaflega lesa um hvert
skref skáldsins sem flakkaði víða
og reyndi svo ótal margt. Richard
Holmes fylgir hveiju fótmáli hans
eftir og útkoman er læsileg skýrsla
sem varpar ljósi á skáldið, bylting-
arsinnan, guðleysingjann og frelsis-
unnandann Shelley. Ritið er
gríðarlegt að vöxtum, vel skrifað
og trúi ég áreiðanlegt.
Jan Harold Brunvand:
The Choking Doberman
and Other „New“ Urban Leg-
ends.
Penguin Books.
Hver kannast ekki við söguna
af konunni eða manninum sem setti
hundblautan köttinn í örbylgjuofn-
inn til að þurrka hann. Og man
ekki einhver eftir mannætukóngul-
ónum í jukkunum forðum tíð. Eða
hafið þið heyrt af stúlkunni sem
hafði starfað lengi á skyndibitastað
og fann til slappleika sem svo var
rakinn til þess að innyfli hennar
vom gegnsoðin af því að hafa verið
í nálægð við lekan örbylgjuofn.
Vegaverkstjóri ók fram á hálf-'
dauðan hund, segjum í Bárðardal,
til að lina þjáningar hans ákvað
hann að stytta honum aldur en
hafði ekki annað sem hægt var að
nota til þess en túbu af dínamíti.
Hann batt túbuna um hundinn og
tendraði þráðinn, kom sér í skjól
og mátti horfa á hundgreyið neyta
síðustu krafta sinna og haltra und-
ir bíl verkstjórans með þeim eðlilegu
afleiðingum að bifreiðin sprakk í
loft upp. Ef forvitni einhvers er
vakin fyrir nútíma þjóðsögum þá
er hafsjór af þeim í þessari bók sem
Bandaríkjamaðurinn Jan Harold
Bmnvand hefur skrifað. Hann hef-
ur safnað og grúskað í borgar-
goðsögum um árabil og ritað aðrar
bækur um fyrirbrigðið.
Barbara Vine:
A Dark-Adapted Eye.
Penguin Books.
Kjaftastíll er þá helst viðhafður
þegar frænkur og frændur, vensla-
fólk og nágrannar em fjarri og fólk
fínnur hjá sér þörf að tala um þá.
Hann er því brúkaður í lokuðum
hópi, við eldhúsborð, í stofum, yfir
limgerði í síma og ætíð með viðeig-
andi andköfum. Rithöfundar hafa
margir hveijir beitt honum í verkum
sínum og ekki tekst öllum vel upp.
Ruth Rendell kann að notfæra sér
þennan stíl og undir dulnefni sendi
hún frá sér A Dark-Adapted Eye.
Það gerist að kona verður systur
sinni að bana. Bróðurdóttir hennar
rifjar upp kynni sín af þeim báðum
sem harmleikurinn snýst um fyrir
rithöfund sem hyggst rita sögu
morðsins. Strax á fyrstu síðum bók-
arinnar er maður hrifínn inn í
hringiðuna og hungraður í meira
leggur maður eftir krákustígunum
allt til enda.
V
u
Við mér bjarta vonin hlær
Jón Gunnar Jónsson
tók saman
Guðfínna Þorsteinsdóttir 1891—1972
var lengi húsfreyja á Teigi í Vopnaf-
irði, síðustu ár sín búsett á Selfossi.
Kunn sem ljóðskáld undir nafninu
Erla og gaf út nokkrar Ijóðabækur,
ennfremur komu út eftir hana minn-
ingabækur og þjóðsagnasöfn. Þá
ritaði hún undir eigin nafni. Hún
þýddi og skáldsögu eftir færeyska
skáldið William Heinesen. Kunnast
bama hennar var Þorsteinn Valdem-
arsson skáld.
Vel fer á að birta eftir hana á
þessum árstíma kvæðið Júní.
Við mér bjarta vonin hlær,
vaknar þor í huga mínum.
Ég þér fagna júní kær,
ég er eitt af börnum þínum.
Lýsast nætur, lengir dag,
lörfum kastar sölnað engi.
Vorsins dísir lífsins lag
leika á ótal hörpustrengi.
Loks, er blíði blærinn þinn
bleikan hlíðar vanga strýkur,
verða fríðust vorkvöldin,
vetrar hríðum öllum lýkur.
Litkast vallar lautin ber,
lækir allir verða teitir,
þegar fjalla hnjúkur hver
hetti mjallar af sér þeytir.
Grænu stráin stutt og smá,
stækka þrá og úr sér teygja.
Rósa B. Blöndals, fædd 1913,
kennari að mennt, prestsfrú og
áhugakona um mannúðar- og
menntamál. Gaf út ljóðabókina Þakk-
ir 1913 og Fj'allaglóð 1966, skáldsög-
una Lífið er leikur 1938. Tek í óleyfi
nokkrar af vísum hennar úr ljóða-
bréfí, sem birtist í Þökkum, fallega
hugsaðri bók og trúrri sínum tíma,
en höfundi sínum lík:
Sól og jörðu signi hýr,
samt er fátt um bögur,
smátt um ástarævintýr
eða nýjar sögur.
Margur gull und grænum skóg
grafið á í leyni.
Von, sem hló um vötn og mó,
en varð að köldum steini.
Bílaorgið er mér leitt
og allur borgar fjöldinn.
Sælla væri að sofna þreytt
við svanaróm á kvöldin.
Ég er þreytt á þessum glaum,
þögnin hug minn fangar.
Inn í grænna dala draum
dóttur fjallsins langar.
Um Hallgerði, sem oftast er kennd
við Hlíðarenda og heitar ástir, hefur
Rósa ort meir en þessa einu vísu er
hér kemur að þessu sinni, seinna
kannski meira.
Hún var söm í heiti og efndum,
hátt bar kost og galla sinn.
Sterk í ástum, stór í hefndum,
stolt á svipinn, föl á kinn.
Hvítu og bláu blómin gljá.
Búið má nú stríðið segja.
Björk og víðir hátt úr hlíð
horfa sfð á bjarmakvöldum,
ung og fríð, er björt og blíð
blómatíðin sest að völdum.
Frelsisþrá, er falin lá,
féll í dá um langan vetur,
vaknar þá og vængjum á
vítt um bláin sveimað getur.
Þreytir margt um þankasvið,
þegar kvartar barn og grætur,
þreyttu hjarta færa frið
fagrar, bjartar júnínætur.
Nálgast ótta, allt er hljótt,
öllum rótt, sem hvílast mega.
Tugi nótta þor og þrótt
þá má drótt við barm þinn teyga.
Hvíl í friði, hjarta mitt,
hækki sérhver gróðurangi.
Búðu um lúna barnið þitt,
bjarti júní, þér í fangi.
ÞORVALDUR SÆMUNDSSON
Við Galtará
Andvari um öræfin líður,
ársól á tindana skín,
ilmþrunginn blærinn er blíður
og blikandi jöklasýn.
Víðlendar grundir glitra
og gróa, þótt fátt sé um skjól.
Lindir og lækjarsytra
liðast hjá grösugum hól.
Langþráðir fagnafundir;
ó, fegurð, sem jörðin ól.
Kúra hér klettum undir
krossgras og melasól.
Blómvarir ungar brosa
í brekkunum sólu mót.
Hjá dáfríðri dúnurt og mosa
vex dulítil burnirót.
Árstreymið hógláta, hreina,
hreimblíðan þylur óð.
Ennþá má glögglega greina
á grundunum forna slóð.
Seint mun Galtará gleymast
né glófagurt liðið vor.
Hér í grasinu geymast
gömul elskenda spor.
Vísur um
mosann
Ef sólskinsljóð samið ég gæti,
syngja ég vildi um þig.
Þú ert sá gullvægi gróður,
sem gleður og hugbætir mig.
í árhundruð þú hefur þraukað
og þakið jafnt skriður og mel;
grjótinu flosið þú færir,
sem fer því svo dæmalaust vel.
Hávaxinn hreykist þú eigi,
en hýrnar við daggir og skin;
á háfjöllum aleinn þú unir
og auðninni breytir í vin.
Möttul þinn mjúklega breiðir
á mýrar og klungur og börð;
hugprúður tánum þú tyllir
á tinda og bröttustu skörð.
Þú hlúir að beijum og blómum
og býrð öllu mjúklegast stig.
Ef auðnirnar megnuðu’ að mæla,
margt fallegt þær segðu um þig.
Land okkar skarti þú skrýðir
og skýlir í frosti og hríð,
viðkvæman gróðurinn vermir
og verndar um eilífa tíð.
Höfundurinn er fyrrverandi kennari í Reykjavik.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9. JANÚAR 1988 9