Morgunblaðið - 25.09.1998, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1998 41
GUNNAR BJARNASON
GUNNAR Bjarnason sýnir Þjóðverjum tölt á gæðingnum
Blesa frá Skörðugili í Bonn árið 1954.
+ Gunnar Bjamason fæddist á
Húsavík 13. desember 1915.
Hann lést á hjúkrunarheimilinu
Eir 15. september síðastliðinn.
Foreldrar hans voru hjónin
Bjami Benediktsson kaupmaður
og útgerðarmaður á Húsavík og
Þórdís Ásgeirsdóttir frá Knarr-
arnesi í Mýrasýslu. Hann var
fimmti eistur 15 systkina og
einnar fóstursystur. Látin era
Ásgeir, Benedikt, Stefán, Regína
Magdalena, Kristín og Bjarni
Benedikt. Eftirlifandi em: Ragn-
heiður, Vemharður, Ásta, Bryn-
dís, Þórdís, Hansína Margrét,
Rannveig Karólína, Baldur og
Þóra Ása Guðjohnsen.
Gunnar var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Svava Halldórs-
dóttir, sem er látin og em synir
þeirra Halldór, eiginkona hans
Margrét Kjerúlf Jónsdóttir, og
Bjarni, eiginkona hans Guðrún
Helga Kristinsdóttir. Seinni
kona Gunnars var Guðbjörg
Jóna Ragnarsdóttir og em börn
þeirra Gunnar Ásgeir, eigin-
kona hans, Ingibjörg Adda Kon-
ráðsdóttir, og Regína Sólveig,
en Gunnar var einnig sem faðir
barna Guðbjargar af fyrra
hjónabandi, Ragnars, Gísla,
Margrétar og Haralds, sem er
látinn. Barnaböm Gunnars eru
14 og barnabamabörn 5.
Fallinn er frá
frækilegur garpur.
Gunnar Bjarnason hefur þeyst á
sínum hvíta fáki um Gjallarbrú.
Hann var eldhugi, sem markaði spor
hvar sem hann kom að málum.
í minningum sínum segist hann
sem drengur hafa verið „snaróður
ærslabelgur". Hann ólst upp á
Húsavík á fjölmennu menningar-
heimili í hópi 12 systkina. Hann var
stoltur af uppruna sínum og hafði
mestar mætur á langafa sínum í foð-
urætt, Kristjáni ríka Jónssyni í
Stóradal og Bjarna riddara Sívert-
sen, langafa fóðurömmu sinnar.
Hann taldi sig geta rakið þætti í eðli
sínu til þessara manna, sem
„hundsuðu ranglát og heimskuleg
valdboð."
Gunnar nam landbúnaðarfræði.
Fyrst við Bændaskólann á Hvann-
eyri og síðar við Landbúnaðarhá-
skólann í Kaupmannahöfn. Hann
gerðist að námi loknu kennari við
bændaskólann á Hvanneyri. Ég hef
heyrt fjölmarga nemendur Gunnars
láta mjög af því hversu góður og lif-
andi kennari hann var. Gunnar
samdi greinargóðar kennslubækur á
sínum kennslusviðum.
Gunnar var skamman tíma skóla-
stjóri Búnðarskólans á Hólum. Það
verkefni varð honum um margt til
erfiðleika og þungrar skapraunar.
Hólaskóli hafði þá lengi verið rekinn
með myndarbrag, en síðustu árin
fyrir skólastjóraskipti hallaði undan
á margan hátt. Nauðsynleg endur-
nýjun og endurbygging á staðnum
hafði ekki átt sér stað, sem m.a. má
kenna ófullnægjandi fjárveitingum.
Bústofn og rekstrartæki bús voru
einnig í ófullnægjandi ástandi fyrir
skólastað, þar sem bændaefni fram-
tíðar áttu öðru fremur að sjá fyrir-
myndir til eftirbreytni síðar í eigin
búskap.
Gunnar sá allsstaðar blasa við
þörf á endurnýjun og uppbyggingu.
Hann hófst handa af þeim firna-
krafti sem honum var gefinn, en
valdsmenn í „kerfinu“ höfðu ekki
sama viðbragðshraða. Fjárveitingar
til greiðslu margvíslegs kostnaðar
voru ekki tiltækar þegar þurfti. Sitt-
hvað fleira varð Gunnari mótdrægt.
Mest var það, sem mátti rekja til
ákvarðana frá því áður en hann tók
við starfi.
Gunnar skrifaði bók um þennan
kafla í lífi sínu, „Líkaböng hringir".
Þar má glöggt sjá hvaða erfiðleikum
hann mætti, þegar hann tók við
stjórn Hólaskóla.
I skólaslitaræðu sinni vitnaði
Gunnar í kvæði Einars Benedikts-
sonar, Haugaeldur, um lyndisein-
kenni forfeðra okkar á landnámsöld,
þar sem skáldið segir:
Gunnar varð gagnfræðingur
frá MA 1933, búfræðingur frá
Bændaskólanum á Hvanneyri
1936 og lauk B.Sc.-námi frá Den
Kongelige Veterinær- og Land-
bohajskole í Kaupmannahöfn
1939. Vann síðan víða erlendis
við hrossadóma og kynbótaskipu-
lag þar til hann varð hrossarækt-
arráðunautur Búnaðarfélags ís-
lands frá 1940 til 1961. Hann var
kennari við Bændaskólann á
Hvanneyri 1947 til 1961 og 1963
til 1972 og skólastjóri Bænda-
Þeir heiðruðu rétt
- en þeir hötuðu valdið.
Þá æðri stétt
allt sem ofar var sett
því eðlið var baldið
með ofstopa en ekki með prett.
Síðar sagði Gunnar við nemendur
4 ræðu sinni: „Virðið valdsmenn rétt-
lætis og hlífið þeim, en hlífið í engu
valdsmönnum ranglætis og brigð-
mælgi. Virðið og metið þær stéttir,
sem bjóða frið og sanngirni, en
standið gegn hinum, sem berjast
með ágirnd og órétti."
Skólastjórastarfið stóð stutt, en
þá var einnig stutt í glæstasta kafl-
ann í ferli Gunnars, þegar hann
greip sinn hvíta hest til kostanna.
Gunnar hafði sem ráðunautur hjá
Búnaðarfélagi Islands unnið að
hrossarækt allt frá árinu 1940.
Starfsferill hans á þeim vettvangi
varð langur og litríkur. Hann átti af
þeim sökum mikil samskipti við
bændur og hrossaræktendur um allt
land. Á ferðum hans um landið, sam-
skiptum við fólkið sem byggði hinar
dreifðu byggðir, komst hann í tilfinn-
ingaríka snertingu við margt það
sem dýrast glóir í íslenskri þjóðarsál.
Hann geymdi vel með sjálfum sér allt
það sem hann nam. Nokkuð gaf hann
þó okkur hinum með útgáfu ritanna
„Ættbók og saga“. Upphaflega áttu
þau rit að verða þrjú, en urðu sjö. í
þeim ritum geymast öldum og óbom-
um perlur í máli og myndum.
Gunnar hugaði fljótt eftir 1950 að
möguleikum á útflutningi hrossa.
Verkefnið mætti í upphafi mikilli
tregðu margra forystumanna í
bændasamtökunum. Það stöðvaði
samt ekki fullhugann Gunnar og
segja má að hann hafi geyst áfram
um mörg þjóðlönd Evrópu í því
skyni að kynna íslenska hestinn.
Hann leitaði kynna við áhrifamenn í
hverju landi, sem þekktu til hesta og
eftir yrði tekið, ef þeir sýndu ís-
lenska hestinum áhuga. Það var við
ramman reip að draga, hagsmunaá-
rekstrar við forsvarsmenn annarra
hrossakynja og lengi heyrðist ómur-
inn af þeim áróðri, að íslenski hest-
urinn væri smáhestur sem ekki
hefði burði fyrir fullvaxið fólk.
Ekkert stöðvaði Gunnar. Seigla
hans og sannfæringarkraftur var
ódrepandi. Hann var hvatamaður að
stofnun félagssamtaka um reiðhesta
í Bretlandi, Þýskalandi og fleii’i
löndum. Mestum árangri mun hafa
skilað félag það sem stofnað var í
Rínarlöndum árið 1969, heima í
stofu vinar okkar Gunnars, Walters
Feldmann.
Fyrsta stjórn FEIF Evrópusam-
taka eigenda íslenskra hesta, var
skipuð öflugum hesta- og heiðurs-
mönnum frá fjórum þjóðlöndum,
skólans á Hólum 1961-1962.
Hann var einnig alifugla- og
svínaræktarráðunautur BÍ 1963
til 1978, hrossaútflutningsráðu-
nautur BÍ 1965 til 1987 og for-
stöðumaður Fóðureftirlits ríkis-
ins hjá RALA 1973 til 1980.
Hann vann að stofnun félaga-
samtaka um íslenska hestinn
hérlendis og erlendis, samdi
kennslubækur, ritaði Ættbók
og sögu íslenzka hestsins á 20.
öld í 7 bindum, ásamt því að
gefa út bækur og tímarit, sem
tengdust landbúnaðarmálum og
baráttumálum hans. Hann vann
einnig að ýmsum tilraunum, s.s.
hönnun fyrstu járnristaflóra í
fjós og átti hugmyndir að mark-
aðssetningu íslenska reiðhests-
ins með margskonar kynning-
um og ferðum eins og t.d. Am-
eríkureið þvert yfir Bandaríkin
sumarið 1976. Hann varð heið-
ursfélagi ýmissa félaga og
heiðraður margvíslega innan-
lands og utan, ásamt því að vera
kjörinn fyrsti heiðursforseti
FEIF (Alþjóðasamband eig-
endafélaga íslenskra hesta),
sem hann upphaflega stofnaði
með öðram.
títför Gunnars fer fram frá
Hvítasunnukirkjunni Fíladelfíu,
Hátúni 2, í dag og hefst athöfn-
in klukkan 13.30.
Sviss, Þýskalandi, íslandi og Dan-
mörku. Gunnar var lengi varafor-
maður þeirra og íyrsti heiðursfélagi.
í dag eiga tuttugu Evrópulönd aðild
að þessum samtökum, sem starfa í
góðu gengi.
Ég átti þess kost á þessum áram
og allt til starfsloka Gunnars, að
fylgjast nokkuð með starfi hans og
fyrir kom að ég gat lagt honum lítil-
lega lið. Hann hafði ótrálegt þrek og
vilja til að sækja fundi erlendra fé-
lagasamtaka og áhugahópa um ís-
lenska hestinn. Hann bar af öllum í
ræðustól fyrir mælsku og orðgnótt.
Framsögn hans var ekki taut eða
tæpitungumál. Hann var höfðingja-
djarfur, en jafn við alla. Sannfæring-
arkraftur fylgdi orðum hans. Hin
glaðbeitta framkoma hans hreif þá
sem stundir áttu með honum. Lit-
ríkur og geislandi persónuleiki svo
af bar.
Á þessum fundum sínum, sem
hann rækti af alúð og öðram sam-
verastundum með erlendu áhuga-
fólki, eignaðist Gunnar góða vini,
sem margir hverjir hafa rækt vin-
áttu við hann til hans hinsta dags.
Allnokkur dæmi eru um að þessir
vinir hans hafi skýrt syni í höfuð
hans. Síðast íyrir rúmu ári eignaðist
hann nafna suður í Saarbrácken í
Þýskalandi.
En Gunnar og íslenski hesturinn
eignuðust ekki aðeins nýja vini. Is-
land eignaðist jafnframt í flestu
þessu fólki nýja vini, sem landið og
þegnar þess margir hafa síðan notið
á svo margvíslegan hátt.
Gunnar er því öllum öðrum frem-
ur höfundurinn að því mikla ævin-
týj*i, sem gerst hefur síðastliðin 30
ár í samskiptum milli þjóða, þar sem
íslenski hesturinn er tengiliðurinn.
Gunnar gaf æviminningum sínum
heitið „Kóngur um stund.“ Það má
tileinka Gunnari næstu ljóðlínu í
kvæði Einars Benediktssonai-,að
kórónulaus átti hann ríki og álfur,
þegar starfsdegi hans lauk.
Gunnar var tráaður maður og
sótti styrk í bænina.
Megi hann, nú þegar hann hefur
hleypt sínum hvíta fáki hlaðsprett-
inn, mæta þeim fögnuði sem hann
vænti.
Sveinbjörn Dagfinnsson.
Minningunum íignir í gegnum
huga minn og tárin læðast í augn-
krókana. Þó verður einhvern veginn
alltaf stutt í brosið, því oft var svo
mikil hreyfing og kraftur í kringum
þig, elsku pabbi minn. Ég man fyrst
eftir þér þegar ég var fimm ára og
við ákváðum að verða feðgin. Síðan
þá höfum við gengið saman í gegnum
gleði og sorg. Þú tókst okkur systk-
inin fjögur að þér og varðst faðir,
vinur og öryggisventill í lífi okkar.
Hjarta þitt hafði endalaust rám fyrir
þá sem þurftu á þér að halda og sótt-
ust eftir að þiggja af kærieiksbrunni
þínum. Sem fjölskyldufaðii- varstu
óvenjulega natinn og á undan þinni
samtíð. Þú gekkst í þau verk sem til
féllu. Ég man eftir þér sinna okkur
veikum og leysa úr ýmsum hjartans
málum bernskunnar. Sérstaklega er
mér minnisstæð fæðing yngsta
barnsins, Regínu Sólar. Þú hreinlega
hoppaðir hæð þína af hamingju og
gleði. Ég, sem þá var þrettán ára, sá
fram á að nú yrði mín ekki þörf
framar þar sem þú eignaðist loks
dóttur af eigin holdi og blóði.
Áhyggjur mínar reyndust óþarfar.
Þú áttir einfaldlega tvær dætur og
fullt af strákum án tillits til blóð-
tengsla og frændsemi. Þessi fullvissa
gerði okkur ljúft að elska litla sólar-
geislann þinn.
Örlögin höguðu því þannig til að ég
fylgdist með þér á blómaskeiði lífs
þíns. Þá varstu orðinn þroskaður
maður, búinn að skapa þér ákveðinri
sess og fullur af orku. Þú elskaðir að
berjast fyiir hugsjónum þínum og
komst mér oft fyrir sjónir eins og
Kópernikus forðum er hann sagði:
En hún snýst samt. Þú vissir að þú
hafðir rétt fyrir þér, en furðaðir þig á
tregðu manna til að meðtaka boð-
skapinn. Gott dæmi var deilumálið
um hvort flytja ætti út graðhesta og
merar. Alþýðan var þess fullviss að
ef svo yrði myndi hestaútflutningur
frá Islandi leggjast af. En annað kom
á daginn og í dag er útflutningurinn
aldrei meiri. Þú hafðir rétt fjTÍr þér!
Þú varst ekki fullkominn frekar
en aði’ii- menn og stundum gastu
verið stríðsmóður. Þær stundir í lífi
þínu eru mér ekki síður eftirminni-
legar. Þá ræddum við saman um þá
erfiðleika er steðjuðu að. Eitt sinn
sendirðu mér bréf sem allt var í
bundnu máli og sýndi að þú varst
einnig vel skáldmæltur. Stundum
særðir þú fólk með fljótfæmi og
gassagangi, hreinlega lokaður inni í
eigin hugarheimi. Ef þú síðan varðst
þess vís, þá fylltistu harmi og hugar-
víli yfir ófullkomleika þínum.
Hugrakkur og fullur af eldmóði
stóðstu við sannfæringu þína í trá-
málum eins og á öðram vettvangi.
Þú varst hvitasunnumaður og á
hverjum morgni lastu í biblíunni og
baðst fyrir fjölskyldunni og öðrum
samferðamönnum þínum. Trúin var
þér styrkur í raun og oft fórstu með
Davíðssálminn:
Sæll er sá er situr í skjóli hins hæsta,
sá er gistir í skugga hins almáttga,
sá er segir við Drottin; hæli mitt og háborg,
Guð minn er ég trúi á.
(Sálm. 91:1-3)
Svo gastu tekið upp á að sprella
og eitt og annað kom út úr þvi sem
ekki var í upphafi fyrirséð. Besta
dæmið um það er þegar þú keyptir
þér Trabant til að nota í vinnuna og
vinnufélagar þínir stríddu þér
óspart og þú svaraðir fyrir þig með
því að stofna Trabantklúbbinn
„Skynseminn ræður“. Ævintýri
þetta, sem byrjaði í gamni, vatt ujip
á sig og varð heljarinnar batterí sem
þú hafðir lúmskt gaman af.
Ég sé þig í minningunni lifandi
kominn með nýja hugmynd í sköp-
un. Fasmikinn, með hreyfingu í
silfi’aða lokkinum á tignarlegu enni
og með eld í augum. Höfðingja í
háttum, fullan af hæfileikum og list-
rænu eðli. Það vora stórkostleg for-
réttindi og upplifun að fá að taka
þátt í og fylgjast með lífi þínu.
Ég kveð þig í þeirri vissu að þú
sért sæll og að þú bíðir eftir fjalla-
vegum nýjum.
Þín dóttir
Margrét.
Mig langar til að minnast afa
míns, Gunnars Bjarnasonar, með
nokkram orðum fyrir hönd okkar
systkinanna. Afi Gunnar var alltaf
afi okkar þótt blóð hans rynni ekki í
okkar æðum. Hann passaði okkur
og kom fram við okkur eins og við
væram hans eigin barnaböi’n. Enda
vorum við það frá deginum sem við
fæddumst. Hann tók fullan þátt í að
fylgjast með okkur stækka. Hann
hélt stoltur á nafna sínum, Gunnari
Erni, er honum var gefið nafn og
kallaði hann alla tíð nafna.
Afi var frábær karakter. Með
hattinn og á Trabantinum fór hann
með okkur í ökuferðir og aldrei vor-
um við viss, hvoi’ki hann né við^,
hvort við kæmumst heil á húfí a"
leiðarenda. Afi arkaði oft inn með
látum og berserksgangi og spurði
um Möggu sína, en settist svo niður
með okkur ki’ökkunum og ræddi
við okkur um allt og ekkert. En afi
hafði skoðanir á öllu þótt þær féllu
ekki alltaf í góðan farveg hjá með-
bræðrunum. Hann var með kröft-
ugar og framlegar skoðanir á hlut-
unum. Hann var alltaf glaður og
hress og maður naut þess að vera
með honum, því að hann var svo
sérstæður persónuleiki. í minni
minningu var þrennt sem var aðals^-
merki afa míns. Það var appel-
sínugula kaffikrúsin, sakkarínið
sem hann hafði alltaf á sér og
Trabantinn sem hann hafði svo
mikla ofurtrú á.
Afi minn mun alltaf vera í til í
mörgum fallegum og góðum minn-
ingum. En nú er hann kominn heim
til Jesú, eftir langa og viðburðaiík«y