Morgunblaðið - 25.09.1998, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Listútilega í
Nýlistasafninu
MYJVDLIST
Nýlistasafnið
INNSETNINGAR/ BLANDAÐ
EFNI ÝMSIR
Opið alla daga nema mánudaga frá
14-18. Sýningin stendur til
27. september.
SÝNINGIN sem nú stendur í
nokkra daga í Nýlistasafninu er í
raun lokaáfangi verkefnis sem stað-
ið hefur í heilt ár og teygt anga sína
frá hinum austlægari endum Evr-
ópu hingað vestur og uppundir
heimskautsbaug. Sagan hófst í
Ziirich í september í fyrra þar sem
saman komu nokkrir listamenn frá
íslandi, Sviss og Ungverjalandi
undir yfirskriftinni „Station to Sta-
tion“ eða Stöð til stöðvar. Markmið-
ið var að mynda einhvers konar
hópstarf þar sem þátttakendur
gætu lagt að nokkru til hliðar þær
hugsanir og vinnubrögð sem hver
hafði tamið sér og unnið í staðinn
að sameiginlegu verkefni sem
byggðist á „frjálsri miðlun hug-
mynda og reynslu," eins og segir í
sýningarskrá. Tengsl og samvinna
leysa úr læðingi óvænt sköpunar-
ferli þótt frumkrafturinn haldi auð-
vitað áfram að búa með hverjum
einstökum þátttakanda." Framhald
á sögunni varð í Ungverjalandi fyrr
á þessu ári og nú hefur hópurinn
hreiðrað um sig á Islandi.
Alls er um að ræða fimmtán
listamenn. íslendingarnir eru þau
Egill Sæbjörnsson, Gabríela Frið-
riksdóttir, Guðlaugur Kristinn Ótt-
arsson, Haraldur Jónsson, Katrín
Sigurðardóttir, Magnús Sigurðar-
son, Margrét Blöndal, Steingrímur
Eyfjörð Kristmundsson og Valborg
Salóme (Valka) Ingólfsdóttir. Frá
Sviss eru hingað komin Christina
Hemauer, Nicole Henning og Jörg
Hugentobler, og lið Ungverja skipa
Imre Mariann, Kámán Gyöngyi,
Lakner Antal og Roskó Gábor. Auk
þeirra tengjast verkefninu þeir
Bencsik Barnabas og Halldór
Björn Runólfsson, en þeir eru verk-
efnisstjórar.
Markmiðið með verkefninu stöð
til stövar virðist vera tvíþætt. Ann-
ars vegar er stefnt að því að auka
samskipti listamanna, að gera þeim
kleift að hittast, kynnast og hrista
saman hugmyndir sínar á ferðalög-
um hver um land annars. Hins veg-
ar er það stefnan að leita nýrra
leiða við undirbúning og úthugsun
listsýninga. Eins og þátttakendur
benda á hefur eitt sýningarform
verið ráðandi umfram önnur frá því
í árdaga módernismans um miðja
síðustu öld, en það er hin gamal-
kunna gallerísýning þar sem einn
eða fleiri listamenn bjóða fram
verkin sem þeir hafa barist við einir
á vinnustofu sinni; sýningin er af-
urð listamannsins, endaleg, frá-
gengin og í raun ekki á hans vegum
lengur. Með Stöð til stöðvar er hins
vegar stefnt að því að líta á sýning-
una sem einn lið í samstarfi eða
samlífi listamannahópsins og þetta
er undirstrikað með því að erlendu
þátttakendurnir búa í Nýlistasafn-
inu meðan þeir dvelja hér. Sýningin
er þannig í senn leikvöllur lista-
mannanna þar sem þeir tefla fram
hugmyndum sínum og flétta hver
við annars, og hins vegar eins kon-
ar útilega þar sem allir þættir lífs-
ins fléttast saman við gerð lista-
verkanna.
Eins og leiða má að líkur eftir of-
ansögðu er sýningin ákaflega fjöl-
breytt og verkin tengjast að nokkru
leyti saman. Samveran hefur
greinilega orðið til þess að afmá að
nokkru þau mörk sem yfirleitt
skilja á milli þátttakenda á samsýn-
ingum svo úr verður ein heild,
„einn líkami," svo notuð séu orð
verkefnisstjóra. Pá er rétt að geta
þess að sýningin er alls ekki endi-
lega fullbúin þegar hún er opnuð al-
menningi; listamennirnir búa enn-
þá í henni og yrkja hana áfram eins
og ábúendur til sveita yrkja sínar
jarðir. Á sýningunni má því segja
að öllu ægi saman en jafnframt að
öllu sé hrært saman í eina heild.
Þar má sjá undirbúningsteikningar,
verk sem eru eins konar heimild
um samstarf listamannanna, sam-
starfsverkefni þar sem nokkrir
þeirra hafa lagt hönd á eitt verk og
svo ýmsar pælingar sem sprottnar
eru upp af flakki hópsins, til dæmis
útfærslur á Reykjavík og skipulagi
hennar. Framlag einstakra lista-
manna ber vott um hæfni og hug-
myndaauðgi, en þó kannski fyrst og
fremst um þann umsnúning sem
orðið hefur á viðteknum hugmynd-
um við samstarf þeirra. Greinilegt
er að listamennirnir hafa tekið til
sín það markmið sýningarinnar að
umturna viðteknum hugmyndum
um listasamvinnu og sýningarhald
og í því ljósi er ekki óviðeigandi að
draga fram innsetninguna í Bjarta:
sal að öðrum verkum ólöstuðuð. I
þessum sal hafa þau Egill, Gabríela
og Haraldur komið upp risastórum
rassi á vegg - rassi sem hlær.
Þannig undirstrika þau umsnúning
viðtekinna gilda um leið og þau
hafa eins konai- endaskipti á líkam-
anum sjálfum. I hugann koma til-
vísanir í rassahúmor skáldsins Ra-
belais, einkum ef hafðar eru í huga
hugmyndir bókmenntafræðingsins
Bakhtíns um frelsandi mátt slíkrar
kímnigáfu. Þó má kannski enn frek-
ar hugsa sér að þarna sé kominn
hinn sólræni rass - solar annulus -
sem Georg Bataille velti fyrir sér.
Þannig yrði líkami sýningarinna að
erótískri upplifun - lýsandi leikur í
myrkraheimi þess sem ekki má
segja.
Jón Proppé
Fyrirlestur
osr námskeið
í MHÍ
ELSA D. Gísladóttir myndlistar-
maður sýnir skyggnur og segir frá
verkum sínum og sýningum í Mál-
stofu fyrirlestrasalar MHÍ í Laugar-
nesi mánudaginn 28. sept. kl. 12.30.
Danski textíllistamaðurinn og
hönnuðurinn Frans Knudsen heldur
fyrirlestur í Barmahlíð, fyi'irlestra-
sal MHÍ, Skipholti, miðvikudaginn
30. september kl. 12.30. Hann fjallai-
um verk sín og sýningar og um stórt
textílhönnunarverkefni sem hann
vinnur að um þessar mundir fyrir
IKEA í Svíþjóð.
Námskeið
Tölva - verkfæri í myndlist er
grunnnámskeið ætlað fólki sem
starfar að sjónlistum og hefur hug á
að kynnast tölvuvinnu. Kennai-i er
Leifur Þorsteinsson, umsjónarmað-
ur tölvuvers MHI, og fer kennslan
fram í tölvuveri MHÍ og hefst mánu-
daginn 28. september.
Ljósmyndir og menning nefnist
námskeið í umsjón Sigurjóns B. Haf-
steinssonar, mannfræðings og um-
sjónarmanns Ljósmyndasafns
Reykjavíkur.
Námskeiðið fer fram í Baimahlíð,
húsnæði MHÍ í Skipholti 1, og hefst
fimmtudaginn 1. október.
----------------
Sýningum
lýkur
Gallerí Hornið
SÍÐASTA sýningarhelgi hjá Vapen,
Valdimar Bjarnfreðssyni, í Gallerí
Horninu, Hafnarstræti 15, verður nú
um helgina en sýningunni lýkm- mið-
vikudaginn 30. september.
Galleríið er opið alla daga kl.
11-24.
currxiKI
FÉLAGAR úr liópnum að leik og störfum í Sviss.
1
_
List nikkunnar
TÚLKUN Geirs Draugsvoll tók fyrir alla for-
dóma og vantrú á möguleikum harmonikkunnar
sem konserthljóðfæris, segir m.a. í dómnum.
TOJVLIST
IVorræna húsið
HARMONIKKULEIKUR
Geir Draugsvoll flutti verk eftir
Faukstad, Mossenmark, Rameau,
Nordheim, Piazzolla, Lindberg, Moz-
art og Norgard. Miðvikudaginn 23.
september.
HARMONIKKAN er ungt hljóð-
færi og varð sérlega vinsælt meðal
áhugafólks um dans. Á seinni árum
hafa höfundar alvarlegrar
konserttónlistar sýnt hljóðfærinu
áhuga og samið fyrir það og sér-
staklega þó einstaka snillinga, er
sakir tækni sinnar og endurbóta á
gerð hljóðfærisins hafa sýnt fram á
að harmonikkan er áhrifamikið
hljóðfæri, er býr yfir mjög
skemmtilegum möguleikum, bæði
er varðar fjölbreytileika í útfærslu
blæbrigða og fágun í leik. Harmon-
ikkan var fyrst smíðuð 1822 af
Friedrich nokki-um Busehmann en
til eru frá svipuðum tíma aðrar
gerðir dragspila, sem náð hafa
nokkrum vinsældum. Tvær gerðir
af harmonikkum eru í notkun, svo-
nefndar hnappanikkur og píanó-
nikkur, en þar munar á gerð hljóm-
borðs hægri handar. Leikur Geir
Draugsvoll á hnappanikku.
Harmonikkan býr enn við þær
aðstæður að vera aðallega leikfang
áhugamanna, er leika nær eingöngu
danstóniist, og þarf sá sem stefnir á
að verða konsertleikari bæði að
striða við vantrú „klassíkera" og
einnig þeirra, sem enn skynja hljóð-
færið sem alþýðuleikfang og nota
það eingöngu til ílutnings danstón-
listar. Af þeim sökum man fólk þess
vegna aðallega eftir hljóðfærinu í
tengslum við „gömlu dansana“.
Geir Draugsvoll er konserterandi
harmonikkuleikari, frábærlega
teknískur og góður túlkandi. Leikni
hans og fínleg tónmótun kom sér-
lega vel fram í þremur norskum
þjóðlagaútsetningum eftir Jon
Faukstad. Efnisskráin var sniðug-
lega samansett þar sem skiptust á
tónverk í hefðbundnum stíl og nú-
tímaverk, enda var annað viðfangs-
efni tónleikanna skemmtilegt verk
eftir Staffan Mossenmark, Wood
Spirit (1990), þar sem heyra mátti
alls konar hljómklasa, stutt og
snögg skalatilþrif og jafnvel fóta-
stapp, sem líklega á að vera tilvísun
til þess að alþýðuspilarar „stöppuðu
taktinn".
Þriðja verkið var útfærsla Geirs
á tveimur sembalverkum eftir Ra-
meau og var útfærslan fallega unn-
in og sérlega vel flutt. Flashing
(1985) eftir Nordheim var næst á
efnisskránni og þar var heldur bet-
ur tekið til hendinni í að nýta tón-
myndunarmögu-
leika hljóðfærisins
og var útfærsla
Geirs hreint frábær
og það geislaði af
leik hans í konsert-
tangóunum eftir Pi-
azzolla en þar mátti
heyra sérlega
skemmtileg hryntil-
brigði, sem Geir út-
færði af snilld.
Eftir Magnús
Lindberg lék Geir
mjög erfitt verk
sem nefnist Jeux
d | Anches og var
það sannarlega
skemmtilegur
málmtunguleikur,
sem vísar til þess,
að tónn harmon-
ikkunnar myndast í
litlum málmtung-
um. I þessu erfiða
verki sýndi Geir að
hann er afburða
tekníker. Músíkin
var í fyrsta sæti í Andante (K. 616)
eftir Mozart, en þetta verk er samið
fyrir sjálfspilandi orgel, hreint
ótrúlega fagurt verk, sem Geir
Draugsvoil lék svo fallega, að vart
verður betur gert. Tónleikunum
lauk með mögnuðu verki eftir Per
Norgard frá 1967 sem hann nefnir
Anatomic Safari. Þar er allt gert
sem tilraunatónskáldin voru að fást
við eftir 1950, stappað, skellt í góm,
klappað á nóturnar, leikið á vind-
bassann, ásamt því að mynda alls
konar hljómbrigði, sem Geir út-
færði svo meistaralega, að tók fyrir
alla fordóma og vantrú á möguleik-
um hljóðfærisins sem konserthljóð-
færis. Þetta voru glæsilegir tónleik-
ar og Geir Draugsvoll er sannar-
lega frábær flytjandi og mikill lista-
maður.
Jón Ásgeirsson
Þróttmiklar
hetjur
KVIKMYNDIR
Stjörnubfð, Borgar-
bfð, Bföhöllin og
Laugarásbíð
THE MASK OF ZORRO
★ ★V!á
Leikstjóri: Martin Campbell.
Handritshöfundur: J. Eskow, Ted
Elliot, T. Rossio. Aðalhlutverk:
Antonio Banderas, Anthony Hop-
kins, Catherine Zeta-Jones og
Matthew Letschen. Tristar Pict-
ures. 1998.
ZORRO er goðsögn í lifanda lífi
sem kemur alþýðunni til hjálpar
þegar grimmir yfirboðarar henn-
ar eru að ganga af henni dauðri.
Hann er raunverulega til og að
því kemur að konunni hans fara
að leiðast þessar hættufarir eigin-
mannsins auk þess sem hann er
að verða of gamall fyrir álagið
sem þeim fylgir. Hann getur samt
ekki skilið alþýðuna eftir vernd-
aralausa og finnur sér arftaka til
að þjálfa upp til að verða næsta
stóra hetja.
Myndin er þessi venjulega
blanda af húmor, ást og hetjuskap
sem einkennir flestar ævintýra-
myndir. í upphafi spilar húmor-
inn of mikið inn á bjánalæti tengd
þjálfun nýju hetjunnar. Þetta ger-
ir því miður það að verkum að
erfitt er að virða hetjuna nóg tii
að samsama sig henni. Hann má
vera óheflaður, sem hann er líka,
en ekki bjáni. Skyndilega breytist
hann svo á einni kvöldstundu í al-
vöru hetju. Það var nokkuð
snöggt bað miðað við það sem á
undan var gengið. Hins vegar fór
ég að gráta þegar gamli Zorro dó,
því hann var alvöru töffari; góður,
glæsilegur og samkvæmur sjálf-
um sér.
Anthony Hopkins er gamli Zor-
ro og það er ekki annað hægt að
segja en að hann sé ótrúlega flott-
ur gæi þótt árin hafi færst yfir
hann. Catherine Zeta-Jones
stendur sig ágæ'tlega sem Elena,
dóttir gamla Zorros. Hún er ekki
geysilega mikið leikkonuefni er
ásjáleg með eindæmum og mun-
um við því sjálfsagt bráðlega fá
tækifæri að berja hana augum á
ný. Hver hefði verið betri en sjálf-
ur suðræni sjarminn Antonio
Banderas til að túlka þessa
ástríðufullu hetju? Varia neinn,
hann er sniðinn fyrir hlutverkið
og stendur sig eftir því.
Það eru mörg flott hasaratriði í
myndinni, og glæsileiki einkennir
þau þegar miðað er við myndir
með bandarískum hetjum. í
skylmingum eru hreyfíngar dansi
líkastar og allur líkamsburður
hinn fágaðasti. Hetjan okkar
kann líka lagið á hestum og getur
á baki þeim framkvæmt ýmsar
kústir. Það hefði samt verið gam-
an að sjá þessi atriði enn betur
gerð, þar sem kvikmyndatakan
hefði skipt meiri sköpum, ekki
bara kóreógrafían. Svipað og
John Woo tekst að gera byssu-
bardaga, og þess vegna afhausan-
ir, að augnayndi. Duiúðug og fal-
leg tónlistin eftir James Horner
hjálpar líka mikið til við glæsi-
leika atriðanna.
Yfir heildina vantar myndina
sérkenni og frumleika, en stendur
samt undir sér sem fín afþreying-
armynd.
Hildur Loftsdóttir