Morgunblaðið - 16.06.1998, Blaðsíða 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 1998
HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ
Um
merkingu
„Þetta er sþurning um að komast
handan við skynjunina, að vera ekki
bara tvö stór augu og eyru, vera ekki
bara skilningsvana skinnhrúgald. “
Við eigum okkur þá
ósk heitasta að finna
einhverja merkingu í
öllu þessu kraðaki af
textum, undirtextum
og yfirtextum, huldutextum,
neðanmálstextum - og svo auð-
vitað túlkunum á öllum þessum
textum, oftúlkunum, rangtúlk-
unum, mistúlkunum. Þetta er
spurning um að lifa af í merk-
ingarfræðilegum skilningi. Að
vita. Að skilja. Þetta er spurning
um að komast handan við skynj-
unina, að vera ekki bara tvö stór
augu og eyru, vera ekki bara
skilningsvana skinnhrúgald.
Þetta er spuming um að sjá og
vita, heyra og skilja, snerta og
finna.
Texti er bara piknikk þar sem
höfundurinn
VIÐHORF
Eftir Þröst
Helgason
kemur með
orðin en les-
endurnh' koma
með vitsmun-
ina, eins og rússneski heimspek-
ingurinn Tzvetan Todorov segir.
Texti og túlkun eru systkin.
Kannski tvíburar. Eineggja?
Veit ekki. Texti og túlkun eru
hefðbundin systkin (að minnsta
kosti samkvæmt minni reynslu)
þar sem systirin ræður alltaf út-
komunni þótt bróðirinn eigi
alltaf frumkvæðið (mín vegna
mætti heimfæra þetta upp á
karla og konur almennt).
Sá sem heldur að hann ráði
öllu, ræður sem sé engu. Eða
hvað? Erum við kannski að
gleyma einhverju? Hvar á merk-
ingin eiginlega upptök sín? Sum-
ir segja í ætlun höfundar, sem
vissulega er afar erfitt að koma
höndum yfir og margir seinni
tíma fræðimenn segja að skipti
engu máli. Aðrir segja, eins og
Todorov ýjar að hér að framan, í
ætlun túlkandans sem jafnvel er
sagður lemja textann til hlýðni
við sig. Italski táknfræðingurinn,
Umberto Eco, heldur því hins
vegar fram í bók sinni, Inter-
pretntion and overinterpretation
(1992), að rétt eins og til er ætl-
un höfundar og ætlun lesanda sé
til ætlun textans. Þar með hefur
texta verið ljáð einstaklingseðli,
texti er að minnsta kosti orðinn
heimur út af fyrir sig en ekki að-
eins mynd af heiminum eins og
við höfum flest skilið þetta hing-
að til. Við höfum lengi lesið
heiminn sem texta en nú lesum
við textann sem heim.
Skoðum aðeins nánar hlut-
verk höfundar og lesanda í
merkingarmynduninni (enn með
hjálp Eco). í sumum tilfellum
hljótum við að leita að merking-
unni í fórum höfundarins; þegar
við til dæmis lesum bréf frá vini
okkar viljum við umfram allt
komast fyrir um það hvað hann
vill segja okkur. Þegar texti er
hins vegar ekki stílaður á ein-
hvern einn viðtakanda heldur á
tiltekið samfélag, einhvern les-
endahóp, veit höfundur að hann
mun verða lesinn og túlkaður á
ýmsa vegu, og þá ekki endilega
með það í huga hvað höfundur-
inn vildi sagt hafa. Þessi tiltekni
lesendahópur hefur að geyma
fjölda ólíkra einstaklinga sem
búa yfir mismunandi þekkingu á
tungumálinu, menningarlegum
fjársjóði þess og túlkunarsögu
hans. Lestur þessa texta er
þannig háður ýmsum öðrum
þáttum en ætlun höfundarins,
þáttum sem sumir telja vega
þyngra en hún. I þessu tilfelh
verður lesturinn spurning um
eins konar átök eða árekstur á
milli færni lesandans annars
vegar, þekkingar hans á heimin-
um, og færni höfundarins hins
vegar, þekkingarinnar sem fram
kemur í textanum, svo sem
menningarlegra tilvitnanna
hans. Einnig verður að hafa í
huga tilgang lesandans; það er
munur á því að nota og túlka
texta; við getum notað texta til
að sýna fram á ákveðna virkni
hans eða vekja hjá okkur inn-
blástur en ef við ætlum að túlka
texta einhvers verðum við að
taka tillit til menningarlegs og
mállegs bakgrunns hans. Það
mætti síðan gera að því skóna
að í hverjum texta byggi inn-
byggður lesandi, innbyggður
túlkandi sem væri þá sú menn-
ingar- og túlkunarhefð sem
hann er skrifaður í, þannig væri
ætlun textans komin til; ímyndið
ykkur bara að þið séuð að lesa
texta sem þið þekkið ekki höf-
undinn að, nærtækt dæmi er
lestur okkar inn í ætlun íslend-
inga sagnanna (fræðimönnum
hefur reyndar þótt það svo
óhugsandi að texti gæti haft
merkingu án höfundar að mest-
ur tími þeirra til þessa hefur
farið í að finna höfunda sagn-
anna).
Þegar á allt er litið verðum
við að sætta okkur við að merk-
ingin hefur farið á flot. Það er
ekkert fast í hendi lengur. Einu
sinni skiptust tákn í táknmynd
og táknmið og við þóttumst
þekkja þau lögmál sem bjuggu á
bak við tengslin þama á milli.
Nú hefur táknmiðið, það er inn-
tak eða skírskotun táknsins, tek-
ið á rás og ómögulegt að ná taki
á því. Að ætla sér að fanga tákn-
miðið - að ná utan um merking-
una - er eins og að reyna að
veiða lax með berum höndum.
Táknmiðin eru sjaldnast feng-
sæl mið.
En þótt við höfum ekki merk-
inguna lengur í hendi okkar er
ekki þar með sagt að við þurf-
um endilega að grípa í tómt.
Sökum kviklyndis merkingar-
innar hefur misskilningurinn
(og ýmis systkin hans) fengið
aukin þegnrétt í hinum ýmsu
orðræðusamfélögum, þó mis-
mikinn. I bókmenntalö'eðsun-
um hefur hann nánast hlotið
fulla viðurkenningu sem gildur
þáttur í hinni eilífu sannleiks-
leit. Sumar húmanískar fræði-
greinar hafa sömuleiðis tekið
honum fagnandi sem nýrri
þekkingarvídd en hinar, sem
þjást af skerandi raunvísinda-
komplex, hafa sett honum fót-
inn fyrir dyrnar. Raunvísinda-
menn vilja ekki viðurkenna til-
veru misskilningsins, þeir vilja
ekki hleypa túlkuninni og fylgi-
fiskum hennar inn í kreðsur
sínar vegna þess að hún er ógn-
un við veldi þeirra yfir orðræðu
sannleikans. En raunvísinda-
menn þurfa fyrr eða síðar að
viðurkenna að þekkingaröflunin
er í öðrum farvegi nú en hún
var í byrjun aldarinnar.
úvLr/
SAFFRON frá Laxárnesi og Hrafnhildur þurftu að
hafa fyrir sigrinum í unglingaflokki en allt hafðist
þetta að lokum og nú er stefnan sett á landsmótið.
SIGURÐUR Sigurðarson uppskar ríkulega á mdti
Harðar og var valinn knapi mótsins. Hér situr hann
Prins frá Hörgshóli, sem sigraði í A-flokki gæðinga.
Sigurður á sigurbraut
HESTAR
Varmárbakkar
HESTAMÓT HARÐAR
Hörður í Kjósarsýslu hélt sitt árlega
hestamót á Varmárbökkum. Mótið
hófst siðdegis á fimmtudag og lauk
undir kvöld á laugardag. Góð þátt-
taka var á mótinu og vekur athygli
að hún er svipuð og hjá Fáki, stærsta
félagi landsins.
SIGURÐUR Sigurðarson var sá
knapi mótsins sem kom sá og sigraði.
Stóð hann uppi sem sigurvegari í A-
flokki gæðinga á Prins frá Hörgshóli,
í B-flokki á Kringlu frá Kringlumýri,
í unghrossakeppni á Hvessingi frá
Sperðli og í 150 metra skeiði á Seiru
frá Miðdal. Þá hefði hann án efa get-
að unnið í töltkeppninni ef hann hefði
kært sig um með því að skrá Kringlu,
en þau eru sem kunnugt er Islands-
meistarar í greininni. Aldeilis frábær
árangur hjá Sigurði, sem er án nokk-
urs efa kominn í röð fremstu knapa
landsins og að sjálfsögðu hlaut hann
knapaverðlaun mótsins.
I barnaflokki sigraði níu ára
stúlka, Linda Rún Pétursdóttir, á
Fasa, en hún er systir þess kunna
knapa Guðmars Þór Péturssonar,
sem átti glæsilegan feril í gegnum
tvo yngstu flokkana, og má ætla að
litla systir feti í fótspor stóra bróður.
í unglingaflokki var keppnin geysi-
hörð þar sem Hrafnhildur Jóhannes-
dóttir á Saffron frá Laxárnesi háði
harða keppni við Sigurð S. Pálsson á
Rimmu frá Ytri-Bægisá. Þurfti
bráðabana til að útkljá hver hlyti sig-
ursætið en það dugði ekki til og var
því gripið til þess ráðs að varpa hlut-
MorgunblaðiðA^aldimar Kristinsson
MAGNEA Rós Axelsdóttir hampar hér sigurlaunuin að loknum úr-
slitum ungmennaflokks á Vafa sinum. Næst er Garðar á Ónari,
Helga á Glóa og Berglind á Iðunni.
kesti og lék þar lánið við Hrafnhildi.
Rislítil unghrossakeppni
I unghrossakeppninni, sem á sér
langa hefð hjá Herði, var keppt eftir
nýjum reglum, sem féllu í vægast
sagt grýttan jarðveg. Þóttu þær
setja hömlur á keppnina sem gerðu
hana lítt spennandi eða skemmtilega
á að horfa. Aðeins mátti nota 8 mm
skeifur, engar hófhlífar. Þá var sýnd-
um hryssum bönnuð þátttaka og
sömuleiðis stóðhestum. Útkoman
varð sú að flest hrossin fóru á skeið-
tölti meira og minna, sum hver
brokkuðu ekki og þar á meðal sigur-
vegarinn. Það hefur lítinn tilgang að
bjóða upp á keppni þar sem hross
fara á skeiðtölti og bestu hrossunum
meinuð þátttaka. Slík stefna flokkast
undir afdalamennsku og afturhvarf
til þeirra tíma þegar ekki þótti til-
tökumál þótt flest sýningarhross
kjöguðu á „nettu og fimu“ skeiðtölti.
Ættu Harðarmenn að bregðast
skjótt við og sníða vankantana af
þessari keppni, sem notið hefur mik-
illa vinsælda á mótum félagsins.
Mótið fór vel fram í góðu veðri,
þar sem fagurt umhverfi naut sín til
hins ýtrasta.
Valdimar Kristinsson
Tæplega
fimmtíu hross
náðu inn á
landsmót
—
MorgunblaðiðA^aldimar Kristinsson
GLAMPI frá Kjan i sem Einar Öder sýndi stóð efstur hesta sex vetra
og eldri eftir harða rimmu á yfírlitssýningu.
HÉRAÐSSÝNING kynbótahrossa
á Gaddstaðaflötum var að venju
mikil og stóð yfir að heita má í tvær
vikur. 384 hross mættu til dóms en
á sjötta hundrað voru skráð til
leiks. Tæplega 50 hross náðu ein-
kunn inn á landsmót og kvaðst
Kristinn Hugason hrossaræktar-
ráðunautur sem jafnframt var for-
maður dómnefndar ánægður með
niðurstöðu sýningarinnar. Tölulega
séð væri útkoman mjög í samræmi
við það sem verið hefiir á sýningum
á Gaddstaðaflötum undanfarin ár.
Hann taldi fjögurra vetra hryss-
umar hafa komið best út þótt hér
hafi verið virkilegur floti af góðum
hrossum í öllum flokkum. Þá kvaðst
hann bjartsýnn eftir þessa sýningu
að nægjanlegur fjöldi næðist inn á
mót og allt útlit væri fyrir að ekki
þyrfti að lækka lágmarkseinkunnir
þótt ekki væri alveg útséð með lág-
mörk fjögurra vetra hestanna en
það kæmi í ljós eftir sýninguna í
Borgamesi nú í vikulokin.
Hart var barist um efstu sætin í
flokki stóðhesta sex vetra og eldri.
Eftir yfirlitssýningu sem stóð yfir
í einar tíu klukkustundir vora þrír
þeirra efstir og jafnir með 8,18.
Glampi frá Kjarri hafði vinninginn
þegar reiknaðir voru aukastafir,
Álfur frá Akureyti kom næstur og
Stirnir frá Syðra-Fjalli þriðji.
Frami frá Svanavatni stóð efstur 5
vetra hesta með 8,26 og hafði hann
nokkra yfirburði á næsta hest,
Adam frá Asmundarstöðum, sem
var með 8,16 og Ögri frá Háholti
var þriðji með 8,14.
Af fjögurra vetra hestum stóð
efstur Óskar frá Litladal sem nú
náði inn á landsmót í annarri at-
rennu, Dynur frá Hvammi kom
næstur og Kórall frá Kálfholti
þriðji. Að öðru leyti vísast til úrslit-
anna.
Valdimar Kristinsson