Morgunblaðið - 31.10.1997, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 31. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Málverk
/þrykk
MYNPLIST
Listhúsið Fold
MÁLVERK
ELÍN G.
JÓHANNSDÓTTIR
Opið daglega frá 10-18. Laugar-
daga frá 10-17 og sunnudaga frá
14-17. Til 9. nóvember. Aðgang-
ur ókeypis.
GJÁR og gjótulíf er heiti á
sýningu Elínar G. Jóhannsdóttur
í listhúsinu Fold við Rauðarár-
stíg. Elín útskrifaðist úr málun-
ardeild MHI vorið 1996 og mun
þetta stærsta framtak hennar á
vettvanginum til þessa, en hún
hefur þó haldið tvær minni sýn-
ingar og tekið þátt í nokkrum
samsýningum.
Lengi hafa Þingvellir átt hug
Elínar allan og þangað hefur hún
sótt áhrif í vérk sín, bæði reikað
þar um og lesið bækur um stað-
inn. En Elín hefur annan háttinn
á en flestir aðrir málarar, og er
öðru fremur að fiska eftir hug-
lægum lifunum sem af gjám,
sprungum og gjótulífi sem hún
er altekin af. Svipmikið landslag-
ið mætir frekar afgangi en þau
fyrirbæri grómagna og eldsum-
brota sem á vegi hennar verða
eru í áþreifanlegu sjónmáli. Þó
er hún fjarri því að kortleggja
ytri byrði jarðskorpunnar, mun
frekar að skila frá sér áhrifum
í mjög huglægum búningi. Má
vera að fjarræn þokukennd
áferðin eigi að vísa til fortíðar
og sögunnar, en öðru fremur eru
þetta myndljóð í mjög óformleg-
um búningi, á stundum hreinar
og sértækar hugsmíðar. Trúlega
dettur fæstum Þingvellir í hug
er þeir líta þessi verk, en geri
þeir sér grein fyrir hvað er á
ferðinni má vera að þeir meðtaki
skilaboð listakonunnar um
myndrænt afstæði tímans á þeim
helga stað.
Skýr hugsun
H o r n i ð
EINÞRYKK f DÚKRISTU
SIGURVEIG
KNÚTSDÓTTIR
Opin frá 14-18 alla daga, að auk
11 -23 í gegnum veitingastofu.
Til 12. nóvember. Aðgangur
ókeypis.
Á TÍMUM er sjálft þrykkið á
oftar en ekki að bera uppi mynd-
sköpunina sem er í anda alþjóð-
legra strauma eftir að einþrykkið
var viðurkennt sem fullgildur
grafískur miðill, koma verk
Sigurveigar Knútsdóttur á óvart.
Að vísu eru þetta einþrykk, en
afar rökræn, klár og fersk
hugsun að baki þeirra, þar sem
lína, form og litur vinna saman
á ýmsa vegu. Um leið eru
tilviljanir ásamt litasulli form-
leysunnar látnar lönd og leið.
Afar gamaldags munu einhveijir
segja, en það verður aldrei
gamaldags að vinna með
grunnmiðlana og viðhafa sígildar
aðferðir, og myndverk verður
SIGURVEIG Knútsdóttir,
dúkrista, einþrykk, 1997.
aldrei fullgilt fyrir það eitt að
vera í hugljúfu samræmi við
tíðarandann og
marsípanmarxismann.
Vinnsluferlið er enn við lýði í
verkum hinna beztu
núlistamanna, sem hver og einn
getur grennslazt fyrir um ef vill.
Það telst alveg rétt hjá
Sigurveigu, að hún vinni með
andstæður hins rökræna og hins
sálræna og samspil þessara þátta
í tilfinningalífi mannsins. Og
þótt þetta sé ekki ýkja frumlegt
er afar vel staðið að verki,
einkum í myndunum tveim fyrir
miðju til hægri er inn er komið
og eru úr myndröðinni „Línuför“
frá þessu ári. Má segja, að hér
sé grunnurinn réttlegur fundinn,
og nú er að vinna úr honum.
Bláprent
Stöðlakot
ÞRYKK
INGA RÓSA
LOFTSDÓTTIR
Opið daglega frá 14-18. Til 9.
nóvember. Aðgangur ókeypis.
UM ER að ræða fimmtu
einkasýningu Ingu Rósu
Loftsdóttur, og hún hefur tekið
þátt í jafnmörgum
samsýningum.
Framkvæmdimar hafa verið
af hógværara taginu og hér sker
sú í Stöðlakoti sig ekki úr. Inga
Rósa skilgreinir bláprent á þann
veg; „að það hafi verið notað hér
áður fyrr til að fjölfalda teikning-
ar. Aðferðin sé einföld; ljósnæm-
ur vökvi er borinn á pappír,
INGA Rósa Loftsdóttir:
Bláprent 1997.
teikning á filmu, glæru eða
gangnsæjan pappír er sett ofan
á. Síðan er lýst á með mikilli
birtu. Þegar réttur litur er kom-
inn á myndina er vökvinn þveg-
inn í burtu.“
Það er svo sólin á liðnu sumri
sem í þessu tilviki er Ijósgjafinn
í ferlinu. Teikningarnar sem
stuðzt er við eru bæði nýjar og
gamlar, þótt flestar séu nýlegar.
Það er auðséð að teikningarn-
ar eru frá ýmsum tímum jafn
ólíkar sem þær eru og misjafnar
að gæðum, jafnframt einkennast
þær sumar af afar sterkum jap-
önskum áhrifum, sem er sök
sér. Eitthvað skortir á ferska lif-
un í útfærsluna og er það trúa
mín að Inga Rósa leiti full mikið
langt yfir skammt að myndefn-
um. Þau eru allt um kring og
máli skiptir að vinna úr því sem
maður hefur handa á milli og
umbreyta því í líf og ferska sköp-
un. Hér er um full mikla vark-
árni og átakaleysi að ræða og
mætti Inga Rósa æsa sig upp,
líkt og slangan er æst upp af
hendi töframannsins, áður en
hún leggur hönd að verki. Línan
nær hvað mestum áhrifamætti í
myndunum Eva (3) og „An Art
on Our Own“ (14). Meira af
slíku.
Bragi Ásgeirsson
Töffarinn Hamlet
KVIKMYNPIR
Rcgnboginn
„WILLIAM SHAKESPEARE’S
HAMLET" ★ ★★
Leikstjóri: Kenneth Branagh. Handrit: Ken-
neth Branagh. Byggt á leikriti Williams Shake-
speares. Kvikmyndataka: Alex Thomson. Bún-
ingar: Alexandra Byrne. Sviðsmynd: Tim Harv-
ey. Aðalhlutverk: Kenneth Branagh, Derek
Jacobi, Julie Christie, Kate Winslet, Brian
Blessed, Richard Briers, Nicholas Farrell, og
Michael Maloney. 140 min. Bresk/bandarísk.
Turner/ Castle Rock Enertainment/ Columbia
Pictures Corporation/ Fishmonger Films.
1996.
KENNETH Branagh lét sig ekki muna
um að gera tvær útgáfur af Hamlet þegar
hann réðst í að kvikmynda verkið. Onnur
er yfir tveggja tíma löng, svipuð lengd og
vanalega er boðið upp á í leikhúsuppsetn-
ingum á verkinu, hin fjórir tímar og á
nokkurn veginn að skila Hamlet í heild
sinni. Þessi dómur er um styttri útgáfuna.
Kenneth Branagh virðist vera leikari
sem elskar eigin ímynd og þegar hann
tekur að sér leikstjórahlutverkið líka til
þess að kvikmynda virt bókmenntaverk
sleppir hann leikaranum alveg lausum (sbr.
„Henry V“ ig „Mary Shelley’s Frank-
enstein"). Hann daðrar við vélina út í gegn,
og tekur á hlutverkunum með krafti og
gæjalegum tilburðum. Þessi aðferð hans
heppnaðist vel í „Henry V“, var hrikalega
pirrandi þegar hann kvikmyndaði Franken-
stein, en í þetta skipti, í „William Sha-
kespeare’s Hamlet", sleppur Branagh fyrir
horn, rétt svo.
KENNETH Branagh í hlutverki Hamlets og Julie Christie í hlutverki
Geirþrúðar móður hans.
Leikstjórinn Branagh er nefnilega nógu
naskur til þess að fá úrvalsleikara og
stjörnufans til sam-
starfs sem skapa
mótvægi við hama-
ganginn í leikaran-
um Branagh. Derek
Jacobi er t.d. hreint
frábær sem bróður-
morðinginn Kládíus.
Sektarkenndin plagar kónginn en hindrar
hann ekki í því að beita öllum meðulum
til þess að halda konungstigninni og
drottningunni (Julie Christie).
Annað dæmi um hæfni leikstjórans er
að honum tekst að ná fram hófstilltum, já,
hófstilltum, og fyndnum leik frá Billy
Crystal (hann leikur grafarann) sem ég
verð að telja töluvert
afrek þó að atriðið
sé frekar stutt. Það
er einnig nokkur sig-
ur að fá gamanatriði
úr harmleik eftir
Shakespeare til að
ganga upp þar sem
þau virðast oft eldast verst.
Um önnur hlutverk er það að segja að
þar er valinn maður í hveiju rúmi. Bæði
vanir Shakespeareleikarar og Hollywood-
stjörnur skila sínu af mikilli einurð og
lagni. Ein og ein feilnóta er reyndar sleg-
\í
in, t.d. verður Julie Christie helst til skræk
þegar hún mætir Hamlet í dyngju sinni
eftir að hafa horft á leikritið í leikritinu.
En þetta er smáatriði, að öðru leyti er hún
drottningarleg og túlkar vel vafann sem
fer að leita á hana þegar líður á verkið.
Branagh velur að sviðsetja Hamlet á
19. öld með heilmikilli pomp og pragt.
Umgjörðin er smekkleg, einföld en samt
íburðarmikil hjá sviðshönnuðinum Tim
Harvey, og búningarnir flottir og í sumum
tilfellum sexý hjá Alexöndru Byrne. Kvik-
myndatakan er stórbrotin hjá Alex Thomas
(ég hefði viljað sjá myndina á stærra tjaldi
en er í Regnboganum), nema það væri
óskandi að Branagh gæti hamið tilhneig-
ingu sína til þess að hringsnúast með
myndavélina í kringum leikara í tíma og
ótíma.
Textinn er fluttur af virðingu þrátt fyr-
ir flúrið í kring og er jafn magnaður og
alltaf. Branagh er auðvitað með frábært
efni í höndunum og vinnur nokkuð vel úr
verki Shakespeares. Stærsti ókostur mynd-
arinnar er þó einmitt ójöfn framvinda. Ég
velti því fyrir mér hvort lengri útgáfan
hefði sterkari uppbyggingu og flæði, það
gildir svo sem einu því það breytir ekki
þeirri staðreynd að þessi stutta útgáfa á
Hamlet er á köflum brokkgeng og áhuginn
hjá manni dettur niður.
Þessi ójafna framvinda kemur niður á
tilfinningasveiflunum í harmleiknum. Ég
hef grátið yfir Hamlet en útgáfa Branaghs
snerti mig ekki, hvorki örlög Ófelíu né
endalokin þegar allir hrynja sem flugur.
Þrátt fyrir þessa galla er Hamlet vel þess
virði að sjá þó það væri ekki nema fyrir
lokauppgjörið sem Branagh sviðsetur með
stíl sem Errol Flynn hefði getað verið stolt-
ur af og skylmingarsenu sem er náskyld
bardagasenunum úr söngleiknum Sögu úr
Vesturbænum.
Anna Sveinbjarnardóttir