Morgunblaðið - 29.11.1988, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. NÓVEMBER 1988
25
Andstæður
Elivoga-Sveins
Békmenntir
Sigurjón Björnsson
Sveinn frá Elivogum: And-
stæður. Ljóðasafo. Auðunn Bragi
Sveinsson bjó til útgáfu. Skugg-
sjá. Bókabúð Olivers Steins SF.
Hafnarfirði 1988, 204 bls.
Sveinn Hannesson kenndur við
Elivoga á Langholti í Skagafirði,
þar sem hann átti heimili frá ferm-
ingaraldri og fram yfir þrítugt, var
eitt hinna kunnustu alþýðuskálda á
sinni tíð norðan fjalla. Hann fædd-
ist 1889, en lést árið 1945. Rúmum
fjörutíu árum eftir andlát hans
kunna margir stökur hans og sum-
ar munu vafalaust lifa lengi enn.
Lífseigastar og fleygastar hafa
ádeiiustökur efalaust orðið, þó að
hann hafi ort margt fleira eins og
glöggt má lesa í þessari bók.
Arið 1933 kom út 98 bls. kver í
litlu broti er nefndist Andstæður.
Nokkur tækifærisljóð eftir Svein
Hannesson frá Elivogum. Útgef-
andi: Hagyrðinga og kvæðamanna-
félag Reykjavíkur. Ekki var Sveinn
allskostar ánægður með þá útgáfu.
„Vegna ókunnugleika og oftrausts
á hlutvendni og starfshæfni þessa
félagsskapar, er áður hafði sýnt
mér yfirborðs samúð, sem ég gat
ekki mistryggt að raunalausu, seldi
ég félaginu handrit til útgáfu með
því fororði, að það yrði gefið út
óbreytt, eða ef fellt yrði úr, þá yrði
gætt hinnar ítrustu nákvæmni um
val og skipun efnisins. Nú tókst svo
illa til, -að ýmislegt af þeim vísum
mínum, er öðlast höfðu hvað mesta
hylli, eða aðrar svipaðrar tegundar,
voru felldar burtu, ekki einungis
einstakar vísur heldur og fleiri eða
færri erindi úr heilum vísnaflokk-
um ...“ Þetta getur að lesa í for-
málsorðum Sveins að Nýjum And-
stæðum (64 bls.) sem hann gaf út
sjálfur 1935. Hann taldi að í fyrri
útgáfunni hefði „ . . .glatast allmik-
ið af ýmsum sérkennum kveðskapar
míns. Úr þessu vildi ég nokkuð
bæta 'með þessum nýju Andstæð-
um. Er því raunar ekki að leyna, að
í viðbót þessari ber mun meira á
persónulegum skeytum og bersögli
um mannlegt eðlisfar, heldur en {
hinum fyrri Andstæðum. En hver
og einn verður að kannast við það
tvennt, að venjulega er orðhæfnin
mest þegar afdráttarlaust er miðað
og að margir hinna bestu lesenda
vilja engin undanbrögð í þessu
efni.. .**
Fram til þessa hefur ekki annað
birst í bókarformi eftir Svein en
þessi tvö kver, sem fyrir langalöngu
eru ófáanleg.
Nú hefur sonur Sveins, Auðunn
Bragi, sem sýnt hefur minningu
föður síns mikla ræktarsemi, bætt
úr betur. í þessari nýju útgáfu, sem
Auðunn Bragi fylgir úr hlaði með
ágripi af ævisögu Sveins og yfirliti
um skáldskapariðkun hans, eru
Andstæðumar báðar endurprentað-
ar (bls. 19—120), en þar fer á eftir
viðbót áður óprentaðra kvæða og
vísna (bls. 64), sem Auðunn nefnir
Gamlar og nýjar Andstæður. Við-
bótin sem nemur um þriðjungi bók-
ar flytur margt af snjöllum stökum,
sem vissulega var gott að fá á
prent. Umsjónarmaður útgáfu tek-
ur þó fram að hér sé einungis um
Auðunn Bragi Sveinsson
úrval kveðskapar Sveins að ræða,
enn sé sitthvað óbirt í handritum.
í bókarlok er skrá yfir prentaðar
heimildir um ævi og skáldskap
Sveins frá Elivogum, svo og skrá
um Upphöf erindanna í bókinni.
Vísnavinum þykir áreiðanlega
fengur að þessari myndarlega út-
gefnu bók.
Ekki get ég að því gert að þegar
ég fletti þessari bók staldra ég
lengst við stökumar. Kvæðin, af-
iriælis-, eftirmæla-, átthagakvæði
og annað slíkt fer að mestu fram
hjá mér með örfáum undantekning-
um þó. Fer mér í því líkt og þegar
ég glugga í ljóðmæli Bólu-Hjálm-
ars, Gísla frá Eiríksstöðum og
margra fleiri, sem vom meistarar
ferskeytlunnar framar öðm. Og
eins og Sveinn lætur liggja að í
áður tiivitnuðum orðum var hann
oftast orðhæfnastur í sókn og vöm.
Stundum blöskra manni reyndar
samansúrmð grófyrði hans og
skammir, en í öðmm tilvikum hlýt-
ur maður að dást að orðfimi hans
og hugmyndaauðgi. Sem dæmi af
ótalmörgum má nefna eftirfarandi
vísu, sem er hluti af e.k. ritdómi
um ljóðabók Hjálmars á Hofi (sem
raunar varð góður vinur hans, sbr.
Nýja Hjálmarskviðu):
Kviðan óðar kostafá
kann ei þjóð að gleðja,
klamburshljóðið heyrist frá
Hjálmars Ijóðasteðja.
Því má þó ekki gleyma að Sveinn
átti einnig þýðan og mjúkan tón í
hörpu sinni. Um það em mörg
dæmi úr ferskeytlunum. Ég nefni
eitt sem mér er sérlega kært. Það
eru eftirmæli eftir Skúla Thorodd-
sen alþingismann:
Nú er Skúla komið kvöld,
kempan horfín vorum sjónum.
Þó að hríði í heila öld
harðsporamir sjást í snjónum.
Hér bregður afdalabóndinn í
snjóþungum Laxárdalnum fyrir sig
eftirminnilega skýru og nærtæku
líkingamáli.
Ég sé ekki ástæðu til að teygja
lopann lengur eða að fara með fleira
úr Andstæðum Sveins frá Elivog-
um. Allir þeir sem gaman hafa af
velkveðnum ferskeytlum munu
verða sér úti um þessa bók. Sveinn
var vissulega umdeildur maður
meðan hann var ofar moldu, enda
sveið marga undan höggum hans.
En það hefur aldrei leikið vafi á
að tök hans á ferskeytlunni voru
snilldarleg þegar best lét.
þegja meðan þær |m upp!
Eirm stœrsti kosturirm mð
nýju Cylinda uppþvotta-
vélamar sést ekki og
heyrist varla - hvað þœr
eru ótrúlega hljóðlátnr
Cylinda
UPPÞVOTTAVÉLAR - ÞVOTTAVÉLAR
TAUÞURRKARAR
þegar adeins þab
besta er nóga gott
Efl
-kostimir eru fleiri------------------------------
Einstök einangrun gerir Cylinda hljóðlátari en áður
hefur mœlst.
I Með nýrri þvottateekni sparast orka,vatn og sápa,
svo um munar.
Lekaáhyggjur eru úr sögunni - Cylinda hefur
margfalt lekaöryggi
Cylinda þvær sig upp sjálf áður en hún þvær upp
= betri uppþvottur en áður hefur þekkst
a||__||l Efnisgæðin skapa endinguna. Cylinda er úr 0.6mm
118/8 stáli (aðrirláta 0.4 mm duga)
iFOmx
HÁTÚNI 6A SÍMI (91)24420
KRISTALS- OG POSTULÍNSVÖRUR
MATTA RÓSIN. Handskorinn kristall frá Bohemia. Framleitt að aldagamalli hefð. Mikið úrval af
glösum, karöflum, vösum, skálum o.s.frv.
LINDNER. Skrautmunir, lampar, vasar, mokkastell o.fl. Glæsilegt, haridmálað postulín frá
Vestur-Þýskalandi.
LAUKURINN. Handmálað matar- og kaffistell frá Keramíka. Þetta er sá upprunalegi. Mikið af
aukahlutum. Mjög gott verð!
HVÍTA stellið. Fágað matar- og kaffistell með ýmsum aukahlutum. Slgilt útlit, óhagganleg
gæði. Ekta gylling. Gott verð.
Metsölublad á hverjum degi!
Sendum I póstkröfu um land allt. Templarasundi 3 • slmi 19935
Teiknað hjá Tómasi