Morgunblaðið - 29.11.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. NÓVEMBER 1988
Flaggað á Akureyri
Fyrirspum til Ammmidar Backman háyfirdómara
fiá fyrrverandi menntamálaráðherra, Sverri Hermannssyni
Veleðla herra hæstaréttarlög-
maður!
Sl. laugardag komst ég yfir svo-
hljóðandi fréttatilkynningu frá
Menntamálaráðuneytinu.
„Fréttatilkynning vegna sam-
komulags sem gert hefur verið á
milli menntamálaráðherra og
Sturlu Kristjánssonar, fyrrverandi
fræðslustjóra í Norðurlandskjör-
dæ_mi eystra.
I samkomulaginu felst:
Sturlu var boðið að taka á ný
við fyrra starfi sínu sem fræðslu-
stjóri Norðurlandskjördæmis
eystra eða þiggja styrk til náms-
dvalar erlendis í 2 ár. Sturla valdi
hinn síðari kost.
Fjármálaráðherra hefur ákveð-
ið að draga áfrýjun dóms bæjar-
þings Reykjavíkur í máli Sturlu
gegn fjármálaráðherra f.h. ríkis-
sjóðs til baka. Með því er unað
við þá niðurstöðu héraðsdóms að
uppsögn Sturlu hafi verið ólög-
mæt. Hann fær því greiddar
skaðabætur auk sérstakra miska-
bóta, með hliðsjón af 3. mgr. 11.
gr. sbr. 2. mgr. 9. gr. laga nr.
38/1954. Með þessu samkomulagi
er deila málsaðilja endanlega út-
kljáð með fullum sáttum.
Sturla skal í engu gjalda þess-
arar deilu í framtíðinni gagnvart
ráðuneytinu og njóta trausts,
sannmælis og fyllsta réttar í sam-
ræmi við embættisgengi við hugs-
anlega starfsumsókn á sviði
fræðslumála í framtíðinni.
Trúnaðarmaður menntamála-
ráðherra í þessu samkomulagi var
Ammundur Backman, hrl.“
Þar sem þér eruð tilgreindur sér-
stakur trúnaðarmaður mennta-
málaráðherra í máli þessu sný ég
mér auðmjúklega til yðar, sem
greinilega eruð einnig skipaður sér-
stakur umboðsmaður laga og réttar
í þessu sambandi og hafíð verið
fenginn til þess af fjármálaráðherra
og menntamálaráðherra að finna
lagalega niðurstöðu í málinu í stað
Hæstaréttar.
Mér er alveg sérstaklega mikið
niðri fyrir að fá útlistun yðar á loka-
dómi yðar, þar sem Svavar Gests-
son, menntamálaráðherra, gefur
eftirfarandi yfírlýsingar í Morgun-
blaðinu sl. laugardag: „Ráðunejrtið
hefír strikað yfír þennan kafla í
sögu sinni með þessari niðurstöðu,"
þ.e. niðurstöðu yðar, herra hæsta-
réttarlögmaður, sem vafalaust er
byggð á grunnmótaðri lögspeki yð-
ar og réttdæmi.
Það vill nefnilega svo til að undir-
ritaður var aðalhöfundur að þessum
kafla í sögu Menntamálaráðuneyt-
isins. I honum er að finna eitthvað
af starfsæru hans og því miður
ýmissa helztu starfsmanna Mennta-
málaráðuneytisins. Einhver myndi
nú segja að mín vegna sæi ekki á
svörtu. En Svavar Gestsson er raun-
ar af því húsi, þar sem alsiða er
að færa sögulegar staðreyndir út
og inn úr mannkynssögunni eftir
„smag og behag“. (Að ég sletti
dönsku er til virðingar- og áherzlu-
auka.) Þegar Sovét-ísland, óska-
landið, kemur, er aldrei að vita
hvemig íslandssagan muni líta út.
Ef armur Ó. Grímssonar í Alþýðu-
bandalaginu verður ofan á er hætt
við að lítið muni fara fyrir sögu
Svavars. Nema maðurinn verði
strikaður út með öllu!
Og þá er nú vissara að vera bú-
inn í tíma að skjóta stoðum undir
kaflann minn með lögvísi eða rétt-
vísi, sanngimi og óhlutdrægni. Þess
vegna skrifa ég yður ærbödigst til,
þar sem þér sitjið uppr með allt
þetta og meira til og enginn vafí
að þér þurfíð að fá öndinni frá yður
hmndið eins og Ármóður skegg
forðum.
Það sem veldur mér líka vökun-
um m.a. er eftirfarandi úr umsögn
ríkislögmanns um dóm bæjarþings
Reykjavíkur í máli fyrrverandi
fræðslustjóra á Norðurlandi eystra:
„Dómurinn skilur í raun eftir
óútfylltan tékka fyrir forstöðu-
menn stofnana til umframeyðslu
að vild. Samkvæmt dóminum get-
ur slík fjármálastjóm ekki varðað
öðmm viðurlögum en áminningu."
Ég veit að þér skiljið manna bezt
að undir svona leka þarf strax að
setja og verður yður vafalaust ekki
skotaskuld úr því, þar sem Svavar
og Ó. Grímsson hafa í raun sett
yður yfír Hæstarétt í málinu, og
ítreka ég lukkuóskir mínar til yðar
vegna svo sérstæðs virðingarauka,
sem fáum mun hlotnast, og engum
utan Alþýðubandalagsins.
Ó. Grímsson, foringi yðar og fyr-
irsagnarmaður, segir svo orðrétt í
viðtali við Morgunblaðið 24. nóvem-
ber sl.: „Allur aðdragandi verður
að vera með þeim hætti að enginn
geti dregið í efa að prófmálið sé
byggt á eðlilegum siðferðilegum
gmnni. Þess vegna vildi ég sem
ráðherra ekki taka við agavaldi sem
jafnvel Hæstiréttur (leturbr. mín),
úrskurðaði mér á gmndvelli forsögu
þessa máls.“
Ég vek athygli yðar á þessu, sem
getur orðið yður til leiðbeiningar
við útlistunina og styrktar ef ein-
hver skyldi voga sér að fetta fingur
út í að Hæstiréttur var settur af í
málinu og þér í staðinn.
Ó. Grímsson leggur áherzlu á
siðferðið. Robespierre hinn franski
endaði allar ræður sínar á að tala
um_ dyggðina.
Ó, Grímsson segir á öðmm stað
í viðtalinu við Morgunblaðið að
fræðslustjóramálið hafi verið svo
persónulegt, og pólitíska moldviðri,
sem Alþýðubandalagið þyrlaði upp,
svo villugjamt, að nauðsyn hafi
borið til að taka það af Hæstarétti
og fá yður í hendur. Til lukku, há-
velbomi herra lögmaður! Annars
vaknar spumingin hvort hér er ekki
góður leki á ferðinni, sem þér þurf-
ið ekki að setja undir. Gætu ekki
brennivínskaupin í Hæstarétti orðið
hápersónuleg og að fjármálaráð-
herra vildi ekki af þeim sökum taka
við „agavaldi" í því úr höndum dóm-
stóla og fá yður í staðinn málið í
hendur?
Þá yrði nú glatt í Hæstarétti! í
samræmi við dóm yðar í fræðslu-
stjóramálinu mynduð þér senda
dómaranum dobbelt það brennivíns-
magn sem hann var búinn að verða
sér úti um. Að því búnu myndi fjár-
málaráðherra kosta dómarann í tvö
ár á heilsuhæli erlendis á fullu
kaupi, auk þess sem þér mynduð
taka fram til öryggis að hann héldi
kjörgengi til embættis forseta lýð-
veldisins ásamt smærri embættun-
um.
En nú er komið að aðalatriði er-
indis míns við yður og bið ég yðar
velborinheit enn á ný afsökunar á
framhleypninni og ónæðinu. Það
huggar mig að ég veit að þér hafíð
ígrundað allt af stakri nákvæmni
og eigið í fórum yðar nákvæma
útlistun á yfír-hæstaréttardómi yð-
ar.
Þess vegna bið ég yður allra
náðarsamlegast um upplýsingar og
síðan skýringar á eftirfarandi atrið-
um í niðurstöðum dóms bæjarþings
Reykjavíkur í fræðslustjóramálinu,
upgkveðnum 8. apríl 1986:
1 Á bls. 48, efst, segir í niðurstöðu
dómsins að umframnotkun fræðslu-
stjórans á fé árið 1986 hafi numið
kr. 10.363.000,- — tíumilljónum-
þijúhundruðsextíuog þremur þús-
undumkróna oo/lOO.
Spuming; Hvaða viðurlög teljið þér,
herra lögspekmgur, að eigi við um
slíkt misferli? í þessu sambandi ber
að upplýsa að dómurinn kemst að
þeirri niðurstöðu að þetta gerði
fræðslustjórinn af ráðnum hug og
þrátt fyrir ítrekaðar aðvaranir
Menntamálaráðuneytisins. Gæti
það auðveldað yður svarið að minna
á að útsöluverð dómarabrennivíns-
ins er talið nema aðeins einum
fímmta hluta af óráðsíu fræðslu-
stjórans.?
2. Á bls. 49, efst, segir svo í dómi
undirréttar: „Stefnanda, (þ.e.
fræðslustjóranum — Aths. mín) var
skylt að hlíta fyrirmælum ráðuneyt-
isins að því er almennt viðkom §ár-
sýslu í fræðsluumdæminu. Með því
að heimila ofangreinda umfram-
kennslu brást hann því starfs-
skyldu sinni“ (Lbr. min).
Spuming: Hversu mikið af miska-
bótunum, sem þér dæmduð fræðslu-
stjóranum, er til komið vegna ofan-
greindra starfshátta fræðslustjór-
ansfyrrverandi?
3. Á bls. 50 í dómnum, efst, segir
svo: „Fallast verður á, að stefnandi
hafí með baráttuaðferðum sínum
fyrir aukinni stuðnings- og sér-
kennslu í umdæminu eigi gætt
þeirrar hófsemi sem krefjast verður
af manni í slíku trúnaðarstarfí og
þar með brugðist trausti yfírboð-
ara sinna í Menntamálaráðuneyt-
inu, m,a. með ummælum í fjölmiðl-
um, þar sem ekki er farið rétt
með staðreyndir um kennslu-
þörf' (Lbr. mínar).
Spuming: Hversu mikið ákváðuð
þér í dómi yðar að Ó. Grímsson,
fjármálaráðherra, skyldi greiða í
verðlaunafé fyrir umgetnar starfs-
aðferðir?
4. Á bls. 52, efst, segir svo í dómi
bæjarþings Reykjavíkur frá 8. febr-
úar 1986: „Einnig telur dómurinn
að stefnandi hafi við stjómun emb-
ættisins og í opinberri umijöllun
brotið trúnað við Menntamála-
Kvikmyndaverðlaun Evrópu
Margir tilnefiidir en
aðeins fáir útvaldir
Berlín, firá önnu Bjamadóttur, fréttaritara Morgnnblaðsins.
„ÍSLENSK kvikmyndagerð er að
stíga fyrstu sporin og við getúm
verið mjög ánægð með það eitt
að hafa komið til greina sem
verðlaunahafar fyrstu Kvik-
myndaverðlauna Evrópu," sagði
Helgi Skúlason, leikari, í samtali
við Morgunblaðið eftir verð-
launahátíðina i Berlín á laugar-
dagskvöld. „Það hefði verið hálf
ónotalegt ef við hefðum komist
lengra svona snemma."
Helgi var tilnefndur sem besti
leikari í aukahlutverki fyrir leik sinn
í „í skugga hrafnsins" og norsku
myndinni „Leiðsögumaðurinn".
Tinna Gunnlaugsdóttir var tilnefnd
sem besta leikkonan fyrir leik
sinní„í skugga hrafnsins". Hún
sagðist hafa fundið hvemig innri
spenna leið úr henni þegar úrslitin
voru kunngerð. „Ég gerði mér litlar
vonir um að vinna en viss spenna
hafði þó myndast í undirmeðvitund-
inni,“ sagði hún. Leikkonunum var
haldið í óvissu á meðan úthlutaram-
ir skemmtu sér og sögðu að Roger
Moore hefði sigrað. Tinna sagði að
hún hefði haft gaman af því. „Það
var Íétt yfír hátfðinni og mér fannst
þetta allt í lagi.“ Hrafn Gunnlaugs-
son, leikstjóri, var uppnuminn af
kvöldinu. „Það var stórkostlegt að
vera þama. Stórmerkur atburður
gerðist hér í Berlín í kvöld. Og við
hlutum tvær útnefningar. Geri aðr-
ir betur næsta ár!“
Kvikmyndagerð Spánveija,
Dana, Þjóðvetja, Hollendinga,
Frakka og Pólveija vegnaði betur
á hátíðinni en íslenskri. Pólska
myndin „Krotki Film o Zabijaniu"
(A Short Film about Killing) var
valin besta kvikmynd Evrópu 1988.
Leikstjórinn Krzysztof Kieslowski
gerði hana en hún er ein af tíu
myndum sem hann er að vinna að
um boðskap boðorðanna tíu. Þessi
fjallar um boðorðið: Þú skalt ekki
morð fremja. Hún sýnir tvö morð:
fyrst þegar drengur myrðir leigubíl-
stjóra og síðan aftöku drengsins
samkvæmt dómsúrskurði. Hún sýn-
ir hversu reiðubúnir menn eru að
myrða samborgara sína. í samtali
við Morgunblaðið sagðist Kieslow-
ski vilja mótmæla öllum morðum
með myndinni.
Hann sagðist vera ánægður að
hafa hlotið þessa evrópsku viður-
kenningu við verðlaunaafhending-
una af því að það benti til að Pól-
land væri í Evrópu. Á blaðamanna-
fundi á sunnudag sagðist hann
stundum efast um að svo væri.
„Aðstæðumar sem við lifum við
benda ekki til að Pólland sé í Evr-
ópu,“ sagði hann. „Þegar ég fer
þangað aftur lendi ég á skítugum
flugvelli, ég hitti reitt fólk, dimmör
og skítugur bær bíður mín. Það er
ekki Evrópa. En ef hugsunarháttur
okkar og menning er evrópsk þá
er ég ánægður að vera hér.“ Hann
sagðist aldrei hafa reynt að starfa
erlendis í samtali við Morgunblað-
ið.„En ég myndi gjaman vilja gera
það ef ég fengi tilboð erlendis frá.“
Spænska gamanmyndin „Mujer-
es al borde de un ataque de nervi-
os“ (Woman on the Verge of a
Nervous Breakdown) var valin
besta „unga“ myndin. Pedro
Almodovar leikstýrði henni.
Spænska leikkonan Carmen Maura
var valin besta leikkonan fyrir leik
sinn í myndinni sem fjallar um sam-
band þriggja kvenna og eins manns.
Vestur-þýski leikstjórinn Wim
Wenders hlaut verðlaun besta leik-
stjórans fyrir myndina „Der Himm-
el Uber Berlin" (Wings of Desire).
Hinn háaldraði Curt Bois fékk verð-
laun besta leikarans í aukahlutverki
í sömu mynd. Hún er óður til Berlín-
ar, sögð mögnuð af sumum en lang-
dregin af öðmm.
Max von Sydow hlaut verðlaun
besta leikarans fyrir leik sinn í
dönsku myndinni „Pelle Erobreren"
(Pelle the Conqueror). Pelle
Hvenegaard hlaut verðlaun besta
unga leikarans fyrir leik sinn í sömu
mynd. Von Sydow var ekki í Berlín.
Hvenegaard virtist feiminn en
ánægður. Hann er enn í skóla í
Danmörku. Franski kvikmynda-
gerðarmaðurinn Louis Malle var
ekki heldur í Berlín. Hann hlaut
verðlaun fyrir besta handritið að
myndinni „Au revoir les enfants“
(Goodbye Children). Hún fjallar um
ráðuneytið og ráðherra þess“
(Lbr. mín).
Spuming: Hvað er að bijóta trún-
að, hr. Höjesteretssagförer? Og
hvað vó trúnaðarbrotið þungt í
miskabótarupphæð ykkar Svavars?
Fleiri spurningar set ég nú ekki
fram að sinni, en ég bið og vona
að yður verði greitt um svör. Ég
hefí rætt við ritstjóra Morgunblaðs-
ins um að gefa yður rúm fyrir svör
yðar og lærdómsríkar útlistanir. Ef
þér skylduð ekki lesa Morgunblaðið
hefí ég til vonar og vara sent bæna-
kvabb þetta til Tímans og Þjóðvilj-
ans einnig og veit að þau blöð
myndu fúslega Ijá yður rúm fyrir
lærdómslistir yðar.
Ég bið og segi að þér farið ekki
að blanda veslings fræðslustjóran-
um fyrrverandi of mikið inn í þetta
mál úr því sem komið er. Hann er
orðinn algjör aukapersóna í þessum
sjónleik, sem Alþýðubandalagið á
allan heiður af að hafa sett á svið.
Ekkert má skyggja á lokaatriðið,
þar sem sjálfír ráðherrarnir Ó.
Grímsson og Svavar, hafa tekið að
sér að syngja lokaaríuna með ör-
uggu lögfræðilegu undirspili yðar.
Ég vona að þér sjáið yður fært
að svara mér fljótt og vel, svo ég
komist hjá frekara umstangi. Rétt
er að mál þetta fari sem mest af
hljóði, því annars er ekki að vita
nema fjölmiðlafólk hrökkvi upp af
værum blundi. Þá verður fjandinn
laus. Það er ekki gustuk að vera
að stugga við fréttamönnum, sízt
hinum hlutlausu, því Atli Rúnar t.d.
á Útvarpinu mun hafa oftekið sig
í fyrra á þrotlausri vinnu í þágu
réttlætisins og hlutleysisins, vikum
saman, nætur og daga, í máli þessu.
Á hinn bóginn má auðvitað segja
að það sé til skammar að hinn nýi
háyfirdómur yðar skuli ekki vekja
meiri athygli á þeim bæjum, en
raun ber vitni.
Allravirðingarfyllst,
Sverrir Hermannsson,
fyrrverandi menntamálaráð-
herra.
P.S.
Ég vil vekja sérstaka athygli
yðar á því að þegar háyfirdómur
yðar féll, var flaggað fyrir yður og
Svavari og Ó. Grímssyni og hele
herskabet á Akureyri. Uppalend-
umir og skólastjóramir Sverrir
Pálsson og Benedikt Sigurðarson
drógu íslenzka fánann alveg að
húni á skólum sínum í fögnuði yfír
réttum framgangi göfugs og góðs
máls og yður til ævarandi lofs og
dýrðar og afganginum af Alþýðu-
bandalagsinu.
Yðar auðmjúkur og undirdánugur,
Sv. Hermannsson.
sannsögulega atburði frá æsku-
ámm hans. Þrír ungir drengir hefja
nám í kaþólskum bamaskóla árið
1944 og einn vekur forvitni Juliens
með framkomu sinni. Þeir verða
góðir vinir. En þeir fá ekki að njóta
vináttunnar lengi því raunvemleiki
stríðsáranna snertir líka þeirra
heim. Julien missir góðan vin þegar
Gestapó handtekur böm gyðinga í
skólanum.
Johanna ter Steege hlaut verð-
laun fyrir besta kvenaukahlutverkið
í hollensku myndinni „Spoorloos“
(The Vanishing). Hún er nýútskrif-
uð úr leiklistarskóla og þetta var
fyrsta kvikmyndahlutverkið henn-
ar.
Sovéskir framleiðendur myndar-
innar Aschik Kerib fengu verðlaun
fyrir framúrskarandi afreksverk.
Marcello Mastroianni, Richard Att-
enborough og Ingmar Bergman
vom heiðraðir fyrir stórkostleg af-
rek á lífsleiðinni og dómnefndin
úthlutaði Bemardo Bertolucci og
Juri Chanin sérstök verðlaun fyrir
myndina „The Last Emperor" og
tónlistina í „Dni Zatmenija" (Days
of Darkness).
Verðlaunin fyrir bestu myndina
námu 100.000 v-þýskum mörkum,
eða um 2,5 millj. ísl. kr.. Sömu
upphæð var veitt fyrir bestu „ungu“
myndina. Til viðbótar fengu höf-
undar þeirra styttuna Felix, eins
og evrópsku kvikmyndaverðlaunin
em kölluð.