Morgunblaðið - 31.05.1988, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. MAl 1988
39
Leiðangur að Kolbeinsey;
Isbrjótur og kaf-
bátur til leitar að
efstu mörkum lífs
ÞÝSKA rannsóknarskipið Polarstern var væntanlegt að Kolbeins-
ey í gærdag. Um borð í skipinu eru á þriðja tug vísindamanna,
þar af sex Islendingar. Ætlunin er að kanna hveri á sjávarbotni
og hitakærar örverur sem þrífast við þá. Vonast þeir til þess
að finna örverur sem lifa við hærra hitastig en áður hefur
þekkst. Til þess verður notaður dvergkafbátur sem ber tvo
menn allt niður á 250 metra dýpi. Eftir því sem næst verður
komist er þetta i fyrsta sinn sem mannaður kafbátur er notaður
til rannsókna á sjávarbotni hér við land.
Leiðangurstjórar eru dr. Jakob
Kristjánsson og Guðni Alfreðsson
sem hafa áður uppgötvað nýjar
tegundir örvera í neðansjávar-
hverum á litlu dýpi. Þeir eiga sam-
vinnu við dr. Karl O. Stetter próf-
essor við háskólann í Regensburg
sem hafði milligöngu um að fá
Polarstem til rannsóknanna.
Markmið leiðangursins er að
kanna hvort líf geti þrifist við
hærra hitastig en 110 gráður á
celcius. Hverimir við Kolbeinsey
em á um 100 metra dýpi og suðu-
mark vatns í þeim því langt jrfír
100 gráðum.
Polarstem er stærsta rann-
sóknarskip Þjóðveija, 4000 tonna
ísbijótur sem ber 42 manna áhöfn
og allt að 70 vísindamönnum.
Skipið var smíðað árið 1983 og
heftir aðallega verið notað við
rannsóknir í íshafínu. Það ristir
10 metra, vélar þess em 20.000
hestöfl og stálið í stefninu 55 mm
að þykkt. Á skipinu em meðal
annars tvær þyrlur. Áhöfnin getur
notið sundlaugar, leikfimisalar og
gufubaðsaðstöðu í skipinu en
vísindamönnunum stendur meðal
annars til boða fullkomið bóka-
safn.
Kafbáturinn GEO er í eigu Max
Planck stofnunarinnar í Seewies-
. Morgunblaðifl/RÞB
Isbijóturinn Polarstem lónar í höfninni á Akureyri á sunnudag.
Skipið ristir 10 metra og gat því ekki lagst að bryggju. Brúin er
í 20 metra hæð og 25 metra breið.
Dvergkafbáturinn GEO er í eigu Max Planck-stofnunarinnar.
Hann ber tvo menn og getur kafað allt niður á 250 metra dýpi.
Á kafbátnum em meðal annars myndavélar til þess að taka
myndir í þrívídd.
en. Hann verður eftir í Reykjavík
þegar ísbijóturinn heldur aftur til
Þýskalands. Um miðjan júní verð-
ur GEO fluttur með vitaskipinu
Árvakri að Surtsey og notaður til
að kanna eldstöðvar á sjávarbotni.
Kafbáturinn við skipshlið.
Sá stutti skoðar sig um í fyrsta sinn með smáaðstoð.
Líf kviknar á ólíklegum stað í Náttúrugripasafni Vestmannaeyja:
Háfsseiði úr pétursskipum
„ÞETTA er búið að vera I einu búrinu til skrauts í átta mánuði að
minnsta kosti og einn daginn var háfssíli syndandi búrinu,“ sagði
Kristján Egilsson forstöðumaður Náttúrugripasafns Vestmannaeyja
í samtali við Morgunblaðið í gær, en það hafði fjölgaði vemlega í
einu fiskakerinu á safninu.
Forsaga málsins er sú, að safnið
afíaði sér físka hjá sjómönnum
síðastliðið haust og um leið hirtu
þeir gamlan og morkinn tijádrumb
sem hafðj komið upp með einhveiju
trollinu. Ýmsar lífverur voru á þess-
um drumbi og var hugmyndin að
sökkva honum í eitthvert keijana
og hafa hann þar til skrauts. Meðal
annars voru þama um 20 péturs-
skip í klasa, en skötur og nokkrar
tegundir háfíska gjóta slíkum hylkj-
um og að vissum tíma liðnum skríða
seiðin svo út úr þeim. Aðrar tegund-
ir háfiska gjóta hins vegar lifandi
afkvæmum.
„Okkur fannst þetta auðvitað
ansi merkilegt og fórum að huga
nánar að þessu. Eg skar í tvö önn-
ur pétursskip og það skipti engum
togum, úr þeim skriðu sprelllifandi
háfsseiði. Þá hringdi ég í Sigurgeir
ljósmyndara, því eitt seiðið enn var
að koma og hann kom í tæka tíð
til að ná mynd er seiðið stakk
hausnum út og skoðaði sig um í
fyrsta sinn. Fleiri hafa ekki sýnt
sig enn sem komið er, hvað svo sem
síðar verður. Hvort þau lifa veit ég
ekki, við erum búnir að setja þau
í bala og láta æti til þeirra en þau
hafa ekki litið við því enn,“ sagði
Kristján Egilsson að lokum.
Gunnar Jónsson fískifræðingur
hjá Hafrannsókn sagði að hér væri
ekki um þessa algengu gráu háfs-
tegund að ræða, sú tegund gvti lif-
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Hér má sjá drumbinn með pétursskipaklasanum sem um ræðir.
Komið í heiminn, fyrirburður með kviðpoka. Þremur sólarhringunv
seinna var þetta seiði enn lifandi og horfur eftir atvikum.
andi afkvæmum. „Tvær tegundir
sem hér fínnast gætu áft þessi pét-
ursskip, gíslaháfur ogjensensháfur.
Þetta eru ekki algengar tegundir,
en fínnast þó af og til við suður-
ströndina. A þessu stigi er varla
hægt að sjá hvor tegundin þetta
er, það er helst ef hægt er að ala
fískana upp í fulla stærð," sagði
Gunnar.