Morgunblaðið - 08.11.1986, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 1986
>
*
I
■i
\
4
■
I
$
j
I
f
í
1
Sveitarfélögin á Suðurnesjum:
Hugmynd um stofn-
un einskonar fylkis
Vogum.
SAMSTARFSMÁL sveitarfélag-
anna á Suðurnesjum voru til
umræðu á nýafstöðnum aðal-
fundi Sambands sveitarfélaga á
Suðurnesjum, sem var haldinn í
Njarðvíkum. Nefnd um „Endur-
skoðun á starfsháttum og
samþykktum S.S.S. og samstarfs-
mál sveitarfélaganna á Suður-
nesjum“ skilaði áliti á fundinum
í þrennu lagi. í fyrsta lagi breyt-
ingar á stofnsamningi S.S.S., í
öðru lagi hugmynd að stofn-
samningi fyrir Suðurnesjabyggð
— einskonar fylkishugmynd —
eða þriðja stjórnsýslustigið, og í
þriðja lagi framhaldsaðgerðir
um sameiningu sveitarfélaganna
á Suðurnesjum. Á fundinum voru
tillögur nefndarinnar um breyt-
ingar á stofnsamningi S.S.S.
samþykktar, en hér gerð nokkur
grein fyrir hugmyndum um Suð-
uraesjabyggð og sameiningar-
mál.
Það var Tómas Tómasson for-
maður endurskoðunamefndarinnar
sem gerði grein fyrir störfum nefnd-
arinnar á fundinum og tillögum.
Hann sagði um hugmyndina um
Suðumesjabyggð — eins konar
fylki: „það var því ekki að ófyrir-
synju að hugmynd um einskonar
fýlki — Suðumesjabyggð, kæmi
fram hjá nefndinni, enda mikið
rætt um slíkar hugmyndir, í mis-
■i. munandi formi þó, um allt land
þessa mánuðina.
Nefndin leggur hér fram hug-
mynd að stofnsamningi fyrir
Suðumesjabyggð í 9 greinum, sem
umræðugrundvöll um þessi mál.
Við skýrgreinum tilgang og verk-
svið sambandsins, hvemig kosið
skuli til stjómar og hvert verksvið
hennar sé. Við leggjum líka til að
allir sveitarstjómarmenn á svæðinu
hittist árlega á byggðarþingi, og
við gerum tillögu um hveijir tekju-
stofnar Suðumesjabyggðar skuli
vera.
í mínum huga er ekki nokkur
vafi á því, að svæðið okkar er kjör-
inn vettvangur til þess að gera slíka
tilraun, ef menn vilja ekki strax
stíga skrefið til fulls með samein-
ingu sveitarfélaganna.
Ég tel það einnig vel farið. ef
þannig æxlaðist, að Suðumesja-
menn riðu á vaðið, og létu reyna á
það hjá Alþingi og stjómvöldum,
hvort okkur yrði heimilt að stofna
hér slíka byggð, einskonar fylki.
Ég hvet því sveitarstjómarmenn til
þess að velta þessum málum alvar-
lega fyrir sér, og gera það upp við
sig, hvemig yrði best skipað í ein-
stökum atriðum. Nefndin setur hér
fram stuttorða hugmynd sem gæti
orðið umræðugmndvöllur og
rammi. Ég teldi það aukinn hróður
fyrir Suðumesjamenn, ef þeir gætu
komið sér niður á fullmótaða skipan
mála í þá vem, sem hér er sett fram
fyrsta hugmynd um, og komið þeirri
skipan á framfæri við Alþingi og
rikisstjóm, þannig að við gætum
orðið fyrirmynd fyrir önnur sveitar-
félög út um hina dreifðu byggð
landsins.
En hvort sem nokkuð verður úr
hugmyndinni um Suðumesjabyggð
— fylki — eða ekki, þá leyfí ég mér
að vekja sérstaka athygli á 3. grein
hugmyndardraganna um stjóm
Suðumesjabyggðar og hvemig hún
skuli kosin, og leyfi ég mér að lesa
hana:
Morgunblaðið/Eyjólfur
Tómas Tómasson formaður endurskoðunaraefndar um starfshætti og
samþykktir S.S.S. og samstarfsmál sveitarfélaganna á Suðumesjum.
„3. grein: Stjóm Suðumesja-
byggðar skal skipuð 15 mönnum. 8
fulltrúar skulu kosnir bundinni hlut-
fallskosningu.
Byggðakosning skal fara fram í
öllum sveitarfélögunum á Suður-
nesjum samtímis almennum sveit-
arstjómarkosningum. Framboðs-
listar skulu vera sameiginlegir fyrir
öll sveitarfélögin (alla byggðina). 7
fulltrúar í byggðarstjóm skulu
kosnir af sveitarstjómunum, úr hópi
kjörinna sveitarstjómarmanna, einn
frá hverri, á fyrsta fundi sveitar-
stjómar að afloknum sveitarstjóm-
arkosningum. Kjörtímabil
byggðarstjómar skal vera fjögur
ár. Stjómin skiptir sjálf með sér
verkum og kýs sér formann, vara-
formann og ritara."
Þessa grein myndi ég mjög
gjaman vilja sjá í stað 5. greinar
stofnsamnings S.S.S. um stjóm
þess.
Þá myndi stefnt markvisst í lýð-
ræðisátt um skipan stjómar S.S.S.
Þama hefir lengi verið ásteytingar-
efni í samstarfínu, og hefí bæði ég
og fleiri bent á þann agnúa. Ég
hefí persónulega ekki lengur til-
lögurétt á þessum vettvangi en ég
vænti þess að einhver taki upp
þessa tillögu innan S.S.S., ef við
öðlumst þá ekki annað og betra
form fyrir samstarf okkar.“
Um framhaldsaðgerðir í samein-
ingarmálum sagði Tómas: „Og þá
kem ég að því hvert skuli stefnt í
sameiningarmálunum. Að þessu
leyti leggur nefndin fram þá til-
lögu, að kosin verði 7 manna
undirbúningsnefnd. Ég leyfí mér
að lesa fyrsta hluta þeirrar tillögu,
en þið hafíð hana hjá ykkur.
„Kosin verði 7 manna undirbún-
ingsnefnd, sem skipuð verði 1
fulltrúa frá hverri sveitarstjóm.
Hlutverk nefndarinnar verði m.a.:
— að vinna að kynningu á kost-
um og göllum sameiningar
sveitarfélaganna meðal al-
mennings, m.a. með því að
kynna í íjölmiðlum skýrslu
Hagvangs.
— að vinna áfram að úrvinnslu
gagna er varða sameining-
una.“
Ég vil vekja athygli nýrra sveit-
arstjómarmanna á því, að sam-
starfsformið í núverandi mynd er
að komast í þrot. En þrátt fyrir það
erum við nánast þvingaðir til enn
aukins og nánara samstarfs í stór-
mikilvægum málum og viðkvæm-
um. Ég nefni vatnsbúskaparmál,
skipulagsmál og atvinnumál, at-
vinnuuppbyggingu, þar með talin
ferðamál og uppbyggingu við Bláa
lónið. Þessi mál eru hér til umræðu
á þessum aðalfundi, vitanlega
vegna mikilvægis þeirra og hversu
nauðsynlegt það er fyrir íbúana á
Suðumesjum að skynsamleg lausn
finnist á samstarfsskipulagi í þess-
um málum.
Ég segi bara, Guð hjálpi okkur
Suðumesjamönnum, ef við náum
ekki fullri samstöðu um lausn
sumra þessara mála, t.d. vatns-
búskaparmálsins svo viðkvæmt sem
það getur orðið bæði vegna ásóknar
í vatnsforðabúrið og mengunar-
hættu, eða ef við gloprum tæki-
fæmnum úr höndum okkar, vegna
samstarfsskorts, t.d. í skipulags-
og atvinnumálum.
M.a. með hliðsjón af þessu sem
hér hefur verið sagt er tillaga
nefndarinnar fram sett. það væri
ósanngjamt af mér að geta þess
ekki, að auðvitað vom nefndarmenn
með mismunandi áherslur á þessum
málum og reyndar Suðumesja-
byggðar-hugmyndinni einnig, án
þess þó að þá hafí greint á um af-
greiðslu þeirra."
Þá vildi Tómas að sveitarstjóm-
armenn, sérstaklega þeir sem nú
hafa verið kosnir í fyrsta skipti,
veltu alvarlega fyrir sér eftirfarandi
spumingum. Hver er tilgangurinn
með samstarfí sveitarfélaganna?
Hvemig verður þeim tilgangi náð?
Hann sagði: „Ég fyrir mitt leyti
fullyrði, að hið mikla og mikilvæga
samstarf, sem tekist hefur milli
sveitarfélaganna hér á þessu svæði,
er ekki einvörðungu tilkomið bara
samstarfsins vegna.
Nei, auðvitað hafa menn áttað
sig á því, að í samstarfí hefur náðst
árangur langt umfram það, sem
hveiju einstöku sveitarfélagi hefði
verið kleift að ná. Árangur til heilla
og hagsbóta fyrir fólkið á svæðinu,
bæði í efnahagslegu og menningar-
legu tilliti. Ég þarf ekki að nefna
ykkur þessi dæmi, ykkur em þau
öll kunn. Tilgangur samstarfsins
er því ótvírætt sá í mínum huga,
Hvað segja þeir um
Suðurnesjabygffð?
Voeum.
FRETTARITARI Morgunblaðs-
ins bað oddvita og forseta
bæjarstjórna á Suðurnesjum sem
staddir voru á aðalfundi S.S.S.
að segja álit sitt á hugmyndum
um stofnun Suðurnesjabyggðar
eða hugsanlegri sameiningu
sveitarfélaga á Suðurnesjum.
Spurningin var þannig: Hvert er
þitt álit á hugmyndum um stofn-
un Suðurnesjabyggðar eða
hugsanlegri sameiningu sveitar-
félaga á Suðurnesjum?
XXX
„Ég tel að skoða verði mjög vel
öll atriði hvað varðar sameiningu,
sem þegar er orðið tímabært," sagði
Bjami Andrésson bæjarfulltrúi í
Grindavík. „Þar verður að taka til-
lit til allra sjónarmiða. Við rekum
nú þegar mörg fyrirtæki sameigin-
lega, sem eru til fyrirmyndar.
Hvort við eigum að stíga skrefíð
til fulls eða ekki til sameiningar
sveitarfélaganna, það verður allt
að vera í höndum fólksins í byggð-
arlögunum.“
XXX
„í annarri grein í hugmyndum
að stofnsamningi fyrir Suðumesja-
byggð segir að tilgangurinn sé að
taka að sér að leysa þau verkefni
sveitarfélaganna sem hagkvæmast
þykir að leysa sameiginlega," sagði
Olafur Gunnlaugsson oddviti Mið-
neshrepps. „Ég tel mikið eðlilegra
að breyta starfssviði S.S.S. í þá
veru að það geti tekið að sér þessi
verkefni, frekar en að koma upp
nýju kerfi, sem aðeins myndi verða
til að auka á yfírbygginguna. Á
undanfömum árum hefur sameigin-
legum verkefnum íjölgað og er
greinilegt að sum þeirra eru komin
í algjört óefni. Ennþá em verkefni
framundan sem þarf að taka sam-
eiginlega á, til dæmis í atvinnumál-
um, skipulagsmálum, vatnsmálum
og mengunarmálum.
Varðandi sameiningu sveitarfé-
laganna á Suðurnesjum vil ég taka
fram að ég er henni algjörlega
mótfallinn. Ég tel ótímabært að
ræða þær hugmyndir nema fyrir
liggi áhugi sveitarstjóma á samein-
ingu.“
XXX
„Ég tel heppilegra að stíga skref-
ið til fulls og sameina sveitarfélög-
in,“ sagði Guðfínnur Sigurvinsson
forseti bæjarstjómar í Keflavík.
„Miðað við skýrslu Hagvangs, þá
er ótvírætt hagræði í sameiningu.
Minni stjómarkostnaður, og það er
hægt að koma við ýmiskonar
hagræðingu, sem jafnframt þýðir
aukið framkvæmdafé til hagsældar
öllum íbúum svæðisins".
XXX
„í fyrsta lagi vil ég tjá mig um
þær breytingar sem gerðar voru á
samþykktum S.S.S. sem ég tel mjög
til bóta og þá fyrst og fremst hvað
varðar samræmingu útgjalda sam-
eiginlegra stofnana," sagði Finn-
bogi Bjömsson oddviti Gerða-
hrepps. „Varðandi hugmyndir um
Suðumesjabyggð og sameiningu
sveitarfélaganna þá þurfa þau at-
riði frekari umfjöllunar við. Loka-
punktur þess máls hlýtur að vera
almenn könnun meðal allra íbúa
svæðisins á málinu".
XXX
„Ég tel að í framtíðinni verði
sveitarfélögin öll sameinuð. Ég tel
eðlilegt að málin verði skoðuð áfram
samkvæmt tillögu endurskoðunar-
nefndarinnar sem samþykkt var á
aðalfundinum," sagði Þórarinn St.
Sigurðsson sveitarstjóri í Hafna-
hreppi.
XXX
„Ég tel að Suðurnesjabyggð sé
það sem komi næst. Ég tel að sam-
eining sem slík sé of mikið tilfínn-
ingamál til þess að ná fram að
ganga á þessu stigi," sagði Ragnar
Halldórsson forseti bæjarstjómar í
Njarðvík. Hann bætti við; „Efling
á samvinnu sveitarfélaganna verður