Morgunblaðið - 08.11.1986, Blaðsíða 27

MORGUNBLÁfelÐ,' LAUGARÐAGUR' 8: NÓVEMBER 1986
27
Rudin c^p'
ffltnílv K~" I~~1'
Komiðímark
AP/Símamynd
Það var mikill fögnuður þegar Bob Wieland komst í mark í
New York-maraþonhlaupinu, sem fram fór sl. sunnudag. Ekki
setti hann þó neitt met, fór vegalengdina á rúmum fjórum dög-
um, en þess er líka að gæta, að hann vantar báða fæturna.
Wieland segist bara hafa gert þetta að gamni sínu en fyrr á
árinu fór hann yfir þver Bandaríkin í sérsmíðuðu farartæki og
safnaði um Leið fé fyrir fólk á hungursvæðunum í heiminum.
Æstur múgur brennir húsgögn og skjöl er rænt hafði verið úr sendi-
ráði Malawi i Maputo sl. þriðjudag.
Mozambique og Zimbabwe:
Samsæri gegn
stjórn Malawi ?
Pretóría,^ AP.
UTANRÍKISRÁÐHERRA Suður-Afríku, Pik Botha, sagði á frétta-
mannafundi á fimmtudag, að gögn sem fundust í flaki flugvélar
Samora Machel, forseta Mozambique, sönnuðu að Machel og stjórn-
völd í Zimbabwe hafi unnið að því að steypa stjórninni í Malawi.
Rikisstjórnir beggja landanna neita þessum ásökunum.
Er Botha kom á slysstaðinn er eina ríkið í Afríku sem hefur
skömmu eftir að flugvél Machel
fórst 19. okt. sl. lýsti hann Machel
sem „manni sem leitaði friðar".
Hann sagði á fréttamannafundin-
um, að gögnin er fundust hafi komið
sér mjög á óvart og valdið sér mikl-
um vonbrigðum. Botha sagði að
stjóm Suður-Afríku hefði haft sam-
band við Hastings Banda, forseta
Malawi og látið hann vita um sam-
særið gegn honum, einnig hefði
verið haft samband við ríkisstjómir
Mozambique og Zimbabwe. Malawi
stjórnmálasamband við Suður-
Afríku.
Suður-afríska blaðamannasam-
bandið segir að starfsmenn sendi-
ráðs Malawi í Maputo í Moz-
ambique, hafi flúið til Swazilands,
á fimmtudag, eftir að sendiráðið
hafði orðið fyrir árás æsts múgs
fyrr í vikunni, er sagði yfirvöld í
Malawi styðja skæmliða er beijast
gegn marxistastjórninni í Moz-
ambique.
Afganistan:
Stinger-skeyti í höndum
skæruliða gætu gerbreytt
gangi styijaldarinnar
UMRÆÐAN um átökin í Afgan-
istan hefur tekið breytingum í
þessari viku. Skæruliðar, sem
beijast gegn heijum stjórnar-
innar i Kabúl og Sovétmanna,
hafa nú fengið Stinger-loftvarn-
arskeyti í hendur frá Banda-
rikjamönnum. Sovétmenn hafa
fordæmt þetta og segja að nú
verði erfitt að finna lausn á
málefnum Afganistans. Þetta
hefur verið túlkað sem svo að
Sovétmenn séu hræddir um að
missa yfirburði sína í lofti og
þar með yfirhöndina í barátt-
unni gegn skæruliðum. Fyrst
var greint frá því að skæruliðar
hefðu fengið þessi fullkomnu
skeyti í breska blaðinu Suaday
Telegraph á sunnudag. Blaða-
maður þess blaðs, Radek Sik-
orski, var í Afganistan og
Pakistan og hefur Morgunblað-
ið fengið heimild til að birta
frásögn hans, og fer hún hér á
eftir. Þess skal getið, að Pakist-
anar hafa mótmælt því, að
Bandaríkjamenn þjálfi skæru-
liða í að nota skeytin eins og
haldið er fram í greininni.
Mujahedin skæruliðar í Afganist-
an hafa nú fengið í hendur fyrstu
sendingu loftvarnarskeyta af Sting-
er-gerð og gæti þetta breytt gangi
baráttu skæruliða gegn sovéska
innrásarliðinu.
Fá þjálfun hjá Banda-
ríkjamönnum
Bandarískir sérfræðingar þjálfa
nú skæruliðana í að nota skeytin í
leynilegum búðum skammt frá Isl-
amabad í Pakistan. Ætlunin er að
skæruliðamir verði það hæfir til að
nota þessi vopn að skeyti þeirra
hitti mark sitt undantekningar-
laust. Bandaríkjamenn hafa ákveð-
ið að ákvörðun um frekari birgðir
Stinger-skeyta handa skæruliðum
velti á þvi hvernig þeim gengur að
nota þau. Skæruliðarnir hafa þegar
fengið 200 skeyti og fyrir hvert
loftfar, sem skotið er niður með
Stinger-skeyti, fá þeir tvö til við-
bótar. Þeir, sem missa marks, verða
aftur á móti sendir aftur til æfinga-
búðanna til yfirheyrslna og frekari
þjálfunar.
Ég sá skeytin í höndum skæru-
liða úr „Hezb-e-islami“-flokknum í
Nangrahar-héraði. Þetta var í búð-
um mujahedin um 70 km vestur
af Khyber-skarði. Þeir höfðu notað
fimm skeyti með áttatíu prósent
árangri. í október skutu hermenn
andspymuhreyfingarinnar niður
þijár sovéskar þyrlur og eina þotu
skammt frá Kama og Bisut, sem
eru í Nangrahar-héraði. Ekki hefur
verið flogið frá Jelalabad flugvelli
síðan þetta gerðist.
Skæruliðar notuðu múlasna til
að flytja níu loftvamarskeyti frá
Pakistan til búðanna, sem ég dvald-
ist í suður af Jelalabad. Tveimur
þeirra var komið fyrir í skotstöðu,
en þotumar létu ekki sjá sig aftur
eftir þann árangur, sem skæmliðar
náðu með skeytunum í upphafi.
Stinger-skeytum er skotið úr
hólki, sem maður ber á öxlum sér.
Skeytin hafa mjög fullkomið leið-
beiningarkerfi og elta flugvélar
Sunday Telegraph/Sfmamynd
Afganskur skæruliði með vopnið, sem gæti valdið straumhvörfum
í átökunum í Afganistan: Stinger-loftvarnarskeytið. Myndin var
tekin í æfingabúðum skæruliða í Pakistan.
óvinarins þótt reynt sé að afvega-
leiða þau með tálbeitum.
Ef skeytin verða notuð með sama
árangri og hingað til (fjögur skeyti
af fimm hittu í mark) em sovéskar
flugvélar, sem em innan sex km
frá búðum skæmliða, í skotfæri.
Talið er að Stinger-skeytin dragi
svo langt. Ætli Sovétmenn að rejma
að halda yfirburðum sínum í lofti
yfir Afganistan er hætt við að þeir
eigi eftir að missa mörg hundmð
ormstuþotur og þyrlur á næstu
mánuðum.
Sovésku herforingjamir eiga eft-
ir að komast að því að skeytið getur
dregið vemlega úr hemaðarmætti
þeirra. Hingað til hafa ormstuþotur
Sovétmanna verið notaðar til að
gera árásir á birgðalestir skæmliða
og bækistöðvar þeirra á fjöllum
uppi. Birgðir hafa verið fluttar til
afskekktra herdeilda og varðstöðva
í þyrlum. Þyrlur hafa einnig verið
notaðar til að flytja liðsauka og
koma særðum mönnum undir lækn-
ishendur. Sérsveitir hafa verið
fluttar með þyrlum til að gera
skæmliðum fyrirsát. Nú eiga
skæmliðar mótleik gegn þessu for-
skoti Sovétmanna. Þeir þurfa nú
að kosta miklu til að styrkja vamir
sínar í grennd við flugvelli til að
hindra að skæruliðar geti komið sér
fyrir í skotfæri við flugvélar, sem
taka á loft. Einnig þyrfti að setja
rándýran búnað í mörg hundmð
flugvélar til að afvegaleiða Sting-
er-skeytin. Og eftir er að finna upp
og framleiða slíkan búnað.
Bandamenn stjórnar-
innar hugsa sig um
tvisvar
Talið er líklegt, að helsti ávinn-
ingurinn af þessum nýju vopnum
mujahedin skæmliða verði pólitísks
og sálfræðilegs eðlis. Til þessa hafa
margir afganskir stjómmálaleið-
togar verið á bandi Sovétmanna eða
hlutlausir af þeirri einföldu ástæðu
að Sovétmenn hafa yfirburði í
tæknibúnaði og talið hefur verið
hæpið að gera mætti þeim slíka
skráveifu með andstöðu að þeir
hyrfu á braut. Margir leiðtogar
ættbálka hafa til þessa sætt sig við
takmarkaðri fjárráð en áður og
þegið vopn frá stjóminni til að
stofna sveitir þjóðvarðliða gegn
skæmliðum. Þegar þessar sveitir
hafa ekki lengur stuðning úr lofti
og neyðast til að notast við
ævagömul vopn, sem Sovétmenn
láta þá hafa (ég sá eitt sinn að
skæmliðar höfðu gert upptæka
„pepesha“-riffla, sem notaðir vom
í orrustunni um Berlín, hjá vopnuð-
um sveitum innfæddra), er hætt við
að margir forystumenn ættbálka
telji það sér og undirsátum sínum
í hag að söðla um og ganga í lið
með skæmliðum.
Sovétmenn hafa stefnt að því að
vinna stríðið með því að þreyta
andstæðinga sína til uppgjafar.
Sprengjuárásir á þorp vom ætlaðar
til þess að fækka fólki í stijálbýli.
Hinir menntuðu borgar- og bæj-
arbúar, sem em á valdi stjómarinn-
ar áttu að lifa af. Þeim væri
auðveldara að kenna hvað má og
hvað má ekki samkvæmt kenning-
um Marx og Leníns. En geti
skæruliðamir vemdað ákveðið
svæði og jafnvel heilt hérað fyrir
loftárásum gætu einhverjir þeirra
Qögurra milljóna manna, sem flúið
hafa Afganistan, tekið að snúa aft-
ur til að styðja andspymusveitimar.
Þá gæti farið svo að skæmliðar
næðu á sitt vald frelsuðu svæði,
þótt ósennilegt sé að þar verði kom-
ið á bráðabirgðastjóm fyrir óeining-
ar sakir. Nangrahar-hérað er
ákjósanlegt til þess. Ef skæmliðar
gætu varist loftárásum yrðu þeir
þess umkomnir að loka eina vegin-
um frá Kabúl til herbúða Sovét-
manna í Samarhel. Ef hægt væri
að vinna Samarhel með umsátri
myndu stjómarherinn og sveitir
þjóðvarðliða í Nangrahar gefast
upp og herstyrkur kommúnista í
héraðinu yrði enginn. Ef Sovétmenn
misstu yfirburði sína í lofti þyrfti
mörg þúsund hermenn til að ná
héraðinu aftur.
Sovétmenn þurfa innan skamms
að taka mikilvæga ákvörðun: annað
hvort fjölga þeir vemlega í heijum
sínum í Afganistan til að vega upp
á móti hinu nýja vopni, eða þeir
reyna að bjarga andlitinu og semja
um brottkvaðningu hermanna sinna
með skilmálum, sem Afganar geta
sætt sig við.
Ef nokkúð er að marka stefnu
Mikhails Gorbachev, leiðtoga Sov-
étríkjanna, í utan- og innanríkis-
málum, eiga Afganar þess nú kost,
eftir að Ronald Reagan Bandaríkja-
forseti uppfyllti loforð sitt um
loftvamarflaugarnar, að frelsa land
sitt.
Eftir Radek Sikorski, blaða-
mann Sunday Telegraph.
PULSAR
Nissan 1500GL’86.
Blár, 15 þ.k. 5 gíra.
Kr. 375 þús.
Aíiaft
SUBARU I CHARADE
4x4 St. 1800 '85.
Hvítur, 34 þ.k. Sjálfsk.
Kr. 550 þús.
>i(a£atait
Daihatsu ’86. rauður 7
þ.k. Kr. 300 þús.
VIÐ MIKLATORG
HONDA
Civic Sedan '85. Kopar-
brúnn, 20 þ.k.
Kr. 385 þús.
S: 15014og 17171.
LANCER
M.M.C. GLX '85. Gull-
brúnn, 32 þ.k.
Kr. 380 þús.
ELSTA BILASALAN Á ÍSLANDI