Morgunblaðið - 27.03.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. MAR2 1971
Laugardagu* -7. marz.
Leiksýning i Kópavogsbíó kl. 21.00.
SYNDiR ANNARRA eftir Einar H. Kvaran.
Gestaleikur Ungmennaféiagsins Dagsbrúnar.
Leikstjóri Eyvindur Eriendsson.
Frá SCANBRIT
Sumarnámskeið í úrvalsskóla í Boumemouth, Suður-Englandi.
Bekkjardeildir blandaðar ýmsum þjóðernum. Nemendur dvelja
hjá vandlega völdum fjölskyldum. Heildarverð innifeiur flug-
ferðir báðar leiðir með fylgdarmanni og kynnisferðir skipu-
lagðar af stofnuninni.
Upplýsingar gefur Sölvi Eysteinsson, Kvisthaga 3, Reykjavík,
sími 14029.
Framholdsaðalfundur
verður haldinn mánudaginn 29. marz 1971
kl. 8,30 e.h. í Alþýðuhúsinu v/Hverfisgötu.
Dagskrá:
1. Ólokin aðalfundarstörf.
2. Reglugerðir styrktarsjóða.
3. Önnur mál. •
Mætið vel og stundvíslega.
Stjórn
Félags járniðnaðarmanna.
Útgerðarmenn - Skipstjórar
Veiðarfœri fyrirliggjandi
Til línuveiða:
Uppsett lína, trevíra
Abót
Færi: trevíra, marlín og pev
Belgir (Polyform)
Línubalar (galv.)
Radar-speglar
Baujuljósker (Autronica)
Til netaveiða:
Þorskanet — Crystal, (Morishita),
möskastærð: 7" — 7i" — 7J" — 8",
garn nr. 9. 12 og 15, dýpt: 32 möskvar
Þorskanet — Normal, (Morishita)
mökvastærð: 7i" — 7)" og 8",
gam nr. 12 og 15, dýpt: 32 möskvar
Teina-, færa- og skertatóg
Flothríngir (Panco)
Kúlupokar, kúlu- og steinahankar
Belgir (Polyform) 40" — 50" — 60" og 75"
Baujubelgir (Polyform) 40" — 50" og 60"
Grásleppunet,
möskvastærð: 10ý" og 11",
gam nr. 12, dýpt: 9 og 10 möskvar
Flotholt (Nesseplast)
Teinaefni, sísal og trevíra, litað og ólitað.
Reynið viðskiptin — Sími 17080.
Slávarafurdadeild
*
Björn Olafsson loftskeytamaöu r:
Aðstaða gamla fólks-
ins í þjóðfélaginu
Fæðast, gráta, reifast, ruggast,
ræktast, berast, standa, gá,
tala, leika, hirtast, huggasf:,
herðast vaxa, þanka fá,
elska, biðla, giftast greitt,
girnast an.nað, hata eitt,
meeðast, eldast, andast, jarðast,
ævi mannsins svo ákivarðast.
H.P.
Þannig er í stuttu máli lífs-
gangan frá vöggu til grafar.
Hvert lífsstig eða þrep er sann
arlega athugunar vert og merk-
ur áfangi meðan þar er dvalið,
en síðari Muta vísunnar, eða
ævimyndarinnar vildi ég hér
gera að umtalsefni.
AUir eldast með árunum, og
engan lætur EUi kerling afskipt
an, margir bíða heilsulegan ósig
ur í lífinu, eða glata lífsþreki
eða lífsgetu á ýmsan hátt, svo
árin segja ekki alltaf alla s&gu
um aldurs slit og ásigkomulag
einstaklingsins.
Altlt. M lifnar, vex, blómgast,
visnar og hrömar til skiptis,
framrás timans verður aldrei
stöðivuð. Lífið rennur hjá í ör-
fleygu andartaki augnabliksins,
og liðin ár verða aldrei kölluð
til baka, þannig er lögmál allr-
ar skepnu.
Elllin er oft þung í skauti, og
aldrað fólk afskipt, þrátt fyrir
ellilaun og ellilífeyri og annan
fjárhag. Það kippist út úr at-
hafnalífinu, dagleguim störfuan,
og einangrast oft af því, að
starfssvið vantar, eða dund við
hæfi. Þetta á þó frekar við um
karlmenn en konur, þvi þær
geta lengi unnið að húsverkum
og heimilisstörfum, og þannig
notið sin við störf, og þeirra
kraftar nýtast þannig lengur,
en menn standa þarna ver að
vígi, og það því ver sem starfs-
svið þeirra í lifinu hefur verið
faglegra, tæknilegra og tak-
markaðra við einhliða þekk-
irigu, störf og menntun.
Breyttir lifnaðarhættir, stytt-
ur vinnudagur, léttari störf,
vegna aukinnar tækmi, og betra
heilsufar almennt, gerir meðai
aldurinn hærri, en hann var.
Meðal aldur kvenna i dag er
talinn 76 ár hér á landi, karl-
menn verða eitthvað lægri í
meðaialdri vegna slysa og lífs-
hættulegri starfa. Opinberir
starfsmenn þó fullhraustir séu
eru settir úr starfi á vinnumark
aði þjóðféiagsins við 65 ára
mörkin, og menn heltast úr mörg
um starfsgreinum innan þeirra
aldursmarka. Þetta eru atriði
sem vert er að gefa gaum.
Enginn lifir sjálfum sér, án
þess einnig að lifa öðrum. Að-
alatriðið er því að allir geti haft
nóg að hugsa um, starfa að, og
lifa fyrir, á öMum timum asvinn-
ar. Mannlegt erfiði allra ævi-
stiga, er mikilfengleg og merki-
leg sanngagnieg samvinna fyrir
alia þjóðarheildina. Vinnan er
burðarás þjóðfélagsins, auður
þess og Líf.
Sú kynslóð, sem nú er að
ljúka ævidegi sinum, hefur sann
arlega ekki verið sérhlífin eða
singjörn, og haft langan vinnu-
dag. Hún hefur gert landið á
einum mannsaidri óþekkjanlegt,
gert hið ómög-ulega mögulegt, þó
enn sé margt ógert. Byggðar
hafa verið upp hafnir, bæir og
borgir, blómlegt og margþætt at
vinnulíf til sjávar og sveita.
Komið upp tryggingakerfum,
sjúkrasamiögum, lifeyrissjóðum,
atvinnutryggingarsjóðum, og
uppbyggingarsjóðum margskon-
ar. Fæðingardeildir, barnaspítal-
ar, sjúkrahús mörg, þótt enn sé
skortur, elliheimili þó að enn séu
of fá og ófulinægjandi, Hrafn-
ista og Grund eru merkar stofri
anir, þó þær séu hvergi nærri
fulinægjandi eins og málin
standa í dag. Heilsuhæli hafa
verið reist af margri gerð, fyrir
fatlaða og lamaða af stórihug, og
hæli fyrir mállausa, heyrnar-
daufa, blinda, og vangefna, og
fl. og fl. og leyst hafa verið
vandamál berklaveikra til fram
búðar af myndarskap miklutm
og unnið er að hjartavemd, og
krabbameinsvörnum og hvers
konar heilsuvernd, af stórhug
og rnerkir áfangar hafa náðst.
Byggðar hafa verið upp sam-
göngur á sjó, lofti og láði, þar
með talið allt vegakerfi lands
ins, flugvellir, flugþjónusta og
flugvélafloti, farskip ÖM og
'fflu'ttiinigafloti, fiskiskipaflötinn,
síldarverksmiðjur, sements,
áburðar og kiísilgúrs, áls og fl.
Félagsheimili í hverri sveit,
ásamt útvarps- og sjónvarps-
stöðvum fyrir allt landið og
fleira og fleira. Þessi kynslóð
hefur afrekað mei.r á einum
mannsaldri, en allir gengnir
ættliðir á íslandi frá landnáms-
tíð.
Bf þetta fólk á ek’ki skilið að
hlynningu á ellidögum sinum,
hjúkrun þeir sem hennar þurfa,
hinir aðstöðu til að nýta enn
krafta sína, er þá enn hafa og
athaínaviljann, þak yfir höfuð-
ið við hæfi, fyrir þá er það enn
vantar, eða vildu breyta til af
breyttum heimilisástæðum eða
störfum. Þá vildi ég mega
spyrja. „Hverjár eiga það þá
síkilið?"
Vonandi skortir okkur ekiki
það siðgæði skyldurækninnar,
þakklætisins og sjálfsvirðingar
innar, að okkur sé það ekki öll-
um Ijósf mótmælalaust, að of lít
ið er gert fyrir aldrað fólk, og
það á sannarlega betra af okik-
ur skilið, en að þvi sonýr.
Ég vil hvorki gleyma né
ganga framhjá í þessu máli, að
minnast á raunir, lífshraknLng
og ömurlag kjör öldurmenna og
niðursetninga hinna gengnu
kynslóða. Þeirra miklu þrek-
raunir og erfið lífskjör, er
menn þá urðu að ganga í gegn
um, móðulharðindi, eldigos,
svartadauða, og aðra óáran svo
oft lá við landauðn. Því megum
við aldrei gleyma. Aukin
tækni, vélvæðing og gjörbreytt
ar lífsaðstæðu-r, hafa gjört þess
ari kynslóð sem nú er að
kveðja, fært að afreka meir í
framfaraátt, en hinar gátu
vegna hins þrönga stakks er lif-
ið skar þeim við óbliíð kjör i
harðbýlu landi.
Aldrei hefur bilið á milli kyn
slóðanna verið eins breiitt og á
okkar dögum, æska og elli virð
ast of oft og of víða eiga litla
samleið. Ungt fóik skortir oft
sakir æsiku og reynsluleysis,
yfirsýn, samúð og hæversku
-gagnvart hinum eldri, það er að
gangshart og yfirganigsmeira,
tilMtis- og taktlausara í uimgengni
sinni, en siðvenja hefur verið.
Hverju sem um má kenna. Lifs-
hraðinn og breytt vinnutækni
og menntunarkröfur, eiga sitt í
því að samkeppnin vex, og eldri
menn verða að ví'kja fyrr af at-
'hafnasviðinu en áður var. Þetta
eru atriði sem ekki verður geng
ið framhjá.
Aukin menning, er aMt það,
sem bætir, og það eru mörg
þjóðfélagsmeinin, sem athuga
þarf, og úr að bæta og enn
standa þjóðfélagsþegnurium fyr
ir þrifum, á þessari öld fram-
fara og tækni, og finna þarf
lausnir á. Það er ekki nóg að
tala um framfarir án skilgrein-
ingar, heldur þyrfti að til-
greina í hverju þær ættu að fel-
ast og finna leiðir til úrbóta.
Bæta það sem fyrir er og bætt
verður, og nýta nýtt. Taka af
skynsemi og stillingu því, er
ekki verður breytt eða bætt,
og þekkja þetta hvort frá öðru,
leita þanniig sannieikans í hJwt-
unum og vandamálum daglegs
lífs af einiægni, það eitt er lóik-
legt til að lækka óánægjuöldur
támans.
Nú eru tímar leitar og lausn-
ar. Timar verklegra fram-
kvæmda og framifara. Timar
véia eims og straums og stolt
tímans, kjarnorkan, öld atóms-
ins. Tímar frjáisrar huigsunar,
heilbrigðra hugmynda og al-
mennrar menntunar. Alheims
hugmyndir og tækni hrópar á
vinnufúsar hendur til nýtingar
orku landsins og auðæfa.
Ungir menn vaxa af afrekum
sínum og dáðum eins og aðrir.
Njóti þeir þar heilir handa, von
andi eyða þeir ekki gáÆum sin-
um, tímum menntun og kröftium
í fánýti, geira gný og mótmæli,
eða sem reköld vinda og sjóa á
úthafi eiíiurlyfjanna. Valdamál
framitiðarinnar eru þeirra verk
efni og vettvartgur, þar sem
mannlífið fæir innihald og tiJ-
gang í athöfn og framkvaamd
aukinnar alþjóða samvinnu.
Við skulum halda vel vöku
okkar, og kasta ekki kröftum
okkar á dreif. Nú virðist vera
töluverður áhugi hjá mörgu
góðu fólki, á því að gera eitt-
hvað raunhæft í málefnum og
vanda aldraðs fóliks.
Framsýnir og dugmiklir ein-
staklingar hafa oftast barizt fyr
ir og borið framfara og umbóta
mál þjóðfélagsins fram til sig-
urs, með samskotum og framlög
um fólksins, þó forysta í þess-
•um máJum ætti að sjálfsögðu, að
koma frá A'lþingi og þeim mörrn
um er við höfum valið til þess
að sjá ráð fyrir oss, og eru þar
til forystu í þjóðmálum og lög-
gjöf. Væri óskandi að sem flest
ir er áhuga ha,fa á málum þess-
um létu frá sér heyra og kæmu
fram með tillögur og skoðanir,
með framtíðariausn þessa mála
fyrir augum.
Nú eru hinir ýmsu lífeyris-
sjóðir og tryggingasjóðir orðnir
sterkar stofnanir fjárhagslega,
og eiga enn fyrir höndum að
vaxa í komandi framtíð. Virkja
þarf þetta fjármagn viturlega,
með alþjóðarheill fyrir augum.
Mér heifur dobtið i hug, að koma
mætti á samvinnu miili allra láif-
eyrissjóðanna, atvinnuitryigginiga
sjóðanna, tryggingarstofnana
ríkisins, sjúkrasamlaga, bæjar-
féiaga og ríkis, þannig að föst
og ákveðin prósentutala af tekj-
um eða veltu stofnananna yrði
varið til uippbygginigar „Al-
nienns ellisjóðs", er síðan yrði
notaður til að skapa öldnum iífs
öryggi, atvinnu- og afkomiu-
möguleika, og til lausnar öðr-
um vandamálum þeirra í fram-
tíðinni.
Hvaða leiðir verða valdar, eða
hvað fyrst bæri að snúa sér að
i þesisum máilum er enn ekiki
gott að segja um, en verkefnin
eru mörg og margt sem kaMar
að, t.d. er algjör skortur á hæl
isplássi fyrir gamalt fólk viðast
hvar á landinu, litlar og þægi-
legar íbúðir er þénað gætu öldr-
uðum og vanheilum vantar
alveg, einnig er of lítið hugsað
fyrir störfum og starfsaðstöðu
till nýtingar starfskrafta og
starfsþrá aldraðra, þvi það er
dugur í mörgu gömlu fólki, og
það kann margit vel til verka,
þó að ýmsir séu að sjálfsögðu
orðnir slitnir og þreyttir eftir
langan og erfiðan ævidag.
Krafta þessa fólks, bæfileitka,
athafnaþrá og vinnugetu á ýms
um sviðum þarf að samihasfa og
nýta, við tómstundastörf á heim
ilum, vinnuhælum, eða dagbeim
ilum, er byggð væru í íbúða-
hverfum hinna öidruðu. Gætu
þessi störf verið í mörgu formi,
og útfærð á margan hátt, og
hæli þessi einnig, með hressing-
ar og hvildaraðstöðu, lasknis-
hjáip, hjúkrunaraðstöðu, aðstoð
við heimilishald, og fí. og fl.
Framhald á bls. 19