Morgunblaðið - 27.03.1971, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. MARZ 1971
13
Hvað vannst
með innrás-
inni í Laos?

Bandarískar þyrlnr flytja suð nr viot samska hermenn inn í Laos.
Norður-Vietnamar notuðu skriðdreka í fyrsta skipti að einhverju ráði, í bardögTinuni i
Laos. En þótt þeir fái mikið af nýtízku vopnum frá Sovét íkjunum. leysir það ekki heizta
vandamálið; skort á vopnfærum mönnum.
EFTIRFARANDI grein eft-
ir Erik Reske-Nielsen birtist
í tvennu lagi í danska blað-
inu Jyllandsposten. Reske-
Nielsen er rektor blaða-
mannaskólans í Árósum og
kennir alþjóðastjórnmál.
Hann kemur og oft fram í
frétíaskýringaþáttum í sjón
varpi og útvarpi.
Það hefur ek'ki skort mein-
fýsina, þegar gerðuir hefur
verið samanburður á „síkipu-
iögð'um brotitfliutnmgi Suður-
Vietnama frá vígstöðvum í
Laos“ og „sigursædiu undan-
haldi Þjóðverja" á aiusturvíg-
stöðvuwum 1944—45, en það er
fátit Mkt með þessu tvenimu ann-
að en orðavalið.
í>á voru mttljónahersveitir
Hitlers hraktar hundruð kíló-
metra til baka við hverja gagn-
árás Rússsa, eftir að hiatfa um
þriggja ára sikeið leikið laus-
urn hala i Sovétríkjunum.
í Laos er um að ræða mjög
Mtinn herstyrk, aðeins um
tuttuigu þúsund sem hafði ver-
ið þar í rúman mánuð, auk
þesis sem sitrax í upphafi var
tiekið fram að aðgerðir hans
yrðu takmarkaðar innan mjög
þrömgs ramma. Þegar innrásin
í Laos hófst lék eðlttega nokk-
ur vafi á hversu trúverðugar
yfMýsingar herstjóma Banda-
rílkjanna og Suður-Víetnam
væru um tttiganiginn, en eftir
þvi sem á leið, var minni og
minni ástæða fyrir þeim vafa.
OF LÍTILL HERST4 RKUR
Herstyrkurinn, siem sendur
var inn í Laos, vair affltof lít-
inn ttt að hann hefði getað haft
það verkefni að brjótast þvert
yfir Laos að Mekomg-fljótinu
við landamæri Thailands, og
mynda þannig „múr“ til að
hindra birgðaflutninga frá
Norður-Vietnam til kommún-
iistanna i suðri. Þar fvrir utan
sýndi skorturinn á góðum og
varanlegum birgðaflutninga-
leiðum til víigsitöðva innrásar-
sveitanna að Suðuir-Vietnamar
voru ekki að reyna að koma
upp neinni varanlegri vígttnu
langt inni í Laos. Það er þvi
fu'll ástæða til að slá því föstu
nú, að eins og var um innrásina
í Kaimbódíu á sínum tíma, var
þessum hersveitum ætlað mjög
takmarkað hlutverk, og þær
áttu aittavega ekki að taka sér
me'ra fyrir hendur en svo, að
örui^gletga væri hægt að flytja
þær aftur vfir landamærin
löngu áður en regntíminn bvrj-
ar um miðjan maí.
UNDANHAED
Nú er undanihaidið að vísu
orðið staðreynd, svo löngu áð-
ur en regnt.íminn hefst, að það
fer eklki hjá þvi að mann gruni
að þvi hafi verið flýtt ttt að
forða ósigri fyriir margfalllt
fjölmennari hersveitum Norð-
ur-Vietnam. Einnig bendir
margt til, að Suður-Vietnamar
hafi misst enn fleiri menn en
þeir vttja viðurkenna.
Ein af ástæðunum ttt þessa
er mjög l'íklega að veðrið hefur
verið miklu verra en gert hafði
verið ráð fyrir og aðsitoð flug-
hersims því miklu minni en
upphaflega var ákveðið.
Það breytir hins vegar ekki
þeirri staðreynd, að með inn-
rásinni við Tdhepone ógnuðu
Suður-Vietniamar alvarlega
hinu volduga birgðaflutninga-
neti Norður-Vietnam um Ho
Chi Minh stiginn. Ekki aðeins
eyðttögðu þeir mikið magn af
voþnúixi og hergögnum, sem
auðsjáan'lega hafði verið safnað
óaiman fyrir stórsóknir í Laos
og Kambódíu, heldur eyðilögðu
þéir og II fsnauðsynflegar eflds-
neytisleiðstur frá Norður-Viet-
nam tit hersveita þeirra í
fuuðri.
; I Hvemig sem á málið er litið
haifa því hemaðaraðigeirðimar i
Ews valldið óvininum tjóni,
swi: gerir það mjög vafasamt
að hann geti hafið nakkia
teljandi sókn þegar regn-
t’iiminn hefst og siuður-viet-
nömsiku fótgönguiliðssveitimar
missa að mestu aðstoð flughers-
ims. Auk þess eru fluitningar
eftir Ho Chi Minh stíignum
svo til óframkvæmanlegir um
regntimann. Þar með hafa
bandamenn fengið frest, sem
getur verið mjög mikttvægur
í Kambódíu, þar sem ástandið
var orðið alvarlegt fyrir innrás-
ina í Laos. Þetta gerir meira
en vega upp á móti þeim mín-
usi að Norður-Vietnamar hafi
komið sér fyrir á enn stærra
svæði en áður I Laos.
ADRIR AVINNINGAR
Bandaríkjamenn og Suður-
Vietnamar geta talið sér fleiri
ávinninga. Þekking þeirra á
birgðaflu'tningakerfi Norður-
Vietniaima er nú miklum mun
betri en fyrir innrásina í Laos,
og það gefur möguleika á
skæruliðaárásum á Ho Chi
Minh stiginn, og nákvæmum
lofitárásum á mikilvæga staði
sem eklki var áður vibað um.
Jafnved enn mikttvreigara er svo
að bandamenn femgu teekifæri
til að reyna þoirifin í Norður-
Vietnömum, á svæði sem hing-
að ttt hefur vérið aligerlega
þeirra.
Þetta hefur verið greitt dýru
verði, en með tiliiti til hugsan-
legrar stærri in nrásar i vestur-
átt, að Mekongfljóti, tæplega
of dýru. Bandaríikjamenn vita
nú að Ho Chi Minh-stígurinn er
nárnast þakinn loftvarnabyss-
um, sem eru alvarleg ógniun
við þyrlur, og þeir vita einnig
hvernig ný vopn þeirra mega
sín gegn skriðdrekavopnum
Norður-Vietnama. Allt þetta
mun haifa mikla þýðingu þegar
næsta sókn bandamamna hefst.
NORÐI R VTETNAM
SKORTIR HERMENN
Það er ek'ki nema um eitt ár
siðan reiknað var með að að-
eins um tíu af hundraði her-
manna Suður-Vietnam, stæðu
jafmfætiiS bandarísku hjálpar-
sveitunium, hvað getu snerti, og
það er enn styttra síðan maður
hafði fulla ástæðu ttt að draga
hugrekki þeimra í efa. Nú litur
út fyrir að þeir séu bæði betiur
þjálfaðir og betur vopmum bún-
ir, auk þess sem sjáifistraust
þeirra hefur stórlega aukizt,
einis og stórleg fæikkun lið-
hlaupa bendir ótvíraett ttt.
Helztiu ástæðuranar ttt að strið
ið er nú að snúast þeim í hag,
verður þó að leita í Norður-
Vietnam, en hvað hertstyrk og
hemaðargetu snertir, hefur það
aldrei verið veilkara fyrir. Þar
að au'ki hafa skæruliðaisveitir
Viet Cong orðið að hafa svo
hægt um siig, að mikill liðsafli
Suður-Viietnam hefur losnað úr
átökuim við þá, og er nú hægt
að nota þann liðsafla ttt skipu-
lagðra hemaðaraðgerða.
Það eru margar skýringar á
þvi hvers vegna Norður-Viet-
nam er nú hernaðarlega veik-
ara en áður. Helzta ástæðan er
þó vafalaust sú að skortur á
hermönnuim verður nú æ till-
finnan'liegri. Þegar á síðasta
vori, var teikið eftir því að her-
menn Norður-Vietnam voru
ynigri og ver þjáil'faðri en áð-
ur, og þetta hefur sífelttt órðið
rneira áberandi. Það eru nú lið-
in tvö áir sáðan yfirmaður her-
atfila Norður-Vietnam, Giap,
hershöfðingi, viðurkenndi að
Hianoi hefði misst háltfa mittjón
henmaimna, og það má ætla að
sú tala hafi nú haBfckað upp í
600 þúsumd eða jafnvel 650 þús-
und. Þetta er blóðtaka sem
Norður-Vietnam getur tæplega
risið undir, og aðrar upplýs-
ingar benda enn frekar til þess
að l'andið sé i miklium vanda
statt.
FLEIRI KONUR
Frá því í ársbyrjun 1971 hef-
ur t. d. verið i gangi miikil her-
ferð ttt að fá konur ttt að yfir-
taka störf karlmanna í fram-
leiðsflu og stjómun. Jafnframt
he'fur mikitt fjöildi ungra
manna nú verið kvaddir titl her-
þjónustu, þótt þeir teldust áður
svo mi'kilvægir í borgaralegum
störfum sínum að ekki þætti
fært að taka þá þaðan.
Þær upplýsinigar sem fyrir
liggja um efnahag Norður-Viet
nam, benda og ttt enn frekari
erfiðleika. Árið 1970 var þjóð-
arframleiðslan tiil dæmis minni
en árið 1965, og sérstaklega
virðist landbúnaðarfram'leiðsl-
an hafa brugðizt hrapallega.
Um áreumótin var dagskammt
ur af hrisgrjónum 1 pund, og
ástandið hefur ekki batnað
síðan. Það hefði jafnvel
verið enn verra, ef Norður-Viet-
nam hefði ekki flutt inn 700
þúsund tonin af hríisgrjónium
frá Kina árið 1970 og 600 þús.
tonn af hveiti og öðrum mat-
vælum frá Sovétrikjunum. Það
er ekki sízt þeiss vegna vegna
sem Suður-Vietnam telur það
hafa mikia þýðimgu að margar
og stórar birgðastöðvar voru
eyðilaigðar, bæði í Kambódíu
og Laos.
AFGERANDI ER
FRAM í S/EKIR
Það er lí'kliegt að erfiðleikar
sem Norður-Vietnam stendur
andspænis hvað snertir mann-
aflia og matværi, verði afger-
andi þegar fram i sækir. Hanoi
getur að vísu sótt enn meira
i framieiðslu'getu sósiaiistarikj-
anna, en það leysir ekki mesta
vandamálið, skort á vopníær-
um mönnum. Það vandamál er
aðeins hægt að leysa með þátt-
töku .„sjál'fboðalióa" frá öðrum
'komimúnistaríkj'um og þá helzt
Kína, en 'hingað ttt hafa menn
farið varlega i attar slíkar
áætilanir, með ti'ttiti til hætt-
unniar á því að aiflt fari í bál
og brand.
Það er emginn vafi á að Norð
ur-Vietnam á erm ttt baráttu-
þrek í rikum mæli og að landið
fær geysttegt rruagn nýtizku
hergagna frá Sovétrikjunum.
En það virðist æ meira sem
þesisuim vopnurn sé beitt til
vamar í Norður-Vietnam
sjálfu, en ekki ttt aðstoðar í
baráttunni í Suður-Vietnam.
Þrátt fyrir góðan árangur
hersveita Norður-Vietnam i bar-
áttunni gegn suður-'vietnamska
innrásariiðinu í Laos, er ástæða
ttt að draga i efa að Norður-
Vietnam sé fært um að hefja
nokkrar hemaðaraðgerðir að
ráði í suðri. Jafniframt er það
þó ekki Mklegt að Norður-Viet-
mmar séu svo veikir fyrir að
Saigon geti í alvöru hugsað um
að gera innrás i Norður-Viet-
nam.
TVÖ VIETNAM
Það er því ýmislegt í núver-
andi áistandi sem gefur vonir
um að báðir aðilar geti sætt sig
við þá lau.sn að það verði áfram
tvö Vietnam, þótt tæplega verði
búiS að ryðja þeirri lauisn briaut
fyirr en að aflofcmum forseta-
kosningunum í Suður-Vietnam
í haust.