Morgunblaðið - 04.01.1969, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGAR.DAGUR 4. JANÚAR 196«
tíitgiefandi H.f. Arvafcur, Reyfcjiawik,
Fnamfcvœmdiaisitjóri Haraldur Sveinssion.
•Ritsíijórar Sigurður Bjamason frá Vigur.
Matfchías Jofoannesislen.
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Bitstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Frétbaistjóni Björn Jóhannssori.
Auglýsin-gaisitjóri Arni Garðar KristinsBon.
Ritstjórn oig afgneiðsla Aðalstræti 6. Sími 19-100.
Auglýsingar Aðalstræ'ti 6. Sími 22-4-®0l
Asfcriiftargj'ald kr. IBiO.99 á miánuði innanlands.
í lausasötu fcr. 10.09 eintafcið.
SVIPAST UM Á
TÍMAMÓTUM
IT'orseti íslands og forsætis-
* ráðherra hafa sam-
kvæmt venju flutt sín hefð-
bundnu áramótaávörp. Þar
hefur verið Þtast um á tíma-
mótum og margt vel og spák-
lega sagt. Forseti íslands, dr.
Kristján Eldjárn, lagði megin
áherzlu á það í áramótaávarpi
sínu, að vér yrðum „að
treysta landinu og trúa á
möguleika þess.“ Hann minnt
ist á hina miklu efnahagserfið
leika íslendinga, sem ijú væru
mörgum efst í huga. Síðan
komst forsetinn að orði á
þessa leið:
„Vegna þeirra horfa nú
margir fram á komandi ár
með kvíða. Allir vona þó, að
úr- rætist sem fyrst, og hvað
sem öllu líður er nú um
ekkert að gera nema snúast
við vandanum af alefli og
treysta giftu og manndómi
þjóðarinnar til að sigrast á
honum.“
Undir þessi ummæli forseta
lýðveldisins hljóta allir ábyrg
ir íslendingar að taka. Það er
í raun og sannleika ekki um
neitt annað að gera en að
„snúast við vandanum af al-
efli og treysta giftu og mann-
dómi þjóðarinnar til að sigr-
ast á honum.“
Dr. Bjarni Benediktsson,
forsætisráðherra, ræddi í upp-
hafi áramótaávarps síns um
landafundi íslendinga í forn-
öld og frábær afrek þeirra,
er þeir sigldu vestur til Græn
lands og síðan til Vestur-
heims. Minntist forsætisráð-
herra á þessa landakönnun í
framhaldi af ummælum sín-
um um tunglför Bandaríkja-
manna sem hann taldi lengstu
og frægustu för sém jarðar-
búar hafa hingað til gert. For-
sætisráðherra ræddi einnig
afrek forn íslendinga á sviði
löggjafar og bókmennta.
Hann lagði áherzlu á það
raunsæi sem einkennt hafi ís-
lenzkar bókmenntir. Þá vitn-
aði hann í kveðjuorð Péturs
Ottesen til íslenzku þjóðar-
innar. En í þeim orðum lagði
hinn látni þingskörungur
áherzlu á, að íslendingar
væru nú betur búnir á ýmsan
hátt til þess að sigrast á
erfiðleikum sínum en nokkru
sinni fyrr. Forsætisráðherra
kvað hið forna raunsæi, sem
gerði íslendinga umfram aðra
að eftirtektarverðri þjóð end-
urspeglast í fyrrgreindum um
mælum Péturs Ottesen.
★
Undir lok ræðu sinnar
komst Bjarni Benediktsson,
forsætisráðherra, m.a. að orði
á þessa leið:
„Nú standa víðtækar samn-
ingaviðræður fyrir dyrum
milli stéttahópa, almannasam
taka og ríkisvalds. Þar má fyr
ir fram engan möguleika úti-
loka, ef hann kann að leiða
til happasællar lausnar. Jafn-
víst er hitt, að samkomulag
um það, sem fyrirfram er
Ijóst, að hlýtur að horfa til
ófarnaðar, er verra en ekki.
Frumskilyrði þess að við
mein verði ráðið, er að rétt
séu greindar orsakir þess. En
lækningin mistekst einnig, ef
ólíkum gagnverkandi ráðum
á að beita.
Stöðug þekkingarleit, vit
og þrek til að beita þekkingu,
sem fyrir hendi er og hagnýt-
ing allra auðhnda íslands,
m.a. með eðlilegri samvinnu
við aðrar þjóðir, eru þau leið-
arljós, sem öruggast munu
lýsa okkur til farsællar fram-
tíðar, enda verði ætíð valin
leið frjálsræðis en ekki fyrir-
skipana, ef knýjandi nauðsyn
gerir ekki óhjákvæmilegt að
fara hina lakari.“
íslenzku þjóðinni hefur gef
izt gott tóm til þess í kyrrð
áramótanna að hugleiða þessi
og önnur ummæli leiðtoga
sinna. Enn sem fyrr skiptir
það mestu máli að fólkið líti
raunsætt á hag sinn. Þýðing-
arlaust er að lifa í heimi
draumóra, sem ekkert eiga
skylt við raunveruleikann.
Kjarni málsins er, að vanda-
málin verða ekki leyst og
erfiðleikarnir ekki sigraðir
nema á grundvelli raunsæis
og ábyrgðartilfinningar.
/
JÚLÍUS
BOMHOLT
Ifið fráfall Júlíusar Bomholt,
" fyrrum forseta danska
þingsins og ráðherra er horf-
inn af sjónarsviðinu merkur
og mikilhæfur stjórnmála-
maður. En hann var jafn-
framt afkastamikill rithöfund
ur sem gaf út fjölda bóka,
sem fjalla um margvísleg
efni.
Júlíus Bomholt var einlæg-
ur vinur íslands og íslenzku
þjóðarinnar. Hann dáði ís-
lenzkar bókmenntir og var í
fremstu röð þeirra dönsku
stjórnmálamanna, sem tóku
upp baráttuna fyrir því að
skila íslendingunum handrit-
unum aftur.
Júlíus Bomholt var glæsi-
menni í sjón og raun. íslend-
1 || 7 «ri> I 'AN IÍR HFIMI
\iiiv U1 nli UH MLllVII
„AÐ MISSA EMBÆTTI
th HALUA VÖLDUM"
BANDARÍSK fylkislög hindra
að ríkisstjórar geti setið nema
eitt kjörtímabil og það fellur
mörgum þeirra illa. Svert-
ingjahatarinn George Wallace,
sem var ríkisstjóri í Alabama
fór í kringum þessi lög með
því að koma konu sinni í
embættið. Þótt hún væri rík-
isstjóri að nafninu til stjórn-
aði hann að sjálfsögðu á bak
við tjöldin og gat tryggt sér
að ekki yrði kvikað frá stefnu
hans.
Það sama kann að gerast i
Georgíu 1970. Lester Maddox,
ríkisstjóri, sem hefur sömu
skoðun á kynþáttamálum og
Wallace, hyggst einnig reyna
að gera konu sína að ríkis-
stjóra þegar hann fer frá, til
að tryggja sér áframhaldandi
völd.
Hin 43 ára gamla Virgínía
Maddox hefur að eigin sögn
ekki tekið ákvörðun um hvort
hún gefur kost á sér, en mað-
ur hennar talar eins og það
sé allt klappað og klárt, og
Virginía hefúr alltaf verið
hlýðin eiginkona. Hann viður-
kennir að hún hafi kannski
ekki alltof mikinn áhuga á em
ættinu, en kveðst sannfærður
um að hún muni gefa kost á
sér ef hann biður hana þess.
Og Virginía Maddox, sem er
eins róleg og hljóðlát og mað-
ur hennar er málglaður og
umsvifamikill, viðurkennir
fúslega að Lester fái yfirleitt
sínu framgengt.
Það er Lester sem hefur
mestan áhuga á að ég gegni
embættinu, og hann vinnur
yfirleitt að lokum. Yfirleitt er
ég síðasti aðilinn sem fær
fréttir af pólitískum ákvörð-
unum, ég heyrði það t. d. í
fyrsta skipti í útvarpin.u að ég
Virginía Maddox fyrir framan málverk af manni sínum.
kynni að gefa kost á mér sem
ríkisstjóri 1970.
Maddox hefur oft sagt, að
því oftar sem hann heyri um
íhaldsmenn sem yfirgefi
Demókrataflokkinn því
ákveðnari verði hann í að
ger-a konu sína að næsta rík-
isstjóra. Slíkar yfirlýsingar
eru Georgíubúum ekkert undr
unarefni, þeir eru vanir ýmsu
í sínu stjórnmálalífi.
í ræðu aem ríkisstjórinn hélt
nýlega, sagði hann um konu
sína: „Hún hefur verið mér
traustur bakhjarl svo lengi að
mér finnst ekki nema réttlátt
að hún fái að taka forystuna
og nota mig sem bakhjarl í
eins og fjögur“ ár.
Að sjálfsögðu er Virginía
Maddox ekki enn tilbúin til
að hefja kosningabaráttuna. „I
augnablikinu hugsa ég ekki
mikið um þetta, ég reyni bara
það sem ég get til að vera
Lester góð eiginkona.“
Hún hefur aldrei haft nein
afskipti af stjórnmálum per-
sónulega, en hefur verið
manni sínum mikil hjálpar-
hella og aðstoðað hann á alla
lund. Hún vann einnig með
honum meðan hann rak veit-
ingastofuna „Pickrick" sem
hann lokaði árið 1964, fremur
en leyfa negrum aðgang að
henni. Ef hún kemst til valda
sem ríkisstjóri en enginn vafi
á að Lester Maddox mun enn
um fjögurra ára s-keið ríkja í
Georgíu
(Associated Press).
Félag ísl. leikara
fær eigið húsnæði
Frá Bandalagi ísl. listamanna
ingar munu ekki aðeins minn
ast hans sem farsæls stjórn-
málamanns heldur sem nor-
ræns menningarfrömuðar og
fagurkera.
FRIÐSÆL
ÁRAMÓT
ITaft hefur verið eftir lög-
“ reglunni í Reykjavík, að
síðustu áramót hafi verið ein
hver hin friðsælustu áramót,
sem um geti í 30 ár.
Ástæða er til þess að fagna
þessum ummælum. ólæti í
höfuðborginni á þessum tíma
mótum fara þverrandi. Fólkið
heldur áramótin hátíðleg á
heimilum sínum eins og vera
ber. Þannig leitar lífið jafn-
vægis í hinu unga, íslenzka
þéttbýli. Vonandi heldur sú
þróun áfram að setja svip
sinn á lífið í höfuðborginni og
gera það fegurra og menning-
arlegra.
AÐALFUNDUR Félags ísl. lcik-
ara var haldinn þann 9. des-
ember sl. Ellefu ungir leikarar
gengu í félagið á fundinum og
eru þá félagar orðnir nær eitt
hundrað. Á árinu hafa látizt þrír
leikarar, en þeir eru: Guðrún
Indriðadóttir, Lárus Pálsson og
Helga Valtýsdóttir, og minnist
formaður þeirra á viðeigandi
hátt í byrjun fundar.
Þrjár norrænar leikaravikur
voru haldnar á árinu, í Svíþjóð,
Finnlandi og í Danmörku. Þrír
íslenzkir leikarar voru gestir á
fyrrnefndum leikaravikum.
Fyrir tveimur árum festi Félag
íslenzkra leikara kaup á íbúð í
húsinu á Bergstaðastræti og er
fyrirhugað að íbúðin verði not-
úð fyrir skrifsrtöfur og aðra
starfsemi fyrir félagið.
Ekki hefur félagið enn tekið
íbúðina til afnota fyrir starfsemi
síriá, en væntanlegá vefðúr það
gert á næsta ári.
Húsnefnd félagsins hefur und-
irbúið happdrættið til tekjuöfl-
unar fyrir húsbyggingarsjóð og
er sala á happdrættismiðum þeg-
ar hafin. Ennfremur er fyrir-
hugað að afla tekna á annan hátt
á næsta ári til eflingar húsbygg-
ingarsjóði félagsins.
Áuk venjulegra aðalfundar-
starfa var rætf um kjara- og
hagsmunamál leikarastéttarinn-
ar Á árinu var gerður nýr kjara-
samningur við Leikfélag Reykja-
víkur og samningum við Þjóð-
leikhúsið var sagt upp og standa
nú yfir samningsviðræður um
væntanlega samninga við Þjóð-
leikhúsið
Stjórn Félags íslenzkra leikara
skipa nú: Klemenz Jónsson for-
maður, Gísli Alfreðsson rit-
ari, Bessi Bjarnason gjaldkeri,
Brynjólfur Jóhannesson varafor-
maður og Kristbjörg Kjeld með-
stjórnandL