Morgunblaðið - 04.01.1969, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. JANUAR 1969
3
Allir, sem rekstur stunda
bókhaldsskyldir
Ný bókhaldslög gengu í gildi um áramót
HINN 1. janúar síðastliðinn
gengu í gildi ný bókhaldslög, er
Jeysa af hólmi 30 ára gömul lög
um bókhald. Þessi nýju lög
snerta marga aðila þjóðfélagsins,
þvi að nú eru allir, sem ein-
hvern rekstur stunda, bókhalds-
skyldir. Frá því er fyrri löggjöf
var sett, hafa orðið hérlendis
stórfelldar breytingar í atvinnu-
háttum og hugmyndir manna um
hlut 'erk bókhalds og reiknings-
skila hafa verulega breytzt.
í tilefni gildistöku laganna
boðaði Jón Sigurðajon, ráðuneyt
isstjóri í f jármálaráðuneytinu,
blaðamenn á sinn fund í gær
ásamt svokallaðri bókhaldslaga-
nefnd þriggja manna, sem í eiga
sæti Ólafur Níelsson, skattrann-
sóknarstjóri, Guðmundur Skafta
son og Sigurður Stetfánsson, lög-
giltir endunrkoðendur. Hlutverk
nefndarinnar er að svara fyrir-
spurnum um vafaatriði og semja
síðar meir reglugerð á grund-
velli þeirra fyrirtspurna, sem ber
ast.
Lögin, sem hér uan ræðir, voru
sett á síðastliðnu vori. Þeir
fjórmenningar sögðu á blaða-
mannafundinum í gær, að nobk-
un bókhalds og hvers konar
reikningsskila í nútíma atvinnu-
rekstri miðaði fynst og fremst
að því að veita eigendum hsvers
konar rekstrarupplýsingar um
reksturinn og einstaka þætti
hans til þess að þeir geti á hiverj-
um tíma fylgzt nákvæmlega með
rekstrinum og lagt álherzlu á þau
atriði, sem bætt geta afkomu
hans.
Þ»á stuðlar notkun bóikhalds og
hvers konar reiikningsskila einn-
ig að því að lánadrottnar, bank-
ar og aðrir, geti fengið áreiðan-
legar upplýlsingar um fjárhags-
stöðu og afkomu restrarins á
hverjum tíma. Einnig á þá að
vera unnt að gefa opinberum að-
ilum, þ.á.m. skattaytfirvöldum,
þær upplýsingar, sem þeir þarfn-
ast. Hefur reynslan og sannað að
þeir, sem færa fullkomið bók-
hald, fara mun betur út úr skatti
en þeir, sem ekki geta gefið upp-
lýsingar um rekstur sinn og ríkis
valdið verður þar af leiðandi að
áætla gjaldstotfna hjlá.
Helztu breytingar frá gömlu
lögunum eru:
1) Nánar er tiltekið en áður,
hverjir eru bókhaldtsiskyldir.
2) Ýmsum smiávinnurekend-
um er gert að skyldu að færa
einhliða bókhald.
3) Sett er sú meginregla, að
krötfur til bókhaldis Skuli í hverju
tilfelli miða við það sem telst
góð bókhalds- eða reikningsskila
venja.
4) Skilgreint er, við hvaða
þarfir skuli miða bókhaldið og
hvaða kröfur skuli gera til skýr-
leika þess.
5) Því aðeinis er veitt heimild
til að nota lauls blöð og kort við
bókhaldið, að þau séu hluti af
öruggu og skipulegu kertfi.
6) Sett eru ný ákvæði um
birgðatalningaibælkur og nánari
reglur um frumbækur.
7) Ákvæði eru um gerð árs-
reikninga, sem eru að verulegu
leyti ný.
8) Ráðherra er veitt heimiHd
til að setja með reglugerð fyrir-
mæli um framkvæmd laganna og
þar með talið að fyrirskipa staðl
að bókhaldsskipulag fyrir
ákveðnar atvinnugreinar.
Að því er varðar setningu
reglugerðar hefur ráðuneytið tal
ið rétt að fresta þeirri reglugerð-
arsetningu þar til nokkur
reynsla er fengin af framkvæmd
laganna. Vafaatriðum, sem upp
kunna að koma í þessu sam-
bandi, mun netfnd sú, er vinnur
að samningu reglugerðarinnar,
leysa úr eftir föngum. Nefndin
hefur aðsetur í skrifstofu ríkis-
skattstjóra, Reykjanesbraut 6,
með síma 1749'0 og mun fynst um
sinn taka við fyrirspurnum
mánudaga og fimmtudaga milli
kl. 16 og 18. Gögn, sem safn-
ast saman við sl'íkar fyrinspurn-
ir, munu verða undirstaða við
samningu reglugerðarinnar.
Fjármálaráðuneytinu er ætlað
að hatfa á hendi yfirstjórn fram-
kvæmdar þesisara laga og hetfur
atf því tilefni sent eintak af lög-
unuim til allra þeirra aðila, sem
ráðuneytinu og stofnunu-m þess
var kunnugt um og ætla mlátti,
að séu bókhaldssky!dir skv. lög-
unum. Ráðuneytið hetfur tekið
upp samistanf við ýmis samtök,
sem hér eiga hlut að máli og
mun að auki setja á laggirnar
etftirlit til þess að fyligja lögun-
um fram eftir því sem aðstæður
frekast leyfa.
Fjármálaráðuneytið sér
ástæðu til að benda á, að skatt-
yfirvöldum er mikilvægt, að bók
hald fyrirtækja og hivens konar
atvinnurekstrar sé í góðu lagi.
Hins vegar vill ráðuneytið gera
sitt til að útrýma þeim almenna
miaskilningi, sem er ríkjandi
víðs vegar í landinu, að bókhald
sé eingöngu til vegna skattyfir-
valda og haldið í því skyni að
geta talið fram til skatts og vill
í því saimbandi ítreka það, að
bókhald og reikningsskil veita
einnig eigendum og stjórnendum
upplýsingar um reksturinn og
einstaka þætti hans. Bjáti eitt-
hvað á, geta þeir lagt áherzlu
á atriði, sem bætt geta afkomu
hans. Þá veitir bókhald bönkum,
lánadrottnum og öðrum upplýte-
ingar um fjárhagsstöðu rekstrar-
ins.
Margir standa í þeirri trú, að
með ótfullkomnu bðkhaldi komi
þeir í veg fyrir eða takmarki
eftirlitsmöguleika skattytfirvalda.
Þessu er þó alls ekki þannig far-
ið, heldiur ber að hafa hugtfast,
að bókhald og reikningBskil er
undirstaða skattframtala atvinnu
rekenda og í þeim tilivikum sem
bókhald er ekki fært á lögskip-
aðan hátt, eru sikattframtöl, sem
byggð eru á slíku bókhaldi,
naumast nothæf sem grundivöll-
ur fyrir álagningu opinberra
gjalda. Við þær aðstæður hljóta
skattyfirvöld í vaxandi mæli að
neyðast til að nota heimildir, sem
þeim eru tiltækar til að áætla
gjaldstofna.
Samkvæmt hinum nýju lögum
verða atvinnurekendur bókhalds
skyldir, þótt þeir séu með óveru
legan rekstur svo sem við á um
þá, sem einir harfa með höndum
atvinnurekstur án aðkeypts
vinnuaflls, en bókhaldsskylda
þeirra er jafnframt takmörkuð í
lögunum. Sjaldnast er þó at-
vinnurekstur svo óverulegur eða
einíaldur í sniðum, að unnt sé að
hafa tfullkomna yfirsýn ytfir
hann án góðs bókhalds.
Að lokum gat Jón Sigurðsson,
ráðuneytisistjóri, þess, að fjár-
málaráðuneytið vildi hvetja alla
þá, sem hér ættu hlut að máli,
til að kynna sér þessi nýju lög
um bókhald nr. 91/1968 og koma
sínu bókhaldi í það horf, sem lög
in mæla fyrir um, etf það er ekki
þannig nú þegar.
Mun maðurinn nú loksins
læra að þekkja sjálfan sig
Hugleiðingar Archibald MacLeish í tilefni tunglfararinnar
EFTIRFARANDI grein
var rituð af Archibald
MacLeish, skáldi og Ieik-
ritahöfundi, Pulitzerverð-
launahafa og fyrrum bóka
verði Þingbókasafnsins í
Washington. Greinin var
rituð fyrir The New York
Times og birtist á forsíðu
International Herald Tri-
buna 26. des. sl., og var rit-
uð á meðan á tunglferð
Appollo stóð.
„Hugmyndir mannsins
um sjálfan sig og aðra hafa
ævinlega verið grundvall-
aðar á skilningi hans á
jörðinni. Þegar jörðin var
Heimurinn — eini heiinur-
inn, sem til var — og
stjörnurnar voru ljós í
Himnaríki Dante og jörðin
undir fótum manna þak
helvítis, litu mennirnir á
sjálfa sig sem miðdepil al-
heimsins, hið eina, sem
Guð bar sérstaka um-
hyggju fyrir, og úr þessu
hásæti sinu stjómaði mað-
urinn, drap og sigraði eins
og honum sýndist.
Mörgum öldum síðar, er
jörðin var ekki lengur
Heimurinn, heldur aðeins
lítil, vot spinnandi pláneta
í sólkerfi minniháttar
stjömu í útjaðri tiltölulega
lítilfjörlegrar stjörnuþoku
í hinni ómælanlegu víðáttu
algeimsins — er Himnaríki
Dante hafði horfið og ekki
var lengur neitt Helvíti
til (a.m.k. ekki undir fótum
manna) — tóku menn að
gera sér grein fyrir að þeir
voru ekki leikarar, stjórn-
að af Guði, í miðpunkti
göfugs leikrits, heldur
einnig hjálparvana fómar-
lömb. Milljónir var hægt
að drepa í heimsstyrjöld-
um, í uppsprengdum borg-
um eða í þrælabúðum án
hugsunar eða ástæðu,
nema valdsýningar — ef
hægt .er þá að kalla það
ástæðu.
Nú, á þessum síðustu
klukkustundum, má vera
að hugmyndir mannsins
um sjálfan sig hafi enn
einu sinni breytzt. í fyrsta
sinn hafa menn séð jörð-
ina; séð hana ekki séð
hana sem meginlönd og
úthöf úr jafn lítilli fjar-
lægð og eitt til þrjú
hundmð km., heldur litið
hana augum utan úr óra-
víðáttu geimsins. Þeir hafa
séð hana heila, hnöttótta,
fagra og svo litla að jafn-
vel Dante — hin „fyrsta
ímyndun kristindómsins“
— hefði aldrei dreymt um
að sjá hana svo smáa; eins
og 20. aldar heimspeking-
ar fáránleikans og örvænt-
ingarinnar hafa ekki getað
trúað, að svona mætti sjá
hana. Og í huga þeirra,
sem sáu hana svo, skaut
upp einni spurningu: „Er
hún virkilega byggð?“,
spurðu þeir hver annan
og hlógu — en þeir hættu
brátt að hlæja. Hvað kom
þeim í hug hundrað þús-
und mílur úti í geimnum
— miðja vegu til tungls-
ins“ eins og þeir orðuðu
það — það sem þeim kom
í hug var h'fið á þessari
litlu, einmanalegu fljót-
andi plánetu; þessum smá-
fleka á reki í hinni gífur-
legu og tómu nótt. „Er
hún byggð?“
Miðaldahugmyndir um
jörðina gerðu ráð fyrir
manninum sem miðju alls.
Kjarnorkuhugmyndir um
jörðina gerðu hvergi ráð
fyrir honum — komnum
út fyrir sjóndeildarhring
skynseminnar jafnvel —
glataður í fáránleika og
styrjöldum. Hin síðasta
hugmynd kann að hafa
aðrar afleiðingar. Hún
myndaðist í hugarheimi
hetjulegra ferðamanna,
sem einnig voru menn, og
hún kann að breyta hug-
myndum okkar um mann-
kynið allt. Þar sem hann
er nú ekki lengur mið-
punkturinn, sem allt snýst
um, ekki lengur hið van-
virta og niðurlægjandi
fórnardýr á útmörkum
raimveruleikans og blind-
aður af blóði, má svo
kannski fara að maðurinn
verði loks hann sjálfur.
Að sjá jörðina, eins og
hún sannarlega er, litla,
bláa og fagra í hinni eilífu
þögn þar sem hún flýtur,
er að sjá okkur sjálf sem
sameiginlega ferðamenn,
bræður á hinni björtu feg-
urð í hinum eilífa kulda
— bræður, sem nú vita, að
þeir eru vissulega bræð-
ur.
STAKSTEIEVAR
Aukning iðnþróunar
mikilvægasta
verkeínið
EINS og kunnugt er hefur Jó-
hann Hafstein, iðnaðarmálaráS-
herra, mjög beitt sér fyrir því,
að nýjar iðngreinar rísi upp á
tslandi og talið stóriðjumálin
meðai hinna mikilvægustu við-
fangsefna. 1 áramótagrein sinni
víkur hann að þessu stórmáli og
segir m. a.:
„Við höfum verið að ratfvæða
landið, að senda ljós og yl inn á
heimilin. Ratfvæðing okkar í fram
tíðinni mun beinast að þvi öðru
framar að beizla orku til iðnvæð
ingar í þessu landi, orku til nýrra
atvinnugreina og framleiðslu-
aukningar nýrra og áður
óþekktra verðmæta. Við erum
hér í kapphlaupi við timann. —
Hversu lengi verður orkan i fall-
vötnunum og jarðhita eftirsókn-
arverð og samkeppnisfær við
aðra orku nýrrar tækni og nýrr-
ar þekkingar. Við megum ekki
láta arka að auðnu í þessum efn-
um, við verður að taka umsvifa-
laus og snögg viðbrögð í því að
beita öllum okkar beztu mönn-
um og þekkingu að því að skilja
möguleika okkar og skynja okk-
ar vitjunartíma. f dag eigum við
ef til vill leikinn, á morgun kynni
það að vera otf seint.“
Þolir enga bið
Eins og Jóhann Hafstein vikur
að, lækkar framleiðslukostnaður
rafmagns, sem framleitt er með
kjarnorku, óðum og svo kann að
fara innan fárra ára, að orkulind-
,ir okkar verði ekki lengur sam-
keppnishæfar við stærstu kjarn-
ork'uverin. Einmitt þess vegna
má engan tíma missa. Við þurf-
um að fullrannsaka orkulindirn-
ar og gera áætlanir um efna-
iðnað og hrinda þessum verkefn-
um í framkvæmd, því að engin
orka er ódýrari, en sú sem fram-
leidd er í vatnsafls- eða gufu-
orkuverum, eftir að stofnkostn-
aður hefur verið afskrifaður að
miklu eða öllu leyti.
„Endurmat
stjórnvalda"
Jóhann Hafstein heldur enn
áfram í áramótagrein sinni að
ræða þetta mikilvæga mál og
segir:
„Fólkinú fjölgar, það leitar til
fanga. Hvar á hin vinnuglaða
hönd að fá verkefni? íslenzkur
iðnaður í vaxandj mæli er ein
þeirra leiða, sem liggja til fram-
tíðarinnar. Á því er ekki nokkur
efi, að raunsætt endurmat stjórn.
valda — Alþingis, ríkisstjómar
og peningastofnana — verður án
tafar að fara fram á möguleikum
iðnþröunar í landinu. Á enga
aðra atvinnugrein er hallað, þótt
viðurkennd sé sú staðreynd, að
atvinnuöryggið í landinu á kom-
andi árum er fólgið í vaxandi
iðnaði öðrum atvinnugreinum
fremur. Að metast um gildi at-
vinnuvega er fánýtt. Allar eru
atvinnugreinar okkar stoðir, sem
þjóðarbúskapurinn hvílir á, en
hvorki iðnaður né nokkur ný at-
vinnugrein má lenda í skugga
þess, sem áffur var og þá þótti
gott og er enn gott. En þannig
er þetta í dag og mönnum sést
yfir þau örfandi sannindi, að
nýjar atvinnugreinar skyggja í
fæstum tilfellum á eldri, heldur
veita þeim nýjan lífskraft og
hvatningu."