Morgunblaðið - 04.01.1969, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGAR.DAGUR 4. JANÚAR 1969
Siðmannasiðan
ÁSGEIR JAKOBSSON:
Aukin frumleiðni
er luusnin
SJÓMENN standa nú í eldi
kjarabaráttu og það heitir
svo að venju, áð þeir séu að
sækja fé í hendur útgerðar-
manna. Hitt mun þó réttara,
að þeir séu að heimta rétt-
Iátari skerf af þjóðartekjun-
um.
Hér fara á eftir ummæli
nokkurra þekktra manna í
sjómannastétt, sem eldurinn
brennur nú á.
Haraldur Agústsson:
MÉR er það ljóst að kjörsjó-
manna eru orðin afleit og bráðr-
ar úrbótar er þörf. Ég, eins og
aðrir skipstjórar, er áhyggju-
fullur yfir því, að eins kunni að
fara fyrir bátaflotanum og tog-
urunum fyrir nokkrum árum,
það er, að færustu mennirnir
flykkist í land. Á skipunum er
mikið um afbragðsverkmenn, sem
sóitzt er eftir við störf í landi.
Það er meira atriði en margur
gerir sér Ijóst utan sjómanna-
stéttarinnar, að skipin séu vel
mönnuð. Ég er þeirrar skoðun-
ar, að aukin hagræðing á rekstr-
inum, skipuleg nýting fiskimið-
anna og aukin nýting í fiskiðn-
aðinum geti stórlega bætt kjör
sjómanna, og í þessu og ýmsum
öðrum tæksnilegum möguleikum
tii framfara, sé fólgin eina var-
anlega lausnin. En þau úrræði
eru of langsóítt til lausnar þeim
vanda sem steðjar nú að, og þess
vegna verður að grípa til ein-
hverra bráðabirgða úrræða til að
losa skipin frá bryggjunni. Nú-
mannsins. Annars er lítið hægt
um þessi mál að segja meðan
fiskverðið hefur ekki verið
ákveðið. Eins og sakir standa
búa sjómenn okkar við 50—60prs
lægra bo'lfisksverð (skiptaverð)
uppúr skipi en norskir sjómenn
og samt er fiskur af íslandKsmið-
um betri að flestra dómi en fisk
ur veiddur við Noreg eða í Bar-
entshafi. Það hjálpar margt að
til að þrýsta verðinu hér niður.
Of mikið berst að vinnslu-
stöðvunum í aflahrotunum, en
það hefur í för með sér mikinn
aukakostnað, 60prs af allri fisk-
vinnslunni er unnin í eftir- eða
næturvinnu og bliakostnaður
undir slíkum kringumstæðum er
til dæmis gífurlegur. Þessum afla
hrotum, þegar ekki hefst undan
með eðlilegum hætti fylgir ekki
aðeins óeðlilegur vinnslukostn-
aður, heldur léleg nýting á afl-
anum. Síðan standa fiskvinnslu
stöðvarnair aðgerðarlausar lang-
tímum saman með fólk á fullu
kaupi og þá bullandi tapi, sem
dreifist á framleiðsluna alla. Það
Haraldur Agústsson
tímaþjóðfélag eins og okkar, hef
tir ekki efni á því að vélar þess
stöðvist.
Ingólfur Stefánsswn:
— Það er náttúrlega fyrst og
fremst aflaleysið, sem þrengir
kosti sjómanna, en fleira kemur
þó til, að þeir telja sig knúða
til að hefjasit handa. Frumvarp
það í sjávarútvegsmálum, sem
nú er orðið að lögum og flestir
kunna skil á, þar það hefurvald
Ið deilum, gerir ráð fyrir auknu
frádragi af óskiptu, en við það
rýrnar skiljanlega hlutur sjó-
Páll Guðmundsson
er þetta hvorttveggja, ójöfn og
óhagkvæm vinnsla en þó senni-
lega mest lé'leg nýting aflans
sem hefur áhrif til lækkunar á
fiskverðið hérlendis. Menn hafa
fesit mjög augun á netafiskin-
um, en það er ekki allur fiskur
netafiskur og hann er yfirleitt
ekki verri, að ég held, en sá
fiskur, sem Norðmennirnir eru
oft að vinna úr. Ég veit að það
má margt bæta um borð og við
veiðarnar til bættrar nýtingar,
en ég held að megingallarnir í
fisknýtingu okkar séu í landi.
Hvað sem um það er, þá er það
staðreynd, að þetta mál, nýtingu
aftens verðum við að kryfja til
mergjar.
Það hlýtur að beina athygli
bátasjómanna enn meira en áður
að fiskverðinu erfendis, að þeir
selja nú tíðum sjálfir erlendis,
og það kemur þeim spanskt fyr-
ir, svo dæmi aé nefnt, að Fær-
eyingar skuli geta keypt af þeim
síldina fyrir 22 aura danska, kr.
2.58 ísl. uppúr skipi, en Fær-
eyingar landa sjálfir eða greiða
áhöfninni fullt tímakaup, ef þá
skortir fólk. Hér er verð á
bræðslusíld uppúr skipi kr. 1.21
ísl. Þetta er enginn smáræðis-
munur. Okkur eru kunnir nokkr
ir kositnaðarliðir, eiins og Efta-
tollurinn og útflutningsgjaild
sem hér verður að greiðast en
Færeyingar losna við hvort-
tveggja, en það vantar samt nokk
uð til þess, að þessi verðmunur
fáist fullskýrður.
Páll Guðmundsson:
Það er mín skoðun, að ýmsar
aðrar leiðir hefðu frekar komið
til greina, til dæmis, lækkun
olíuverðsins, sem er hærra en í
nokkru öðru landi, sem ég þekki
til og lækkun tryggingagjalda,

Eggert Gíslason
sem eru þrefalt hærri en í ná-
grannalöndunum, lækkun vaxta
og fleira til lækkunar. Þessi sí-
felldi ágangur á fiskverðið get-
ur ekki leitt til annars en þess,
að við verðum að endingu kaup-
lausir. Fyrirkomulagið er úrsér-
gengið og ekki nothæft lengur,
þannig, að segja má, að ekkert
sé á móti því að tækifæri fæsit
nú til að sitokka spilin upp og
og finna heilbrigðan og varan-
legan grundvöll til að ákveða
laun okkar eftir. Þó er nú hitt
kannski líklegra að fundin verði
bráðabirgðalausn, niú en síðan
og það liggur við að segja megi,
unnið að varanlegri grundvelli.
Það gengur margt í ólestri hjá
útgerðinni, það er öllum ljóst
að þar þurfi hvaðeina endur-
bóta við og sumt gagngerra
breytinga. Ég hef reynlt að und-
anförnu að kynna mér sérstak-
lega geymslu fisks um borð í
bátunum, og mér er það ljósrt að
þar liggja ónotaðir möguleikar
bæði, hvað snertir geymslu síld-
ar og bolfisks. Vonandi gefst
mér síðar tækifæri ti'l að gera
grein fyrir athugunum mínum og
plönum á þessu sviði, en nú verð
ur að vinda bráðan bug að því,
að leysa út flotann, ef svo má
segja, þannig að ekki komi til
langvarandi stöðvunar. Ekki
bætti það ástandið."
Þorsteinn Gíslason:
— Þú hefur orðið fyrir lítils-
háttar aðkasti fyrir að standa
að samþykkt frumvarpsins, sem
nú er efst á baugi hjá sjómanna-
stéttinni?
— Já, ég fékk jólakveðju í
einu dagblaðanna. Það er nátt-
úrlega ekki til að taka nærri
sér og h-rín ekki á mér. Flókin
vandamál verða ekki leyst með
skætingi í garð náungans. Ég er
varaþingmaður og var sitefnit til
jíingsetu að kvöldi þess dags
sem frumvarpið var til seinni
umræðu í Efri deild, en í henni
á ég sæti. Mér vanmst lítilltími
til að kynna mér öll rök í mál-
inu, en var það þó strax ljóst,
að það myndi leiða til öngþveit-
is ef frumvarpið yrði fellt.
Ég átti strax og ég kom til
þings, tal við nokkra þá af
forsvarsmönnum sjómannia, sem
ég vissi að höfðu kynnt sér mál-
ið ýtarlega og fylgzt með því
frá byrjun. Þessir menn litu
ekki svo óskaplega alvarlegum
augum á samþykkt frumvarps-
ins, því að þeir töldu að fleira
myindi á eftir koma, sem yrði
sjómönnum til bóta. Þegar ör-
uggt mátti telja að samningar
fengjust lausir og lögin yrðu
ekki látin verka aftur fyrir sig,
gaf ég frumvarpinu atkvæði mitt.
Ég hef alla tíð verið þeirrar
skoðunar, að það eigi ekki fyrst
að ráðast á garðinm þar sem
hann er lægstur, en það eru nú
hásetakjörin á síldveiðiflotanum.
Ég hef heldur ekki trú á að sú
verði raunin, þrátt fyrir þau
ákvæði frumvarpsins, sem mörg-
um vaxa í augum.
„Síldveiðisjómenn þakka öill
um þeim, sem veitt hafa þeim
aðstoð og hjálp við veiðarnar
á hinum fjarlægu miðum, sem
þær eru nú orðið stundaðar
á, en einkum þakka þeir lækn
unum Hannesi Finnbogasyni
og Snorra Hal'lgrímssyni það
brautryðjendastarf, sem þeir
umnu með veru sinni á mið-
unum síðast liðið sumar.
Einnig ber að þakka sér-
staklega loftskeytamönnunum
á Árna Friðrikssyni og við
Norðfjarðarradíó fyrir ár-
vekni og lipurð við margs-
konar fyrirgreiðslu við flot-
ann. íslenzku veðurstofunni
vilja sjómenn einnig þakka
fyrir síbatnandi þjónustu,
jafnframt því, sem þeir beina
þeim tilmælum til þeirrar
ágætu stofnunar að spá um
veðurfar lengra fram í tím-
ann en hún nú gerir, en það
tíðkast nú orðið með nágranna
þjóðum okkar, að áætlað sé
líblegasta veðurfarið nokkra
sólarhringa fram.“
Happdrætti SÍBS
byrjar 20.
VÖRUHAPPDRÆTTI SÍBS er
nú að byrja 20. starfsár sitt, það
hóf göngu sína í október 1949.
'Það ár var aðeins dregið tvisvar
sinnum, þannig að fyrsta heila
starfsárið var 1950.
Fyrstu árin var dregið í öðr-
um hverjum mánuði, en árið
1953 var þvi breytt, og síðan hef-
ur verið dregið miána'ðarlega.
Frá upphafi hafa verið dregn-
ir út hjá happdrættinu 184.621
vinningur og heildarverðmæti
þeirra hefur numið 265 milljón-
um króna.
1 fyrra tók happdrættið upp þá
nýbreytni að bæta einum verð-
mætum auikavinningi við aðal-
vinningasikrá ársins. Þá var þessi
vinningur Camaro-six>rtbifreið.
Aukavinningurinn 1969 er Volvo
1800 S sportbifreið, árgerð 1959,
að verðmæti um 700 þúsund
krónur á núverandi gengi. Bíll
þessi er frægur víða um lönd,
því að þetta er bíllinn, sem hin
þekkta sijónvarpsstjama, Simon
Templar, „Dýrlingurinn“, ekur,
og vitanlega hvítur að lit eins og
bíll „Dýrlingsins". Þetta er verð-
mætasti bíll, sem dregið hefur
starfsárið
verið um í happdrætti hér á
landi.
Aðrir vinningar eru 16280 að
tölu, sá lægsti 1500 krónur, en
hæsti vinningurinn er að fjár-
hæð ein milljón króna. Liðlega
fjórða hvert númer hlýtur að
jafnaði vinning árlega í Vöru-
happdrætti SÍBS, og happdrættið
gefur aðeins út eina miðaseríu,
allt heilmiða. Ver*ð miðans hækk
ar ekiki, það verður áfram kr.
80,— á mánuði.
Öllum hagnaði happdrættisins
hefur verið varið til hinnar fjöl-
þættu starfsemi SÍBS í þágu ör-
yrkja. I vinnu- og endurhœfing-
arstofnunum samtakanna í
Reykjalundi og Múlalundi dvelja
alls um 175 öryrkjar, en þvi fer
víðs fjarri, að hægt sé að sinna
öllum umsóknum, þrátt fyrir
það, að sumir vistmenn þurfi
ekki nema stuttan tíma til end-
urhæfingar; t.d. bomu um 300
nýir vistmenn að Reykjalundi
á síðastliðnu ári og jafnmargir
útskrifuðust. Hvers konar öryrkj-
ar eiga rétt til dvalar í þessum
stofnunum.
(Frá SÍBS).
Hér á myndinni stendur Simon Templar, „Dýrlingurinn“, hjá bíl
sínum, Volvo 1800 S. Samskonar bíll er aukavinningur i Vöru-
happdrætti SlBS i ár.