Morgunblaðið - 24.09.1963, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 24. sept. 1963
Ctgefandi: Hf. Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Útbreiðsiustjori: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og, afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakib.
AALTO OG
NORRÆNA HÚSIÐ
l¥inn frægi finnski arkitekt,
** Alvar Aalto, hefur verið
beðinn að teikna Norræna
húsið, sem hér á að rísa sem
gjöf frá frænd- og vinaþjóð-
um okkar á hinum Norður-
löndunum. Alvar Aalto er
einn þekktasti arkitekt heims
ins og er það vissulega mikið
gleðiefni, að hann mun teikna
þetta hús.
Húsagerðarlist hefur að
vísu fleygt fram hér á landi
á síðustu árum. Áður voru
stundum byggð heil hverfi
án þess að örlaði á til-
raunum til nýjunga í bygg-
ingarlist, en nú eykst fjöl-
breytni, og í nýju hverfun-
um gefur að líta mörg falleg
hús, þótt misjafn sé sauður í
mörgu fé.
En hér hafa einnig á síð-
ustu árum átt sér stað mis-
tök, bæði við byggingar og
skreytingar húsa.
íslendingar eiga nú marga
góða arkitekta og listamenn
við innréttingar. Þótt allir
fagni því að Alvar Aalto
hyggst teikna hús, sem hér
á að rísa og hafa umsjón með
frágangi þess að utan og inn-
an, er fráleitt að falla fyrir
hverjum þeim útlendingi,
sem hér vill starfa.
íslendingar eru of gjarnir
á það að telja betri verk er-
lendra manna en innlendra
og stundum hafa verstu mis-
tök verið framin vegna þess
að forráðamenn fram-
kvæmda hafa. ekki treyst ís-
lenzkum mönnum, heldur
hagnýtt sér erlenda eftiröp-
un manna, sem hingað hafa
komið og þótzt sérstæðir
listamenn.
REYKINGAR
UNGLINGA
'17'ið athugun á reykingum
" unglinga hefur komið í
Ijós, að tíundi hver tíu ára
barnaskóladrengur hefur haf-
ið tóbaksreykingar og nær 3
af hundraði tíu ára telpna.
Þótt tóbaksreykingar séu í
fæstum tilfellum lífshættu-
legar, eru þær heilsuspillandi
og hljóta mjög að draga úr
þreki þeirra unglinga, sem
þær stunda.
Hér er því um mikið al-
vörumál að ræða, sem hlýtur
að verða tekið föstum tökum
af öllum þeim, sem um upp-
eldismál fjalla.
Blöðin geta sjálfsagt ekki
mikið gert til að aðstoða í
því efni, en þau hafa þó ræki-
lega vakið athygli á þessari
alvarlegu staðreynd og eiga
að halda áfram að gera það,
svo að hvorki skólamönnum
né foreldrum sjáist yfir þessa
hættu.
, Sjaldnast munu ungling-
arnir sjálfir skýra frá því að
þeir séu að fikta við reyking-
ar, heldur þurfa foreldrarnir
að fylgjast með því, hvort svo
sé og reyna að brýna fyrir
börnum sínum hættu þá, sem
þessu er samfara.
BLAÐASKRIF OG
BJÁLFAHÁTTUR
CJíðustu daga hefur Morgun-
^ blaðið átt í leiðindaþrætu
viðkommúnistamálgagnið um
landbúnaðarverðið, þar sem
kommúnistar hafa verið að
reyna að telja mönnum trú
um, að vinnslu- og dreifing-
arkostnaður mundi hækka
landbúnaðarverðið umfram
20.8%.
Þeir halda því að vísu fram,
að þeir skilji ekki jafn einfald
an hlut og þann, að heildar-
verðið hækki minna en um
20,8%, ef hluti þeirra liða sem
koma inn í verðlagninguna er
undir þeirri hundraðstölu.
Morgunblaðið á raunar bágt
með að trúa því, að við blaðið
starfi jafn skilningssljóir
menn, en ef þeir vilja undir-
strika bjálfaháttinn, þá má
Morgunblaðinu svo sem
standa á sama. Sl. sunnudag
segir „Þjóðviljinn“ um þetta
mál:
„Morgunblaðið fjallar um
væntanlegt verðlag á land-
búnaðarvörum í leiðara í gær
og er tilefni þess, að því er
virðist, að Þjóðyiljinn hefur
bent á að allar líkur bentu
til þess að verð til neytenda
hækki um a.m.k. 30% að með-
altali. Ætti flestum að verða
ljóst, úr því sem komið er,
að tæplega verður þessi hækk
un minni, þar sem yfirnefnd-
in hefur þegar úrskurðað
20,8% hækkun á verðlags-
grundvellinum, en þar við
bætist síðan hækkun á dreif-
iiigarkostnað og vinnslu. —
Samt sem áður kemst Morg-
unblaðið að þeirri niðurstöðu
að skrif Þjóðviljans um þetta
hljóti að stafa af löngun til
að falsa staðreyndir eða ein-
skærri heimsku, og eru rök-
semdir Morgunblaðsins
byggðar á því, að dreifingar-
og vinnslukostnaður muni
ekki hækka eins mikið og
RÚMLEGA 2400 sjómílna ljang-
ur, brynjaður sæsímastrengur var
nýlega tekinn í notkun til að
auðvelda flugið yfir Norður-
Atlantshafið. Hann var lagður
að tilhlutan 17 ríkja, meðal
þeirra Danmerkur, íslands, Nor-
egs og Svíþjóðar, og eru öll ríkin
aðilar að Alþjóðaflugmálastofn-
uninni, ICAO. Danskt fyrirtæki
tók þátt í að búa til sæsíma-
strenginn og leggja hann.
Strengurinn er í rauninni í
tveim hlutum. Annar liggur frá
Bretlandi til Islands, og hinn
milli íslands og Kanada. Hann
liggur frá Skotlandi um ísland
Og Grænland til Nýfundnalands.
Hann var lagður samkvæmt á-
lyktun, sem gerð var á ráðstefnu
ICAO í París árið 1959. Það kom-
ust menn að þeirri niðurstöðu,
að augljósasta og brýnasta þörf-
in á endurbótum í flugsamgöng-
| um væri á Norður-Atlantshafs-
svæðinu.
Sambandið milli flugeftirlits-
stöðvanna á þessu svæði hefur
truflazt af ótölulegum útvarps-
bilunum, vegna þess að útvarps-
sendingar og loftskeyti verða
fyrir áhrifum frá norðurljósun-
um. Þetta hefur ekki aðeins haft
í för með sér mikla erfiðleika
fyrir flugeftirlitið, heldur hefur
það einnig leitt af sér óþarfa
seinkun fyrir farþega og auka-
útgjöld fyrir flugfélögin.
Hinn nýi sæsímastrengur gerir
flugeftirlitinu í Gander, Reykja-
vík og Prestwick — sem hefur
sameiginlega umsjón með öllu
flugi yfir Norður-Atlantshafi —
kleift að vera í stöðugu sambandi
innbyrðis, eins og starfsmenn-
irnir sætu hlið við hlið við sama
borð.
í sæsímastrengnum er ein lína
fyrir talsamband og fjórar fyrir
fjarrita. Verkið var unnið af
Store Nordiske Telegraf-Selskab
í samvinnu við eitt brezkt og eitt
kanadískt fyrirtæki.
Smjör í stað sunjörlíkis skapar
þróunarlöndunum vandamál
Hægt er að draga úr offram-
leiðslu á mjólkurafurðum með
því áð auka smjörneyzluna. Það
verður aftur á móti á kostnað
smjörlíkis, og þannig er vanda-
máli offramleiðslunnar í raun-
inni velt yfir á þá sem fram-
leiða smjörlíki og hráefni til
þess, en það eru fyrst Og fremst
þróunarlöndin, segir í umsögn
frá Matvæla- og landbúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna,
FAO.
í tíu Evrópulöndum, þ. á m.
Danmörk, Finnlandi, Npregi og
Svíþjóð, jókst smjörneyzlan að-
verðlagsgrundvöllurinn sjálf-
ur og þar af leiðandi hljóti
hækkunin til neytenda 1 að
verða minni en 20,8%!“
Morgunblaðið ætlar að
leggja einfalt dæmi fyrir rit-
stjóra Þjóðviljans, sem sér-
hvert meðalgreint barnaskóla
barn gæti reiknað.
Segjum að heildarverð til
neytenda sé í dag 100. Segj-
um svo að 70 af þessu sé það,
sem bóndinn fær, en 30 fari
í vinnslu- og dreifingarkostn-
að. Ef það sem bóndinn fær
hækkaði um 20% fengi
hann 14 kr. hækkun. En ef
eins um eitt kg. á mann á tíma-
bilinu frá því fyrir stríð til
1960—61, þ.e.a.s. úr 7,3 upp í 8,3
kg., segir í greininni sem birtist
í júlí/ágúst-hefti hagtíðinda FAO
um landbúnað. Smjörlíkisneyzl-
an jókst hins vegar um næstum
helming frá því fyrir stríð í
umræddum tíu löndum, eða úr
4,9 upp í 9,1 kg.
í greininni sagir, að einungis
hluti af því smjöri og því smjör-
líki, sem fari á markaðinn, sé í
beinni gagnkvæmri samkeppni.
Að langmestu leyti hafi báðar
þessar vörur óháðan markað,
enda geti þær ekki fyllilega kom-
ið hvor í stað annarrar. Sam-
keppnin er hörðust, þegar um
það er að ræða að velja viðbit
ofan á brauð, og þó einkum þar
sem breytingar á tekjum og, verð
lagi hafa áhrif á hlutfallið milli
smjörneyzlu og smjörlíkisneyzlu.
Samkeppnishæfni smjörsins
gagnvart smjörlíkinu eykst vegna
ýmissa efnahagslegra ráðstafana
eins og t. d. minnkunar á verð-
muni smjörs og smjörlíkis, auk-
inna tekna neytendanna eða
bættra markaðsaðferða, t. d. að
framleitt er smjör í betra gæða-
flokki, að auðveldara sé að ná í
það, eða notuð sé víðtækari aug-
lýsingatækni.
1 Bandaríkjunum og Kanada
Fisheries Yenr
Book ‘63 komin
BLAÐINU hefur borizt eintak
af Fisheries Year Book 1963,
sem gefin er út í London og
kemur út einu sinni á ári. Af
lesefni þessa árgangs má nefna:
World Prodúction Larger Again,
The British Fishing Industry,
eftir Cedric Dexter, Icelandic
Fisheries and Exports, eftir Da-
víð Ólafsson, The Fishing
Industry of the Federal Republic
of Germany, eftir dr. G. Messeck,
Soviet Production and vPlans,
Around the World: fréttir af
fiskveiðum og fiskiðnaði í 30
löndum í öllum álfum heims,
Fish on the Menu, eftir Elizabeth
Craig, Preservation of Fish:
skýrslur frá fiskirannsókna-
stöðvunum í Aberdeen og Hull,
Progress in Fish Freezing and
Distribution, Shellfish on the
Market, Development in Fish
Meal, A Floating Fish Cannery,
Fishing Vessel Design and
Construction.
Bókin fæst hjá umboðsmanni
útgefanda, Gísla Ólafssyni, Leifs-
götu 13, Reykjavík.
vinnslu- og dreifingarkostn-
aðurinn hækkaði um 15%
mundi það nema .kr. 4.50.
Samanlagt næmi hækkunin
þannig 18,50 og heildarverðið
yrði þá 118,50. Það skilst
Morgunblaðinu að mundi
verða 18,5% hækkun en ekki
30%.
'Hitt er svo annað mál, að
niðurgreiðslur «munu verða
óbreyttar að krónutölu
fyrst um sinn og ekki
hækka að sama skapi og
verðið til bænda. Af þeim
sökum verður verðhækkunin
er neyzla smjörs á hvert manns-
barn nú liðlega helmingi minni
en fyrir stríð, þar sem smjör-
líkisneyzlan hefur hins vegar
þrefaldazt, úr 1,3 upp í 4,4 kg.
Kona forstjóri
upplýsingaskrifstofu SÞ
í fyrsta sinn í sögu Sameinuðu
þjóðanna hefur kona verið skip-
uð í embætti forstjóra upplýsinga
skrifstofu samtakanna. Það er
frú Ma Than E Fend frá Burma
sem gerð hefur verið að forstjóra
upplýsingaskrifstofunnar í Alsir,
sem nýlega var sett á stofn. Þá
hafa Sameinuðu þjóðirnar alls
45 upplýsingaskrifstofur um heim
allan. Fimm þeirra hafa norræna
forstjóra. Svíarnir Sixten Heppl-
ing, Jan-Gunnar Lindström og
Sture Linner eru forstjórar upp-
lýsingaskrifstofanna í Kabul,
Lundúnum og Aþenu. íslending-
urinn ívar Guðmundsson stjórn-
ar upplýsingaskrifstofunni í Kar-
achi og Norðmaðurinn Dik
Lehmkuhl skrifstofunni í Bag-
dad. Upplýsingaskrifstofa Sam-
einuðu þjóðanna fyrir Norður-
lönd er í Kaupmannahöfn. og
forstjóri hennar er Hug.h Willi-
ams frá Nýja Sjálandi.
Gctnagerð í
iullum gungi
ú Akrunesi
AKRANESI, 20. sept. — Gatna
gerðin er í fullum gangi hér
í bæ. Þeim skilar vel áfram með
Suðurgötuna, áleiðis upp að
Skagatorgi og nú er hafinn und-
irbúningur þess að færa síma-
og rafmagnsleiðslur út undir
gangstéttar á Mánabraút. Og
þar í götunni skipta þeir um
skolpleiðslur, láta stórum víðari
rör í stað þeirra gömlu. Síðan
verður Mánabraut steypt í haust.
í Breiðargarðinn mikla, sem
Haraldur Böðvarsson lét byggja
um 1920, hafa komið skörð, sem
ekki er umtalsvert eftir svo lang
an tíma. Nýbyrjað er nú að
steypa í skörðin. Stærsta skarð
ið er 70 m. á lengd.
Reykjafoss kom hingað í
morgun og lestar 2000 pakka af
skreið og 24 tunnur af grá-
sleppuhrognum frá Ásgeiri Guð
mundssyni, sem keypt hefur
hrognin af grásleppukörlunum
hér. Áður höfðu farið 1—2 send
ingar af grásleppuhrognum.
— Oddur.
frá því í fyrrahaust meiri,
en ekki vegna þess aö
vinnslu- og dreifingarkostn-
aðurinn bætist ofan á 20.8%,
• Brauðskortur í Sovét-
ríkjunum.
Bonn, 20. sept. (AP).
RÚSSAR hafa sent samninga-
nefnd til Vestur-Þýzkalanda
til að Ieita fyrir sér um kaup
á 250 þúsund tonnum af
hveiti, að því er áreiðanlegar
fregnir herma. Eru þessi kaup
til viðbótar stórkostlegum ina
flutningi Sovétríkjanna á
hveiti frá ' Kanada og Astra-
líu.