Alþýðublaðið - 22.05.1992, Blaðsíða 22

22
Föstudagur 22. maí 1992
Þórólfur Matthíasson
Hagræn áhrif fólksflutninga
milli landa og landshluta
Er byggðum landsins að blœða út?
Því hefur stundum verið
slegið upp í þjóðfélagsumræð-
unni á seinni árum.
Samkvæmt þessari mynd er
einstaklingurinn í byggðarlag-
inu látinn gegna sama hlutver-
ki og blóðið í líkama þróaðra
iífvera. Að baki myndbeiting-
unni býr sú trú þeirra er fram
setja, að byrji fólk að flytjast á
brott, hljóti örlög byggð-
arinnar að verða þau sömu og
skepnu sem hefur tætt í sund-
ur höfuðslagæð.
Þannig hafa til dæmis tals-
menn Byggðastofnunar haldið
því fram að flutningar frá býggð
til borgar valdi tvíþættum kost-
naði fyrir hagkerfið: í fyrsta lagi
vegna þarfa á uppbyggingu
ýmissa mannvirkja á aðflutn-
ingsstað og í öðru lagi vegna
vannýtingar uppbyggðra man-
nvirkja á staðnum sem flutt er
frá.
Fráflutningsstaðurinn verður
eins og blóðlítil skepna, skjögrar,
Þórólfur Matthíasson
hrasar, missir ráð og
rænu, lognast útaf, -
deyr.
Nú er það svo að
þeim mun leikrænni
sem samlíkingamar
eru, þeim mun fjar-
lægari hljóta þær að
vera raunveruleik-
anum. Það er því
full ástæða til að
gefa gaum tilraun-
um til að skoða
efnahagsleg áhrif
mikilla fólks- og
fjármagnsflutninga
á auðlegð og riki-
dæmi þjóða.
Tilraun til að
meta áhrif brott-
flutnings vestur-
fara frá Noregi
A mínar fjörur
rak nýlega greinar-
kom eftir tvo af
útilokaðu regnið, rokið og kuldann
NJÓTTU ÞESS BESTA
íslensk veörátta er ekkert lamb aö leika viö.
Þess vegna nýtum viö hverja þá tækni sem léttir okkur
sambúöina við veðrið.
LEXAN ylplastiö er nýjung sem gjörbreytir
möguleikum okkar til þess aö njóta þess besta sem íslensk
veörátta hefur aö bjóöa - íslensku birtunnar.
LEXANylplastiö er hægt aö nota hvar sem hægt
er aö hugsa sér aö Ijósiö fái aö skína t.d. í garðstofur,
gróöurhús, yfir sundlaugar, yfirbyggingu gatna, yfir húsa-
garö, anddyri og húshluta. Möguleikarnir eru óþrjótandi.
LEXAN ylplast
velurþað besta úr veðrinu
• Flytur ekki eld.
• Er viöurkennt
af Brunamálastofnun.
• Mjög hátt brotþol.
• Beygist kalt.
• Góö hitaeinangrun.
• Mjög létt og gulnar ekki.
SINDRI
-sterkur í verki
BORGARTÚNI 31 ■ SÍMI 6272 22
starfsmönnum hagfræðideildar Há-
skólans í Osló, Christian Riis og Thore
Thonstad: A Counterfactual Study of
Economic Impacts of Norwegian
Emigration and Capital Imports. Ég vil
reyna að gera lesendum Alþýðublaðs-
ins nokkra grein fyrir vangaveltum
þeirra og niðurstöðum.
Þeir benda á í upphafi að á tímabil-
inu 1866 til 1910 nam brottflutningur
frá Noregi umfram aðflutning 0,6% af
heildarmannfjöldanum að meðaltali á
ári. Brúttófjölgun íbúatölunnar nam ca.
1,2% á sama tíma þannig að um
helmingur náttúrulegrar manntjölgun-
ar tapaðist árlega vegna brottflutnings.
Þeir segja frá tilraunum til að meta
mannafla og mannfjöldaþróun, hefði
ekki komið til vesturferðanna. Niður-
stöður þeirra útreikninga eru að
íbúafjöldinn í Noregi hefði verið 35%
meiri 1910 ef ekki hefði komiðtil vest-
urferðanna. Samsvarandi tala fyrir
1930 er 40% og 45% fyrir árið 1940.
Vesturferðimar hafa þannig haft
afgerandi áhrif á mannaflaþróun í Nor-
egi.
í framhaldi af þessum útreikningum
benda þeir - félagar á að fjármagn á
vinnandi mann hefði orðið verulega
minna hefði mannfjöldaþróun orðið
eins og reiknað er með. hefði ekki
komið til vesturferðanna. Árið 1900
var verðmæti fjármagns að baki hvers
vinnandi manns 8.500 norskar krónur á
verðlagi ársins 1938, en hefðu verið
6.500 hefði ekki komið til vestur-
ferðanna. Árið 1939 em tilsvarandi
tölur 14.400 krónur í raun. en hefði
orðið 10.200 ef ekki hefði komið til
brottflutningsins til Vesturheims. Þess-
ar upplýsingar em sfðan ásamt flciru
notaðar til að áætla hver verðmæta-
sköpun hefði orðið í Noregi hefði ekki
komið til vesturferðanna. Það kemur í
ljós að brottflutningurinn verður til
þess að verðmætasköpun á mann í
brottflutningslandinu verður meiri en
ef ekki hefði komið til vesturferða. Til
gamans er endurbirtur hér hluti af töflu
úr grein þeirra félaga:
Taflan ber með sér að brottflutn-
ingurinn varð til þess að bæta stöðu
þeirra sem eftir urðu. Þetta er vissulega
vemlega nnur mynd en sú sem gjaman
er dregin upp varðandi afleiðingar
brottflutnings á afkomu fólks á brott-
flutningssvæðum. Samkvæmt tölunum
hér að ofan varð hrein landsframleiðsla
á mann tæpum 15% hærri 1939 en
hefði orðið, hefði brottflutningur ekki
komið til.
Er leyfilegt að draga ályktanir af
aldargömlum atburðum
varðandi líklega þróun hér á
landi?
Sú spuming sem sett er fram í
fyrirsögninni kallar á svar.
Svörin em mörg. Fyrsta svarið er
það að fyrst menn telja það ómaksins
vert að eyða tíma. fé og fyrirhöfn í að
leggja mat á þessa hluti, hljóti
niðurstaða þeirra Norðmanna að vera
sú, að nokkum lærdóm megi draga af
fyrir nýrri tímann. Annað svarið felst í
samanburði aðstæðna með tilliti til
atvinnulífs og atvinnumöguleika á
brottflutningssvæðum nú og sams-
konar svæðum fyrir einni öld. Það sem
er líkt er að fólk nú er að hverfa frá
landbúnaði og fiskverkun. Fólk þá var
að flýja landbúnað og fiskverkun. Nú
flytur fólk ekki á milli landa í sama
mæli og var á tímabili vesturferðanna.
Fólk nú flytur frá fmmvinnslu og
úr\'innslustörfum sem gjaman em
staðsett í strjálbýli. í þjónustustörf sem
gjaman em í þéttbýli. Og enn em það
auknir tekjuöflunarmöguleikar á að-
flutningsstaðnum sem togar fólk til sín.
Fólk þá flutti frá þrautpíndu jarðnæði
gamla heimsins til óbrotins lands í ves-
turvegi. Það flutti sig með verk-
þekkingu og verkkunnáttu þaðan sem
hún nýttist illa og þangað sem hún
nýttist vel eftir nokkra aðlögun. Það
sama á við um þá sem flytja úr stijál-
býli í þéttbýli nú. Eftir nokkum aðlögu-
nartíma tekst þeim gjaman að gera sér
meiri mat úr verkkunnáttu sinni á
aðflutningsstaðnum en var á
fráflutningsstaðnum.
Reynsla Norðmannanna
virðist sýna að þeim sem eftir
urðu í gamla landinu tókst að
gera sér mat úr því Ijármagni
sem þeir brottfluttu létu eftir
sig. Þrátt fyrir að aðstæður
séu aðrar hér og nú en var þar
og þá. er ekkert sem lögmáls-
bindur aðra útkomu í dreifð-
um byggðum ísalands á
seinni hluta 20. aldar. Það er
því margt sem bendir til þess
að sú mynd sem dregin er
upp af áhrifum brottflutnings
á hag þeirra sem á eftir verða
hér á landi sé röng.
Raunveruleg og reiknuð
landsframleiðsla
pr. íbúa í Noregi
Norskar krónur á verðlagi 1938
Ár Raunveruleg Reiknuð
landsframl. landsframl.
1865 542 563
1890 704 650
1900 766 724
1915 1.035 896
1930 1.474 1.215
1939 1.781 1.551
fFÉLAGSMÁLASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Siðumúla 39 - 108 Reykjavik - Sími 678500
Félags- og tómstundastarf aldraðra
hjá Reykjavíkurborg
Sumarferðir og orlof
Hinar árlegu sumarferðir ásamt orlofsdvöl að Löngu-
mýri hafa verið skipulagðar og tímasettar.
Allar nánari upplýsingar með dagsetningum bitrtast í
Fréttabréfi um málefni aldraðra sem sent verður um
þessar mundirtil Reykvíkinga, 67 ára og eldri.
Pantanir og upplýsingar í síma: 68 96 70 og 68 96 71
frá kl. 9.00 til 12.00 frá og með 25. maí.
Öldrunarþjónustudeild
Félagsmálastofnunar Reykjavíkurborgar