Alþýðublaðið - 22.05.1992, Blaðsíða 10

Föstudagur 22. maí 1992
lÍIIÍB
- sama hvar dánarvottorðið er gefið út, segir Jóhannes Kristjánsson á
Höfðabrekku í Mýrdalshreppi, hann segir að bœndur þurfi meira frelsi til athafna
„Mér er sama hvar dánarvottorð
lambanna minna er gefið út,“ segir
Jóhannes Kristjánsson, bóndi á
Höfðabrekku í Mýrdalshreppi, en
hann má aðeins iáta slátra í einu slá-
turhúsi.
Bændur eru njörvaðir niður við
reglugerðir og kvóta, segir bóndinn
sem er farínn á fulit í búskapinn eftir
að hafa verið talsmaður bænda um
árabil. Sjálfur er hann af mölinni, en
veit hvert svarið er tii þess að bæn-
dur geti iifað og grætt: Meira frelsi.
Er „gambler“ og vill græða
Sauðfjárbúskapur, ferðaþjónusta,
hross og fiskur í vatni. Þetta er
uppistaðan á búinu hjá Jóhannesi og
Sólveigu, konu hans. Þau eru bjartsýn á
framtíðina. Jóhannes er að hvfla sig frá
félagsmálavafstrinu, en hann var
formaður f Félagi sauðfjárbænda um
árabil þar til í fyrra. Nú ætla þau hjónin
að helga sig búskapnum. „Og græða,“
bætir Jóhannes við, en vill ekki opin-
bera uppskriftina að því hvemig hægt
er að hagnast af búskap árið 1992.
Þau fluttust af mölinni í sveitina fyrir
hálfúm öðmm áratug, leigðu
sauðfjárkvótann í þijú ár og hafa byggt
upp myndarlega aðstöðu til að taka á
móti 34 ferðamönnum. „Ég er „gam-
bler“, ef ég má sletta svolítið. Vil taka
smá áhættu,“ segir Jóhannes og líkar
vel að takast á við ferðamennskuna.
Sauðfjárbúskapinn lítur hann allt
öðmm augum. Hann hefur tekið hön-
dum saman með bændum í búrek-
strinum. Þeir eiga vélar saman og létta
undir hver með öðmm og spara
milljónir í vélakaupum.
- Við emm niðumjörvaðir í reglu-
gerðum og kvótum. Sauðtjárbúskapur-
inn veitir mér því ekki sömu ánægju og
hann veitti. Ef aðstæður breytast, þá
kann þetta að verða spennandi aftur.
Jóhanncs er sannfærður um að
santkeppnin komi við innfluttar land-
búnaðarafurðir.
Sama hvaðan dánarvottorðið
kemur
Hvað er til ráða í íslenskum landbú-
naði? Jóhannes Kristjánsson á svör á
reiðum höndum:
- Það mottó tröllríður öllu að bænd-
ur þurfi að eiga allan úrvinnslugeirann.
Ég gæti vel hugsað mér að Mjólkurbú
Flóamanna og Sláturfélag Suðurlands
yrðu seld á almennum markaði. Þá
yrðum við að semja við þá sem sæktust
eftir vömm okkar. Við myndum fara í
samninga um afurðaverðið og slátmn.
Þetta vom mjög þörf fyrirtæki á
sínum tíma en tímamir hafa breyst. Nú
er mér gert að slátra á einum stað í stað
þess að ég geti snúið mér til jress aðila
sem ég óska. Mér er sama hvar dánar-
vottorð minna lamba er gefið út.
Svarið er meira frelsi
Jóhannes segir einokunina hækka
allt verð. Á íslandi virðist sem áburðar-
verð sé um 8 þúsund krónum dýrara en
hvert tonn í Skotlandi. í báðum lönd-
unum sé um að ræða innfluttan áburð
frá Noregi og því sé flutningskostnaður
álíka. Sé þetta lagt út á alla áburðar-
notkun fái Áburðarverksmiðja ríkisins
400 milljónir króna umfram það sem
Skotar þurfí.
- Svarið er meira frelsi. Þetta snýst
um að hver og einn fái að keppa. S vona
niðumjörvað kerfi eins og við höfum
verið með í landbúnaðinum hefur
hvergi gengið. Og annað í lífinu er á
sama veg.
Það getur verið þægilegt út frá hag-
fræðilegu sjónarmiði ef við skömmtum
hveijum og einum sama réttinn á
mánudögum allan ársins hring, en
svona er lífið einfaldlega ekki. Sumir
vilja lifaeinföldu lífi oggeraekki mikl-
ar kröfur. Aðrir vilja leggja meira á sig
til að veita sér eitthvað meira af lífs-
gæðum. Og þeir eiga að fá að leggja
meira á sig.
Hafi þeir sitt en láti aðra í friði
- Ég talaði við sláturhússtjóra í
Bretlandi fyrir nokkmm árum. Hann
hafði haft þann starfa áður að ferðast
um og kaupa lömb og naut af bændum.
þegar þau vom tilbúin. Hér látum við
það viðgangast að einstaka bændur
eyðileggi markaðinn fyrir öðmm. Það
em dæmi um að bændur hafi komist
upp með að leiða grindhoraðar skepnur
til slátmnar. Það á ekki að vera hægt að
pína okkur til að selja einum fyrirfram
ákveðnum sláturleyfíshafa og bændur
verða sjálfir að þjóna markaðnum.
Jóhannes sér að það þurfi ýmislegt
að breytast í kringum okkur til þess að
bændur og aðrir geti um frjáls höfuð
strokið.
- Það er alls konar reglugerðarkjaft-
æði í gangi. Hvaða vit er því til dæmis
að við skulum búa við afgamlar reglur
um opnunartíma og veitingasölu. Þeir
lokuðu með lögregluvaldi veitingasölu
á páskadag. því að það má ekki taka á
móti fólki þann dag. Svona skilja er-
lendir ferðamenn ekki og ekki heldur
að ekki sé hægt að fá vín milli klukkan
tvö og sex á daginn.
Og Jóhannes segir að þröngsýnin
komi bændum ekki síst í koll. bændum
sem em að reyna að hasla sér völl með
því að þjóna innlendum sem erlendum
ferðamönnum. Hann hefur takmarkaða
samúð með þeim sem halda .jeglu-
gerðarkjaftæðinu" við.
- Hafi þeir sitt. en láti aðra í friði.