Alþýðublaðið - 22.05.1992, Blaðsíða 7

Föstudagur 22. maí 1992
7
verður að ræða mörg hundruð prósent
toll á innflutningi. Samkeppni er öllum
holl, einnig landbúnaði. Hún er ekki
bara holl heldur nauðsynleg til að
skapa aga og aðhald sem skort hefur og
vemdarstefna hins opinbera hefur
vissulega dregið úr nauðsynlegri hag-
ræðingu.
GATT-drögin eru því ekki aðför að
íslenskri bændastétt eins og bóndi
nokkur komst að orði, heldur tækifæri
fyrir bændur.
Með jákvæðu samstarfi neytenda,
bænda og ríkisvalds, á að vera hægt í
fyrsta sinn að nýta tækifærið öllum til
hagsbóta.
Samningurinn um Evrópska efna-
hagssvæðið (EES) EES-samningurinn
nærhvorki til landbúnaðarvara né sam-
eiginlegrar landbúnaðarstefnu Evrópu-
bandalagsins (EB). Hugsanleg áhrif
þess samnings á íslenskan landbúnað
eru því hverfandi. Mörg aðildarríkja
EB eiga þó mikilla hagsmuna að gæta í
landbúnaði og lögðu á það mikla áher-
slu að greitt yrði fyrir viðskipti með
landbúnaðarvörur.
EB lagði einkum áherslu á byggða-
sjónarmið í þessu sambandi og fátækt
suðlægra ríkja bandalagsins og vildi fá
aðgang að mörkuðum EFTA-landanna
fyrir megin framleiðsluvörur þessara
landa. Þetta eru í reynd sömu rökin og
við beittum fyrir fijálsum aðgangi ís-
lenskra sjávarafurða að mörkuðum EB.
Niðurstaðan varð sú, að komið er in-
ná landbúnað í fjórum atriðum í EES-
samningnum.
1. Undirritaður hefur verið ivíhliða
samningur milli íslands og EB um
jöfnun lífskjara milli landsvæða. Sá
samningur snýst um viðskipti með
ávexti. grænmeti og blóm.
Samið var um tvennskonar innflutn-
ingsfyrirkomulag. Annarsvegar fyrir
afúrðir sem takmarkaðar eru við tiltek-
in tímabil, s.s. nokkrar tegundir afskor-
inna blóma, tómata, salathöfuð, gúrk-
ur, reitagúrkur og papriku.
Innflutningur á þessum afurðum er
háður leyfum á þeim U'ma sem innlend
framleiðsla fullnægir eftirspum.
Hinsvegar er heimilaður óheftur inn-
flutningur á afurðum sem óverulega
eða alls ekki eru framleiddar hérlendis.
Undir þennan flokk falla 79 afurðateg-
undir, sem of langt mál yrði að telja hér
upp
2.1 bókun 3 við EES-samninginn er
fjallað um viðskipti með iðnaðarvörur
sem unnar eru úr landbúnaðarhráefni.
Um þessar vörur gilda ákvæði samn-
ingsins með þeim fyrirvörum sem nú
skal tilgreina. Hér er einkum um að
ræða unnar mjólkurvörur, s.s. jógúrt,
ijómaís og viðbit (Smjörvi og Létt og
laggott).
Heimilt er að leggja mismunandi
verðjöfnunargjöld á þessar vörur til að
taka tillit til mismunandi kostnaðar við
þau hráefni úr landbúnaði sem notuð
eru til framleiðslu varanna.
í fyrmefndri bókun er fjallað um há-
mark verðjöfnúnarfjárhæða og því
slegið föstu að ekki megi “leggja á
framleiðsluvöru frá örðum samnings-
aðila breytilegt verðjöfnunargjald sem
er hærra en sá tollur eða fastagjald sem
hann lagði á viðkomandi vöru samn-
ingsaðilans 1. janúar 1992“.
í Viðbæti við Bókun 3 er skráð und-
anþága fyrir ísland hvað varðar inn-
flutning á tilteknum framleiðsluvörum
(s.s. Smjörva og Létt og laggott) svo og
sem varðar hámark verðjöfnunarfjár-
hæða sem lagðar eru á við innflutning
annara framleiðsluvara.
Undir þessar undanþágur falla allar
helstu unnar framleiðsluvömr okkar,
þannig að allur ótti framleiðenda um að
ótolluð unnin vara flæði inní landið er
tilhætulaus.
3. Þá er í samningnum vísað til
greinargerðar um heilbrigðisreglur
dýra tekið fram. að þær eigi ekki við
um ísland. Og að lokum em svo
ákvæði um fyrirkomulag áframhald-
andi viðræðna um þessi mál.
Samkvæmt þessar samantekt er ekk-
ert það í þessum samningi sem skaðar
markaðsstöðu íslenskra landbúnaðar-
vara.
Margar tilraunir hafa verið gerðar til
að rýra tiltrú bænda á samninginn og
ala á tortryggni og hræðslu. Landsfræg
var óperetta Ólafs Ragnars um Létt og
laggott í fyrra sumar. Sú sýning endaði
skelfilega fyrir höfúnd hennar, eins og
öll þau sjónarspil sem stofnað er til af
óheilidnum í blekkingarskyni.
Erlent sjónarhom
Ný lcmdbúnaðarstefna Evrópu-
bandalagsins að fæðast
- ejtir Bjama Sigtryggsson
I gær var þess að vænta að landbún-
aðarráðherrar Evrópubandalagsríkj-
anna næðu endanlegu samkomulagi
um leiðir til að koma í veg fyrir of-
framleiðslu landbúnaðarafurða í
bandalagsríkjunum. Fundur ráðherr-
anna hófst í Brussel í fyrradag og þeg-
ar þetta var ritað um miðjan dag í gær
höfðu ekki borist fréttir af niðurstöðu
fundarins, en menn voru bjartsýnir um
að ný tillaga sem lögð hafði verið fyr-
ir fundinn gæti brúað bilið milli and-
stæðra fylkinga.
Landbúnaðarstefna Evrópubanda-
lagsins (CAP) er dýr í framkvæmd.
Hún sogar til sín verulegan hluta af
fjárlögum EB og stefnan er auk þess
síður en svo góðs viti um framhalds-
þróun bandalagsins. Framkvæmd
hennar er flókin og götótt og hún er
kannski þekktust meðal almennra
hlustenda og lesenda fjölmiðla fyrir
fréttir af svindli og braski sem líðst í
skjóli hennar.
Árlega stela óprúttnir milliliðir tug-
um milljarða króna í formi falsaðra
niðurgreiðslna og útflutningsuppbóta,
og sýnt hefur verið fram á með gildum
rökum að ítalska maffan standi á bak
við umfangsmikið svindl af þessu
tagi.
Róttækar tillögur
En þrátt fyrir góðan vilja margra og
ýmsar athyglisverðar tillögur um úr-
bætur á CAP, þá hefur aldrei tekist að
gera neina þeirra að umræðugrund-
velli fyrir verulegar endurbætur á
stefnunni. Nú hefur hinsvegar verið
lögð fram tillaga, sem ætti að geta leitt
til lausnar. og portúgalski landbúnað-
arráðherrann hefur beitt sér fyrir því
að hún verði samþykkt, en Portúgalir
fara með forsæti í ráðherraráði EB
þetta árið. Ray MacSharry, fram-
kvæmdastjóri landbúnaðarmála í
framkvæmdastjóm EB, sem hefur lagt
fram róttækar tillögur um úrbætur, er
auk þess sagður hlynntur þessari nýj-
ustu tillögu.
Offramleiðsla mjólkur
Þessi nýja tillaga hefur reyndar í för
með sér aukin útgjöld bandalagsins,
sem nemur tugum milljarða króna á
ári, að sögn heimildamanna dönsku
fréttastofunnar Ritzau. Samkvæmt
þeim heimildum hafa menn orðið við
kröfum Dana um meiri sveigjanleika
varðandi uppkaup á framleiðslurétti,
þannig að réttinn til sölu á fram-
leiðslurétti megi kaupa og selja, rétt
eins og aflakvóta hér á landi og þann-
ig megi ná aukinni hagræðingu.
Mjólkurverð á að lækka um þijú til
fjögur prósent á þremur árum, en í
fyrri tillögu var rætt um 10 prósenta
lækkun mjólkurverðs og verð á smjöri
um 2,5% á ári næstu þijú árin. Vanda-
mál sem varðar Dani og hefur ekki
enn verið leyst á þessum fundi er krafa
Spánveija, Grikkja og ítala um aukinn
mjólkurframleiðslukvóta. Ástæðan
fyrir þeirri kröfu er sú að bændur í
þessum löndum hafa framleitt langt
umfram kvóta og vilja nú fá það fram-
leiðslumagn viðurkennt sem löglegan
kvóta. Norður-evrópskir bændur eru
því gersamlega ósammála.
Þá er f tillögunni gert ráð fyrir heim-
ild til þess að hefja greiðslu eftirlauna
til bænda fyrr en nú er ráð fyrir gert,
vilji þeir bregða búi og selja fram-
leiðslurétt sinn. Þá var hafnað tillögu
um að veita fé úr sjóðum EB til að
styrkja bændur til ræktunar grenitrjáa
fyrir jólatré. Danski landbúnaðarráð-
herrann var því algerlega mótfallinn.
enda óttast hann að slíkt myndi skaða
þá skógarbændur sem rækta jólatré, en
Danir eru stórtækir á því sviði, og selja
meðal annars jólatré til skógarlanda
eins og Noregs og Svíþjóðar. Danski
ráðherrann sagði að yrði farið að veita
opinberu fé til slíks yrði fljótt offram-
boð á jólatrjám, þannig að menn
neyddust til að fara að halda jólin
tvisvar á ári, til að losna við offram-
leiðslu jólatijáa.
Skýr markmið
Ray MacSharry sagði landbúnaðar-
ráðherrum EB þegar hann kynnti hin-
ar nýju tillögur á fundinum f fyrradag
að samkvæmt þeim mætti ná þeim
markmiðum, sem hann hefði sett fram
i' fyrri tillögum; að draga úr fram-
leiðslu, auka samkeppnisstöðu evr-
ópsks landbúnaðar, leggja áherslu á
vistvæna framleiðslu og koma bótum
milliliðalaust til bænda. En hann sagði
jafnframt að nú yrðu menn að takast á
við aðalatriði og sætta sig við fómir til
að ná megin markmiðum. Það yrði
ekki lengur hægt að eyða mörgum ár-
um í það að taka sífellt til skoðunar
sérþarfir og óskir einstakra landa, því
þegar á heildina væri litið, væri verið
að vinna að stefnu sem þjónaði hags-
munum bænda engu síður en banda-
lagsins í heild.
Meðal djarftækustu tillagna MacS-
harrys er lækkun komverðs sem hefur
mætt andstöðu flestra ríkja, einkum þó
Þjóðverja. Hún ætti að leiða til þess að
bandalagsríkin verði samkeppnishæf-
ari við lönd utan bandalagsins. Nú-
gildandi viðmiðunarverð em 155 ekr-
ur (þýðing á evrópska heitinu ECU,
sem er mynteining EB). Það myndi
smám saman lækka niður í 100 ekmr
og ná þannig frjálsu heimsmarkaðs-
verði, en slíkt er einmitt mikilvægur
liður í átt að samkomulagi stórveld-
anna EB og USA um nýjan áfanga í
fríverslun í heiminum innan vébanda
GATT, tollasamkomulags liðlega eitt
hundrað ríkja.
Um miðjan dag í gær stóð fundur
ráðherranna enn yfir og ekki ljóst
hvort þeir myndu ná samkomulagi um
nýja landbúnaðarstefnu á gmndvelli
þeirra tillagna, sem lagðar vom fram í
vikunni. En menn vom bjartsýnir,
samkvæmt fréttastofufréttum í gær, og
náist almenn samstaða um meginat-
riði, þá eygja menn vonir um að geta
náð fullnaðarsamkomulagi í næsta
mánuði.