Alþýðublaðið - 22.05.1992, Blaðsíða 19

Föstudagur 22. maí 1992
19
Ferðaþjónus ta
getur eþfij án
dreifbýlisins verið
Ferðaþjónusta og „vaxtarbrodd"
ber iðulega á góma samtímis.
Þegar talið berst að ferðaþjónustu
í dreifbýli verða viðbrögðin hins vegar
blendnari. Algeng eni ummæli á þá
leið að hún standi ekki undir neinni
teljandi fjárfestingu eða að þama komi
til kasta heimamanna og frumkvæði
þeirra.
Alltof algengt er að ferðaþjón-
ustu hér á landi sé skipt í tven-
nt: Ferðaþjónustu annars vegar
og ferðaþjónustu í dreifbýli annars
vegar.
Sannleikurinn er hins vegar sá að
hvorug getur án hinnar verið.
Það em ekki víðfræg söfn eða róm-
aðar leiksýningar sem laða erlenda
ferðamenn til landsins.
Borgarbúar á flótta
Ferðaþjónusta er víðast hvar sú at-
vinnugrein í dreifbýli sem er í hvað
mestum vexti. Margt veldur. Má þar
nefna örar breytingar innan upplýs-
ingatækninnar og samdrátt t hefð-
bundnum landbúnaði. Mikilvægasta
orsökin er þó eflaust sú að sveitin er í
auknum mæli að verða athvarf borgar-
búans. Borgin með sínum ys og þys er
ekki lengur eftirsóknarverð í augum
hins almenna ferðamanns, nema þá um
skamman tíma til að versla, fara í leik-
hús og þess háttar. Dreifbýlið er orðið
ómissandi hluti af ferðamannaþjónust-
unni. Hvað íslensku sveitina snertir þá
hefur hún upp á margt að bjóða. Fá-
mennið er kannski ein helsta „söluvar-
an“ okkar þegar erlendir ferðamenn
eiga í hlut ásamt óspilltri náttúrufegurð
og útsýni til allra átta.
Þá er það algengur misskilningur að
sveitin hafi ekkert að bjóða innlendum
ferðamönnum. Hestaferðir, sjóstanga-
veiði, golf eða vatnaveiði eru aðeins
nokkur dæmi um skemmtilega og
hressandi útvistarmöguleika fyrir alla
fjölskylduna.
Ferðaþjónusta bænda hefur á síðast-
liðnum árum lagt rika áherslu á að fjöl-
ga þessum möguleikum og stöðug
aukning innlendra ferðamanna hjá F.B.
sýnir að það kunna þeir að meta ekki
síður en erlendir ferðamenn.
Baráttan um ferðamennina
Ferðamönnum hefur fjölgað ört í
heiminum á síðastliðnum áratugum.
Batnandi efnahagur og bættar sam-
göngur hjálpast þar að. OECD, Efna-
hags- og framfarastofnun Evrópu. ger-
ir ráð fyrir áframhaldandi fjölgun mið-
að við óbreyttar efnahagsforsendur og
spáir hún 3-7% fram að aldamótum.
Að sama skapi hefur baráttan um
ferðamennina harðnað. Sífellt fleiri
lönd gera út á þennan vaxandi markað.
Við höfum enn sem komið er notið
góðs af þessari þróun. En í harðnandi
samkeppni má ekki slá slöku við. Þótt
ísland sé að margra mati eftirsótt í aug-
um erlendra ferðamanna sem nokkurs
konar vin í menguðum heimi. þá selur
varan sig vitaskuld ekki sjálf og mikið
liggur við að ferðaþjónustunni verði
sköpuð viðunandi skilyrði hér á landi.
Öll urnræða um ferðaþjónustu verður
þó að teljast einhæf með tilliti til þess
að hér er annars vegar um að ræða at-
vinnugrein sem sýnir hvað mestan vöxt
í heiminum og hins vegar að það vant-
ar sárlega breidd í íslenskt atvinnulíf.
Stjómvöld hafa sem dæmi enn ekki
mótað heildarstefnu í ferðamálum. Það
bendir margt til þess að ferðaþjónusta
fyrir samdrætti í ferðamannaþjónust-
unni hjá sér.
Hjá Ferðaþjónustu bænda hefúr
þetta starf sóst vel og F.B. hefúr fjöl-
breytta útivistar- og afþreyingarþjón-
ustu á boðstólum.
En mikið starf er óunnið. Sem dæmi
má nefna að það vantar aðgengilegar
upplýsingar fyrir ferðamenn um land
og sögu sem gætu nýst í langferðum
eða á stuttum gönguleiðum. Merktar
gönguleiðir em varla til og það vantar
að mörgu leyti hvatningu fyrir ferða-
menn til að koma aftur hingað að fyrsm
ferð lokinni.
Listin að lengja
ferðamannatímann
Hér era sumur stutt og vetur langir.
Ferðamannatíminn er fyrir vikið stuttur
og það verður að leggja áherslu á að
auka arðsemi greinarinnar með því að
laða ferðamenn hingað einnig um
haust- og jafnvel vetrartímann. Iþessu
sambandi er vert að athuga þá mögu-
leika sem felast í uppbyggingu skíða-
svæða, snjósleðaferðum og vatnaveiði
í gegnum ís svo að dæmi séu nefnd.
A öldinni sem leið gerði Einar Bene-
diktsson skáld norðurljósin að sölu-
vöra. Vert er að athuga hvort ekki sé
hægt að leika það eftir. Þá gætu hress-
ingar- og heilsuræktarhæli reynst vera
sá grundvöllur sem okkur vantar fyrir
ferðaþjónustu óháða árstíma.
Jafnframt er brýnt að samræma
gæðakröfur og gæðaeftirlit innan
ferðaþjónustunnar hér á landi. Sem
dæmi má nefna að fjölbreytni er í senn
helsti styrkur og veikleiki Ferðaþjón-
ustu bænda. Á undanfömum fimm ár-
um hefur verið lögð megináherslan á
að „gæði“ þjónustunnar mæti kröfum
sem flestra viðskiptavina svo að fjöl-
breytnin fái notið sín. Allir bæir innan
F.B. verða að uppfylla ákveðnar kröfur
um aðbúnað sem skipt er niður í þijá
mismunandi fiokka. Og tveggja anna
fjamám í ferðaþjónustu er orðin að
skyldu fyrir verðandi ferðaþjónustu-
bændur.
Vönduð vinnubrögð
Ljóst er að ferðaþjónusta í landinu
ber, enn sem komið er, ekki nema tak-
markaðar fjárfestingar aðallega vegna
þess hve ferðamannatíminn er stuttur.
Af þessum sökum er brýnt að haldist í
hendur hægfara uppbygging, markviss
vöruþróun og vöravöndun og bætt
sölukerfi.
Það er margt sem styður þá skoðun
að ferðaþjónusta geti dafnað hér á landi
í sátt við náttúruna að því gefnu að við
tökum ferðamálin föstum tökum.
Ferðamönnum fjölgaði hér á landi um
8% á ári á 9. áratugnum. Sé t.d. miðað
við 6% fjölgun ferðamanna á ári fram
að aldamótum, sem er langt frá því að
vera óraunhæft, gætu gjaldeyristekjur
okkar af ferðamönnum numið samtals
130 milljörðum króna á þessu tímabili.
En til þess að ná slíku markmiði f sí-
vaxandi samkeppni f Evrópu verða
ferðaþjónustuaðilar á íslandi að gera
sameiginlega markaðssetningaráætlun
sem miðar að því að tryggja fjölbreytni
og gæði þjónustunnar um allt land og
auka arðsemi með öllum ráðum. Það
verður ekki gert mcð skammtíma aug-
lýsingaherferð heldur með vandaðri
markaðssetningu sem leggur meiri
áherslu á langtímamarkmið en á skjót-
fenginn gróða í árstíðabundinni útgerð.
Frá Ferðaþjónustu bænda
sé í augum margra eins konar árstíða-
bundin útgerð sem reki sig mikið til
sjálf.
Jafnframt hefur umhverfisþættinum
ekki verið nægilega sinnt.
Það er ekki nóg að fara fögram orð-
um um .jákvæða þróun" undanfarinna
ára og vara sfðan við offjölgun ferða-
manna eða skort á hreinlætisaðstöðu á
vinsælum áningarstöðum.
Vöruþróun
Aukin „vöraþróun" (eða þróun nýrr-
ar þjónustu) er lykilorð fyrir ferðaþjón-
ustu hér á landi ekki síst hvað snertir
sveitimar. Segja má að framtíð greinar-
innar hvíli á því að okkur takist að
þessu sinni vel upp í dreifbýlinu. Sem
dæmi um mikilvægi þessa þáttar má
benda á að Spánveijar telja að léleg eða
lítil „vöraþróun" sé ein helsta orsökin