Lesbók Morgunblaðsins - 14.03.1954, Qupperneq 4

160
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS

*
Símon Jóh. Agústsson:
EINAR BENEDIKTSSON
jta
L — Úrval I—II'
LAUST MÁL
bindi 7C2 bls. Rvík 1052. —
Steinffrímnr J. Þorsteinssom
bjó til nrentunar.
EINAR BENEDIKTSSON Ufir í
vitund þjóðarinnar fyrst og fremst
sem ljóðsnillingur, en síðan sem
hugsjónamaður, ættjarðarvinur,
ævintýramaður, glæsimenni, ofur-
menni, sem þurfti ekki annað en
að drepa staf sínum á harðlæst
hamrahlið, til þess að þau opnuð-
ust og vegur hans greiddist. Hann
var þegar í lifandi lífi lifandi þjóð-
saga. Þegar honum var féfátt, gat
hann jafnvel selt norðurljósin!
Rit það, sem hér verður drepið
á, er tvíþætt. Annars vegar er það
úrval þess, sem Einar Benedikts-
son ritaði í lausu máli, og er þetta
úrval rúmar 520 bls., hins vegar
æviágrip Einars eftir útgefanda úr-
valsins, Steingrím J. Þorsteinsson
prófessor. Þetta æviágrip mætti þó
frekar nefna ævisögu, því að það
er 226 bls. og því heil bók, þótt
það sé prentað aftan við úrvalið.
Að úrvali þessu er hinn mesti
fengur. Er þar komið saman flest
hið markverðasta, sem Einar hefur
ritað í lausu máli og almenningi
hefur til þessa verið að mestu lítt
tiltækt, þar sem það er prentað á
víð og dreif í blöðum og tímarit-
um, sumt án þess að höfundar sé
getið eða undir dulnefnum. Að
vísu kom út 1935 2. útg. af Sögum
og kvæðum, sem Kristján Albert-
son bjó til prentunar. Er í því safni
20 sögur og þættir, sem allir eru
teknir upp í þetta úrval. En Sögur
og kvæði sýna aðeins þann þátt
í ritstörfum Einars, sem telja má
til skáldskapar.
Þótt ljóð Einars muni án efa
halda nafni hans iengst á lofti, ef
til vill meðan íslenzk tunga er töl-
uð eða skilin, fer þvi. fjarri, að rit-
smíðar hans í lausu máli séu ó-
merkar. Margar þeirra eru með
handbragði snillingsins þótt fæstar
þeirra hafi fengið þá fágun og um-
sköpun, sem ljóð hans hafa hlotið.
Fáir hafa ritað fegurra né kjarn-
meira mál en Einar, þegar honum
tókst upp. Úrval þetta sýnir fjöl-
hæfni Einars og hin margþættu og
sundurleitu áhugamál hans. Marg-
ar þær skoðanir og hugmyndir, sem
birta^t í ljóðum hans í skáldlegu og
háfleygu orðskrúði, koma þarna
fram í hversdagsbúningi. Geta því
sumar þeirra stuðlað að gleggra
skilningi á kveðskan hans. Og síð-
ast en ekki sízt hjálpa ritsmíðar
Einars í lausu máli oss til þess að
þekkja hínn stórbrotna og marg-
slungna persónuleika hans, sem
býr yfir djúpum andstæðum og
óþrotlegri auðlegð, en sameinar þó
allt hið ólíka og andstæða í gerð
sinni eða í kjarna lífsskoðunar
sinnar. Persónuleika Einars má
líkja við gimstein með mörgum
flötum, sem brýtur ljósið á ótelj-
andi vegu og sýnir oss óendanlega
mörg litbrigði, en þó á einstæðan
hátt samkvæmt gerð sinni og eðli.
Útgefandi hefur skipt ritgerðum
Einars í fimm flokka, og er það
til mikils hægðarauka og glöggv-
unar fyrir lesendur. Fyrsta flokk-
inn nefnir hann Sögur og svip-
myndir. Þar er flest það að finna,
sem eftir Einar liggur í lausu máli
og venjulega er talið til skáldskap-
ar. Þessi þáttur í ritstörfum Ein-
ars í óbundnu máli er almenningi
kunnastur, því að meiri hluti efn-
isins hefur birzt áður í bókarformi
í 1. og þó einkum í 2. útg. af Sög-
Steingr. J. Þorsteinsson