Lesbók Morgunblaðsins - 14.03.1954, Blaðsíða 10

166
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
um tynr
Vörin, sem Egill
riki lét gera í
Minni Vogum
*
SVO NEFNIST grein eftir Einar
SiRurfinnsson í Lesbók Morftun-
blaðsins 14. febr. s. 1. Við þessa
ágætu grein vil ég bæta nokkrum
skýringum, sem ég býst við að
greinarhöfundi hafi verið ókunn-
ugt um en gæti orðið til fróðleiks
fyrir seinni tíma.
Það er þá fyrst þar sem höf.
minnist á Austurkot og kallar
næsta bæ við Minni Voga, þá
standa þessi tvö býli á sömu jörð-
inni, sem sé Minni Vogum, sem
var föðurleifð þeirra systkinanna
Klemensar og Guðrúnar. Höfðu
þessi býli margt sameiginlegt, svo
sem vatnsból, sjávargötu, lending-
arstað, gripabeit o. fl. Nafnið Aust-
urkot mun hafa verið til aðgrein-
ingar frá öðrum bæum, sem á jörð-
inni stóðu, svo sem Helgabæ og
Tómasarkoti.
Máltækið segir að margt sé líkt
með skyldum, og svo var á þessum
tveimur býlum, heimilishættir
mjög svipaðir, sömuleiðis húsagerð
og herbergjaskipan. íbúðarhúsið í
Austurkoti var tveggja hæða hús,
með rishæð að auki fyrir geymslu
á matföngum og veiðarfærum, og
líkt að stærð og Minni Voga húsið.
Útihús í Austurkoti voru: heyhlaða
og fjós og eldhús með stóru
geymslulofti yfir, allt hlaðið úr
höggnu steinlímdu grjóti. — Hér
má svo bæta því við, að fyrir mörg-
um árum er búið að rífa þessi
gömlu íbúðarhús í Minni Vogum
og Austurkoti og byggja önnur ný
með allt öðru sniði og herbergja-
skipan.
Þá skal ég rrúnnast lítillega á
vörina í Minni Vogum, sem einnig
var vör fyrir Austurkot. Vörin var
á sinni tíð töluvert mannvirki,
sprengd í gegn um klappir og upp
hlaðin með stórgrýtiskömpum í
bryggju stað, er allt lét gera Egill
„ríki“, faðir þeirra Klemensar og
Guðrúnar.
Að sunnan verðu vararinnar og
ofan var bækistöð Klemensar. Að
norðan við vörina og ofan var salt-
og fiskgeymslu-hús, og norðan við
það og áfast var hjallur úr timbri,
til þurkunar á seglum, sjóklæðum
og veiðarfærum. Þetta var bæki-
stöð Hallgríms í Austurkoti.
Á milh fiskgeymsluhúsa þeirra
Klemensar og Hallgríms var um
20 metra svæði, og frá efri endum
húsanna og þvert á milli þeirra var
timburveggur um 2 metrar á hæð.
Mynduðu húsin og timburveggur-
inn naust, sem var til skjóls fyrir
skipastól þeirra máganna, Hall-
gríms og Klemensar, en þeir áttu
3 skip hvor fram yfir 1900.
Neðanmáls í grein Einars Sigur-
finnssonar er þess getið, að Þórð-
ur í Gróttu hafi smíðað áttæring-
ana „Léttfeta“ og „Sæfeta“. Það
er rétt, Þórður smíðaði skipin.
Hann var víðkunnur og orðlagður
skipasmiður og við hann sömdu
þeir mágarnir Hallgrímur og
Klemens, að hann smíðaði fyrir sig
þessa tvo áttæringa þar syðra.
Skyldu skip þessi vera jafnstór og
eins að öllu leyti. Hallgrímur varð
fyrri til að viða að sér efni úr
gegnumsöguðum valborðum. Þórð-
ur smiður kom suður til smíðanna
seint í júní og smíðaði skipið á
mánaðartíma. Þetta var sumarið
1891.
Klemens í Minni Vogum hafði
ákveðið að fá efni af sömu tegund
í sitt skip, en er til skyldi taka
var allt slíkt efni upp gengið. Var
þá ekki nema um tvennt að velja,
annaðhvort að hætta við smíðina
eða nota lélegra efni. Ræddu þeir
Þórður og Klemens rækilega um
hvað gera skyldi. Sagði Þórður, að
úr því sem komið væri, þá væri
réttast að hann smíðaði skipið hjá
sér í Gróttu og reyndi að velja
sjálfur í það 'oezta fáanlegt efni
í Reykjavík. Það varð úr, að Klem-
ens fellst á þetta og fól honum
forsjá alls smíðinni viðvíkjandi.
Þórður í Gróttu lá ekki á liði
sínu. Hann gat viðað að sér efni,
sem hann taldi viðunandi í skipið.
Og svo valdi hann sér sem smíða-
stað laut í túninu á Gróttu, á milli