Morgunblaðið - 13.12.1979, Blaðsíða 22

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 1979
22
Predikun í dómkirkju við
þingsetningu í gær
„Fram í hugann kemur örstutt
frásögn, sem mig langar ti! að
hefja mál mitt á í dag.
Hún greinir frá atburði, sem
gerðist fyrir nærfellt 350 árum í
nóvembermánuði árið 1630. Þá
hafði hinn grimmilega trúar-
bragðastyrjöld, sem venjulega er
nefnd þrjátíu ára stríðið, geisað
um 12 ára skeið. En aðalvettvang-
ur þess hildarleiks var Þýzkaland,
svo sem kunnugt er. — Fjöldi
hraustra drengja var þá þegar
fallinn í valinn, akrar komnir í
órækt, blómlegar byggðir eyddar.
Öll þjóðin stundi undir sársauka
stríðsins. Hvar sem herlið fór um
var allt lagt í eyði.
Þetta umrædda kvöld sat rosk-
in kona heima hjá sér á litlum
bóndabæ utarlega í saxnesku
smáþorpi. Sonur hennar sem var
um tvítugt var nýkominn heim
með þær fréttir, að sveit
spænskra hermanna, sem alkunn-
ir voru fyrir grimmd, væri á ferð
þar nálægt og myndi að líkindum
koma í þorpið um nóttina.
Fólkið var allt miður sín af
hræðslu og kvíða. Ungi maðurinn
lagði fast að móður sinni að flýja
með sér upp í fjöllin, þar sem þau
væru óhult fyrir hinum grimmu
fjendum. En hún var ófáanleg til
þess. Hún sagði, að þau væru
undir vernd Guðs og að hann
hefði bæði vilja og mátt til að
varðveita þau frá hvers konar
voða og grandi, ef þau aðeins
bæru gæfu til að fela honum vegu
sína — og setja allt sitt traust á
hann einan. — Hún hvatti son
sinn til þess að leita styrks í
bæninni — í bæn til hans, sem
aldrei bregzt bróður eða systur, er
til hans leitar á neyðarstundu.
Hún minnti hann á_ hið heilaga
fyrirheit Drottins: „Ákalla mig á
degi neyðarinnar og ég mun
frelsa þig“.
Sjálf kveikti hún á lampa, —
tók sálmabókina sína — og fór að
syngja sálm, sem byrjaði á þess-
um orðum: „Gjör, Drottinn, garð
í kringum oss“.
Sonurinn bað hana að vera ekki
að þessari vitleysu. Hann sagði,
að söngurinn og lampaljósið hlytu
að draga að sér athygli óvinanna
— og þannig væri hún — að
óþörfu — að stofna þeim í enn
meiri hættu. En móðirin sat við
sinn keip — og hélt stöðugt áfram
að syngja: „Gjör, Drottinn, garð í
kringum oss“.
„Hvernig heldurðu, að Drottinn
geti gjört garð í kringum okkur?“
spurði sonurinn, með talsverðri
þykkju. — „Þú veizt þó vel, að
tímar kraftaverkanna eru löngu
liðnir." „Drottinn getur það, ef
honum þóknast," svaraði móðirin
stillilega, hélt áfram að syngja —
og biðjast fyrir alla nóttina.
Þegar birti af degi herti sonur-
inn upp hugann og bjóst til að
fara út og skyggnast um. En
þegar hann ætlaði að opna dyrnar
þá stóð hurðin föst. Hann komst
alls ekki út. Hvað hafði gerzt?
Stór snjóskafl hafði hlaðizt upp
með húsveggnum — og hulið
húsið fyrir óvinunum, sem höfðu
komið um nóttina, farið um þorp-
ið með ránum og manndrápum —
og gert einhvern óskunda á nær-
fellt hverju heimili.
Ekki er það ætlun mín virðu-
legu áheyrendur, að gera styrjald-
ir að umræðuefni hér í dag, þótt
ég hafi rifjað upp þessa sögu, sem
gerðist á hörmulegum styrjald-
artíma. — En hitt vildi ég, að hún
Séra Björn
Jónsson:
mætti minna okkur á, að alltaf, —
og ekki sízt þegar erfiðleikar
sækja að og vanda ber að höndum,
þá eigum við kost á þeim varn-
armúr sem ekki bregzt, þegar
þangað er leítað í öruggu og
einlægu trúnaðartrausti. Sá varn-
armúr er ekki af manna höndum
reistur, heldur af Guði gjörður.
Því það er eilíflega satt, sem segir
í orðunum, er ég valdi mér að
texta, að „Guð er oss hæli og
styrkur — og örugg hjálp í
nauðum".
Og það er áreiðanlega hin
fyllsta þörf fyrir okkur, sem hér
erum saman komin í dag, og fyrir
íslenzku þjóðina alla, að biðja á
sama hátt og saxneska móðirin
forðum: „Gjör, Drottinn, garð í
kringum oss“.
En það eitt ér þó ekki nóg, að
nota orðin hennar. Hugarfarið,
sem á bak við bjó, verður einnig
að fylgja með. Bænin verður að
vera fram borin í þeirri innri
fullvissu, að við séum að tala við
lifandi og ástríkan föður, sem
hefir bæði viljann og máttinn til
þess að gera okkar veiku og
ófullkomnu bænir að dásamlegum
veruleika. Þá sannreynum við
sjálf fyrirheit Frelsarans, Jesú
Krists, er hann segir: „Biðjið og
yður mun gefast“.
En það bezta og blessunarrík-
asta við bænina er þó ekki það, að
við beinlínis fáum það, sem við
biðjum um hverju sinni, heldur
hitt, að hún er farvegur guðlegra
lífsstrauma inn í þær sálir, sem
opna sig fyrir krafti hennar og sá,
sem biður, færist nær Guði og
öðlast nánara samfélag við skap-
ara sinn og föður. í því er hin
æðsta blessun bænarinnar fólgin.
Mjög margir mestu og beztu
menn veraldarinnar hafa verið
bænarinnar menn. Það er stað-
reynd, sem erfitt er að mæla á
móti. Ég bendi í því sambandi á
Abraham Licholn, forseta Banda-
ríkjanna, sem tók sínar stóru
ákvarðanir á hnjánum í bæn —
fyrir augliti Guðs. Og ef við
horfum til okkar eigin þjóðar, þá
kemur Jón Sigurðsson forseti
fyrst fram í hugann.
Það hefur mikið og að verðleik-
um verið um hann rætt opinber-
lega nú á næstliðnum dögum í
sambandi við nýafstaðna 100 ára
ártíð hans. En ég hef þó hvergi
séð eða heyrt þess getið, sem þó
var staðreynd, að hans mikla
köllunarhlutverk — og sú óbilandi
forysta, sem hann veitti íslenzkri
þjóð á örlagatímum, átti sinn
trausta grundvöll í kristinni trú,
— og í bæninni öðlaðist hann
þolgæði, þrek og styrk til þess að
vera og vinna þjóð sinni það, sem
raun bar vitni um. „Minn Guð,
lítið afrekaði ég, en ávöxt þess
legg ég á fótskör þinnar líknar og
blessunar". Þessi auðmjúku bæn-
arorð eru eftir honum höfð undir
leiðarlokin. Og sá vígði þáttur,
sem trú og bænrækni voru í
lífsvef Jóns Sigurðssonar, má ekki
gleymast. Mundi ekki einmitt þar
vera að finna lykil þeirrar bless-
unar og giftu, sem hann varð
aðnjótandi, er hann leiddi þjóðina
fyrstu og erfiðustu skrefin frá
aldalangri áþján — og markaði
henni þá frelsisbraut, sem að
lokum leiddi tii stofnunar lýðveld-
isins á afmælisdegi hans árið
1944.
Sú er a.m.k. sannfæring mín.
Og þannig varð Jón Sigurðsson og
ævistarf hans dýrlegt svar við
samstilltri bæn íslenzku þjóðar-
innar: „Gjör, Drottinn, garð í
kringum oss“, óhrekjandi stað-
festing þess fyrirheits, sem okkur
er í heilögu orði gefið, að „Guð er
oss hæli og styrkur — og örugg
hjálp í nauðum".
Við erum hér saman komin til
guðsþjónustu í upphafi alþingis-
setningar á næsta óvenjulegum
árstíma, — því nú eru senn komin
jól. Um orsök þess skal ekki
fjölyrt hér, enda öllum í fersku
minni. En hitt er víst að sjaldan
hafa meiri, stærri og erfiðari
vandamál beðið úrlausnar nýkjör-
ins alþingis en nú í dag. Ég veitti
því eftirtekt, þegar fulltrúar
þeirra stjórnmálaflokka, sem nú
eiga sæti á Alþingi, komu fram í
sjónvarpi, og létu í ljós álit sitt á
framtíðarhorfum, að afloknum
kosningum þá voru þeir allir
sammála um eitt atriði, — þó svo
að ágreiningur væri um, hvaða
leiðir fara skyldi, til þess að ná
því marki: „Það þarf að reisa
varnargarð gegn verðbólgunni",
sögðu þeir. Og einn komst svo að
orði: „Það verður að byggja girð-
ingu, þar sem enginn staur má
bresta".
Það var á meðan ég hlýddi á
þessar umræður, sem hún kom
fram í huga minn saxneska móð-
irin — og bænin hennar: „Gjör,
Drottinn, garð í kringum oss“.
Miklir örlagatímar eru upprunnir
yfir íslenzka þjóð. Senn kveður
kaldasta ár þessarar aldar. Af-
koman úti á landsbyggðinni var
víða langt neðan við meðallag á
þessu liðna sumri. Ofveiði vofir
yfir mörgum nytjamestu fisk-
stofnum á miðum landsins. Og
ofan á allt þetta — og ótal margt
fleira, sem höllum fæti stendur í
hinum ytri, tímalegu efnum þjóð-
félagsins, bætist sá margumræddi
ógnvaldur, sem verðbólga nefnist
— og virðist stefna að því, hröð-
um skrefum, að leggja íslenzkt
efnahagslíf í rúst. — Og í réttu
hlutfalli við ytri aðstæður hriktir
einnig í innviðum þjóðlífsins. Við
verðum í sívaxandi mæli vitni að
hnignandi siðgæðisvitund,
ábyrgðarleysi, svalli, nautnasýki
og ofbeldishneigð, svo fátt eitt af
mörgu sé upp talið.
Þeim sviðum, sem heilög eru í
vitund einstaklinga og þjóðar
virðist alltaf fara fækkandi. Af-
helgun á sér víða stað — og
lotning dvínar. — Hvað veldur?
I hinu gegndarlausa kapphlaupi
um efnisleg gæði hefur Guð ekki
verið tekinn með í reikninginn,
jafnvel talinn óþarfur. Við verð-
um að játa, hvort sem við gerum
það með stolti, kæruleysi — eða
blygðun, að við höfum gleymt
Guði, — snúið baki við honum. —
En þannig er því ekki farið frá
hans hálfu. Hann elskar okkur —
og bíður þess, að við stígum fyrsta
skrefið til móts við sig. — Hann
vill vera okkur hæli og styrkur —
og örugg hjálp í nauðum.
Það var einu sinni sagt á
þessum stað — við sama tækifæri
og nú: „Kristindómurinn er allur
fólginn í einu orði: Iljálp, — að
láta hjálpast, verða hólpinn,
þiggja Guðs örlátu hjálp vakandi
huga, — og verja það, sem þú
þiggur af Guði öðrum til hjálpar,
— að hjálpast af Guði og hjálpast
að — það er vilji Guðs; ríki Guðs.
Enginn hefur lagt ríkari áherzlu á
þetta en Lúther: Að þjóna guði er
að þjóna mönnunum, sem húsfað-
ir, yfirboðari eða undirgefinn,
löggjafi eða þegn, eftir þeirri
stöðu, sem hver einn skipar. Aðra
þjónustu kærir Guð sig ekki um,
þarf hennar ekki, vill hana ekki“.
Við þurfum svo sannarlega að
leita þeirrar hjálpar, sem krist-
indómurinn býður fram, sem
kristindómurinn er. Því það er
líka sannleikur, sem Lúther sagði,
að „Af eigin kröftum enginn
verst", eða — eins og Hallgrímur
orðar það:
„Án Guðs náðar er allt vort
traust,
óstöðugt veikt og hjálparlaust".
Við þurfum að gera bæn sax-
nesku móðurinnar að okkar hjart-
ans bæn: „Gjör, Drottinn, garð í
kringum oss/ — og ekki aðeins til
varnar gegn verðbólgunni, svo
voðaleg sem hún er, — heldur
einnig í kringum landið okkar,
menningu okkar, störf okkar,
heimili okkar, — líf og sál hvers
einasta Islendings.
Vilt þú ekki, kristni bróðir,
kristna systir, — þú, sem kjörin
hefur verið til setu og starfa á
Alþingi Islendinga þessu sinni,
leggja þitt lóð heils hugar fram
sem bænheyrslu þeirrar bænar?
Snúðu þér til Guðs þíns. Hann er
þín hjálp. Leggðu allt í hendur
hans — leyf honum að varða og
vísa veginn. Fylgdu honum — og
heillir munu af hljótast. Og sjálf-
ur muntu reyna það í æ ríkara
mæli, sem kristnir menn hafa
þreifað á, kynslóð eftir kynslóð,
að: „Guð er oss hæli og styrkur og
örugg hjálp í nauðum".
Við höfum gengið fram fyrir
auglit Guðs í helgidómi hans í
upphafi þings. Af heilu hjarta
biðjum við um blessun Guðs og
hjálp. Hans heilög hönd styrki
ykkur, alþingismenn, til samhug-
ar og samstöðu við úrlausn þeirra
mörgu og miklu vandamála, sem
ykkar bíða. Heilög náð hans stýri
hugsunum ykkar og gjörðum, —
og beini þróun allra okkar mála á
blessunarvegu. —
— Heilög, alvöld miskunn vaki
yfir Islandi og hverju barni þess.
Guð gefi ykkur, heimilum ykkar
og ástvinum, gleðilega og blessaða
jólahátíð.
Allra síðast bið ég þess, ykkur
til handa, virðulegu alþingis-
menn, að þið mættuð hafa að
ykkar leiðarljósi — og gætuð af
fyllstu heilindum tekið undir'
þessi ódauðlegu orð eins þjóð-
málaskörungs okkar á síðustu öld
— náins samstarfsmanns Jóns
Sigurðssonar: „Sérhver hafi það
jafnan hugfast, að hann er verka-
maður guðs og föðurlandsins —
og hræðist að vinna sviksamleg
verk Guðs og föðurlandsins".
Með þeirri hugarstefnu er sleg-
ið traustum varnargarði um-
hverfis íslenzkt þjóðlíf, þjóð-
menningu og þjóðarhag."
„ Gjör,
Drottinn,
gard
í kringum
oss“
Flestir halda til Flórída og
Kanaríeyja um jól og áramót
NOKKUR samdráttur
virðist vera á hópferðum
íslendinga til útlanda um
jól og áramót samkvæmt
þeim upplýsingum sem
MorgunblaðiÖ hefur aflað
sér, hins vegar eru mun
fleiri sem huga að ferðum
á eigin vegum að þessu
sinni.
Steinn Lárusson framkvæmda-
stjóri Ferðaskrifstofunnar Úrvals
sagði í samtali við Mbl. að nú
væru allir aðilarnir þ.e. Flugleiðir,
Úrval, Útsýn og Samvinnuferðir
sameiginlega með eina flugvél til
Kanaríeyja, en á sama tíma í
fyrra voru vélarnar tvær, en véíin
væri nú fullbókuð.
„Mjög margir ætla sér til Flór-
ída um þessi jól og áramót, en það
gera þeir á eigin vegum, þ.e. flogið
er með áætlunarflugi og menn
verða að sjá sér fyrir gistingu
sjálfir. Þá eru einhverjir smáhóp-
ar á staði eins og London," sagði
Steinn.
Aðspurður um almennan sam-
drátt í ferðum til Kanaríeyja
sagði Steinn að verðið spilaði þar
eitthvað inn í, en það hefði
hækkað nokkuð á síðustu mánuð-
um, en einnig bæri á það að lita að
þar væri orðin níu ára gömul
áætlun, þannig að líklegt væri að
fólk vildi breyta til. Margir hefðu
farið til Kanaríeyja ár eftir ár. —
Samkvæmt frétt sænska dag-
blaðsins Dagens Nyheter hefur
almennur samdráttur átt sér stað
á ferðum til Kanaríeyja sem
nemur um 30% milli ára.
Um verðsamanburð á Kanarí-
eyjaferðum annars vegar og Flór-
ídaferðum hins vegar sagði Steinn
að verðið væri mjög svipað, verðið
væri á bilinu 400—450 þúsund á
báða staðina væri reiknað með
þriggja vikna ferð með gistingu.