Morgunblaðið - 16.12.1966, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 16. des. 1966
Hf&gnús Jónsson íjármálaráðhe rra á Alþinga:
FJÁRLÖGIN ERU I SAMRÆME
VIÐ VERÐSTÖÐVUNARSTEFNUNA
Rækileg rannsókn á byggingar
kostnaði skóla þarf að fara fram
VIÐ ÞRIÐJU umræöu
fjárlaga sl. miðvikudag flutti
fjármálaráðherra Magnús
Jónsson, ræðu, þar sem hann
fjallaði um ýmis atriði, sem
fram höfðu komið í málflutn
ingi stjórnarandstæðinga.
Fjármálaráðherra sagði,
að fjárlagafrv. væri í full-
komnu samræmi við verð-
stöðvunarstefnu ríkisstjórn-
arinnar. Margar af þeim
hækkunum, sem fram komu
í fjárlögum 1967 hefðu kom-
ið til á þessu ári, þannig að
villandi væri að gera sam-
anburð á fjárlagafrv. yfir-
standandi árs og næsta árs.
Þá drap Magnús Jónsson
á skólahyggingar og sagði að
fram þyrfti að fara rækileg
rannsókn á því hvemig hægt
væri að draga úr kostnaði við
skólabyggingar. Varpaði
hann fram þeirri hugmynd,
að byggja skóla, sem staðlað
húsnæði eða jafnvel kaupa
tilbúin skóiahús.
Hér fara á eftir helztu at-
riði úr ræðu Magnúsar Jóns
sonar í Sameinuðu þingi sl.
miðvikudag.
Ég vék að því mjög ræki-
lega í fjárlagaræðunni í haust,
að það væri nauðsynlegt að gera
sérstög átök í skólamáluxn. Ekki
aðeins það að £á auknar fjár-
veitingar til skólabygginga,
heldur ekki síður að láta fara
fram rækilegar rannsóknir á
þvi, hvernig auðið væri að leysa
þessi skóla/byggingamál með
édýrari hætti. Það sjá auðvitað
allir, að þegar 2-3 sveitarfélög
eru að reisa skóla, sem kosta
30-50 millj. kr., er það slík geysi
leg byrði, að það auðvitað er
hin brýnasta nauðsyn að reyna
að kanna það mál ofan í kjöl-
inn og leitast við að finna úr-
ræði, sem geti orðið þar til
lausnar 'þeim vanda. Að fþessu
hefur verið unnið nú um all-
lengt skeið, og kemur auðvitað
1 ljós, að við margvíslega örð-
Ugleika er að stríða, en engu
að síður verður að ljúka þeim
athugunum og þess er mjög að
vænta, að á því finnist einhver
lausn, sem geti stuðlað að ódýr-
ari skólabyggingum og tel ég,
að það þurfi þá sérstaklega að
taka til athugunar að byggja
skóla meira sem standard hús-
Bæði og jafnvel að kaupa tii-
búin hús, sem gætu lagt grund-
völl að því, að hægt væri að
ná niður þessum mikla kostn-
aði. >að var einnig að því vik-
ið, sem er rétt, að undirbúning-
ur skólabygginga hefur verið
mjög ófulkominn. Það var sagt
hér, að það hefðu safnazt fyrir
háar skuldbindingar, sem mundi
vera vísað til framtíðarinnar,
eins og það er orðað. Þetta er
rétt að vissu leyti, en það held
ég, að sé óhætt að segja, að það
hefur ekki stafað af því, að
ekki hefur verið fylgt fram
ákvæðum 1. um þetta efni, held-
ur er orsökin fyrst og frenast
sú, hversu áætlanir hafa verið
illa undirbúnar og svo hins veg
ar, að verðhækanir hafa orðið
miklar á byggingartímabilinu.
Þetta hefur verið greit-t eftir
föstum reglum og frá þeim regl-
um hefur ekkert verið horfið, en
vandinn auðvitað fer vaxandi ár
frá ári eftir því, sern þeim skóla-
byggingum fjölgar, sem ekki er
búið að ljúka greiðslu kostnað-
ar vfð. Þó að hér sé nú um
meiri uphæð að ræða heldur en
áður, sem þannig bíður, brýtur
það ekkert í bág við þær regl-
ur, sem * fylgt hefur verið og
ég efast um, að bagginn af þeim
fjárhæðum sé nokkuð þyngri
hlutfallslega heldur en hann
hefur áður verið. En ég skal
fúslega taka undir það, að þetta
þanf allt athugunar við frá miörg-
um Ihliðum og fyrst og fremst að
ég tel frá þeirri hlið, að kann-
að verði, hvort ekki sé auðið
að koma niður þessum mikla
kostnaði við skólabyggingar.
Sjúkrahúsin.
Hér var vikið að þvi, að það
væri við mikinn vanda að glímá
hjá sjúkrahúsunum og það er
vissulega rétt. Vaxandi tilkostn
aður hefur lent með miklum
þunga á þeim. Það var í haust
samþ. daggjaldahækkun, 50 kr.
og þá hafði verið ákveðið, að
daggjaldahækkun, 100 kr., taki
gildi að um næstu áramót. Og
þetta var talið óumflýjanlegt til
þess að leysa vandamál héraðs-
sjúkrahúsanna. Svo sem ég gat
um í fjárlagaræðunni, eykur
þetta vanda ríkissjúkrahúsanna
eða ríkisins í heild vegna þess,
að tilkostnaðurinn við slíka dag
gjaldahækkun er, þegar allt
kemur til alls miklu meiri fyr-
ir ríkið heldur en svarar tekju-
auka rikisspítalanna, en hér er
vitanleg um höfuð vandamál að
ræða fyrir sjúkrahús héraðanna.
Það var á það bent hér áðan,
að þessi hækkun bryti í bága
við þá verðstöðvun, sem nú hef-
ur verið ákveðin, en það er að
sjálfsögðu mál, sem verður að
taka til sérstakrar athugunar.
Þessa áætlun um hækkun var
íbúið að gera fyrir löngu,
og það er gert ráð fyrir í frv.,
sem leiða af hækkuninni af rík-
isins hálfu og eins og minnzt
var á hér áðan, hlýtur það auð-
vitað að auka mjög stórlega
vanda sjúkrahúsanna, ef það
ætti nú að stöðva þessa hækk-
un til þeirra. Þetta er hins veg-
ar mál, sem verður að taka til
sérstakrar athugunar, en hefur
eins og ég sagði áðan, ekki áhrif
á fjárL sem slík, þar sem það
er gert ráð fyrir því í áætiun
þeirra, að þessi hækkun verði
framkvæmd.
Það hefur jafnframt verið
gert ráð fyrir því í áætlunum
um vísitöluhækkanir, hvaða
áhrif þessi hækkun daggjalda
hefði í því sambandi, þannig að
;það hefur að öllu leyti verið
gengið út frá þessu atriði, að það
kæmi til framkvaemda.
Fjárlög og verðstöðvun.
Það var á það lögð nokkur
áherzla af frsm. 1. minni hl., að
þessi fjárlög sýndiu það, að ekki
yrði um neina verðstöðvun að
vegna þess, að þau bygg’öu á
áframhaldandi verðbólgu. Þetta
er misskilningur.
Fjárl. hækka vitanlega
mjög mikið frá fjárl. þessa
árs, enda þótt útgjöld ríkis-
ins raunveruleg hækki ekki
eins mikið og munurinn er
á fjárl. og fjárlagafrv., eins
og það lítur nú út, vegna
þess að síðar hafa komið til
á þessu ári, sem nú er að
líða, margar af þeim hækk-
unum, sem við stöndum and-
spænis fyrir í fjárl. ársins
1967. Það hefur hins vegar
gerzt, að þróunin þetta ár
.og hin stóraukna viðskipta-
velta í landinu, sem leitt hef
ur af mjög batnandi hag al-
mennings á þessu ári, hefur
leitt af sér stórauknar tekjur
fyrir ríkissjóð, vegna þess að
tekjuaukinn er fyrst og
fremst af aðflutningsgjöldum
af hreinum sköttum og af
söluskatti, þannig að það
hefur ekki komið til og er
heldur ekki gert ráð fyrir
neinum nýjum sköttum, þann
ig að þessi tekjuöflun, sem
hér er um að ræða, hefur
byggzt algerlega á hinni
auknu veltu. Það hefur svo
auðvitað komið á móti þessu
stórfelldur útgjaldaauki, sem
stafar frá árinu í ár. Það
verða menn að gera sér
grein fyrir, en er ekki til
kominn vegna þeirrar þróun-
ar, sem menn gera ráð fyrir
á næsta ári. Það er gengið
út frá, að þá komi ekki til
frekari útgjaldaauka, sem
m.a. kemur fram í því, að
það er lagt til að fella nið-
ur þær 108 millj., sem áætl-
aðar voru á 19. gr. fjárlaga-
frv. til þess að mæta launa-
hækkunum, þar eð gengið er
út frá því, að væntanlegar
stöðvunaraðgerðir leiði til
iþess, að um kauphækkanir
verði ekki að ræða eða hækk-
anir á öðrum tilkostnaði.
Þetta hefur tekizt að gera
án þess að byggja upp á
nýrri verðbólguþróun.
Hv. frsm. 1. minni hl. sagði,
að það væri sýnilegt, að gert
væri ráð fyrir, að veltan eða
tekjur ríkissjóðs á næsta ári
yxu um allt að 500 miilj. kr.
og það gæti auðvitað ekki orð-
ið nema það væri gengið hrein-
lega út frá stórvaxandi verð-
bólgu eða fjárl. væru algerlega
röng. Ég er honum algerlega
sammála um það, að ef þetta
væri svo, gæti það ekki komið
til nema áframhald yrði á haekk
unum eins og á þessu ári, en
þetta er hins vegar misskiln-
ingur. Það er gert ráð fyrir því
í þeim áætlunum, sem fyrir
liggja, að hækkunin frá árinu
1966-67 varðandi tekjirr ríkis-
irur verði ekki nema um 200
millj. kr. samkv. þeim áætlun-
um, sem gerðar hafa verið af
Efnahagsstofnunin og Seðla-
banka wú fyrir mánuðL *—
Hvort þetta stenst getum við
auðvitað ekki nákvæmlega lun
sagt, og það getur munað tölu-
verðum fjárhæðum til eða frá
og vissulega er það svo, að það
er teflt hér á yztu nöf. Það
er gengið út frá því, að sú þró-
un, sem er nú á þessu ári, haldi
áfram næsta ár, en það er mið-
að við þær tekjur, sem menn
hafa nú. Það er ekki miðað við,
að viðskiptavelta vaxi neitt að
ráði. Það er gert ráð fyrir sama
innflutningi eins og á árinu í
ár, og þar af ieiðandi er ekki
byggt á því, að áfram haldi
aukin velta a'ð þessu leyti, held-
ur að sama ástand ríki. Það
getur hins vegar vel verið, að
það sé bartsýni að gera ráð
fyrir, að sami innflutningur
gæti orðið og mismunandi sam-
setning innflutningsins getur
auðvitað valdið því, að það
ver*ði minni tekjur, sem fram
koma en ella. Þetta er auð-
vitað vandi, sem við stöndum
alltaf andspænis, þegar um á-
ætlun tekna ríkissjóðs er að
ræða og þar sem við verðum
að gæta okkur að, þegar við
afgreiðum fjárlög er, að áætla
ekki vísvitandi rangt. Þar er ég
hv. talsmönnum sinni hl.n. al-
gerlega sammála um. En þessar
tekjuáætlanir eru sem sagt
byggðar á sama ástandi eins og
nú er. Menn mega ekki miða
við það, sem gert er ráð fyrir
í fjárl. ársins í ár, vegna þess
að þau eru ekki raunhæf, þar
eð hin raunverulega þróun hef-
ur orðið með allt öðrum hættL
Niðurgreiðslur.
Hv. frm. 1. minni hl. sagði, að
í rauninni væru viss atriði fjárL
eða viss útgjöld falin, þannig
að það væri ekki gert ráð fyrir
þeim, og benti^á, að ekki væri
ætlað fyrir niðurgreiðslum nema
10 mánuði ársins. í þeim orðum
hans gætti misskilnings að því
leyti, að hann gekk út frá því,
að því er mér skildist, að það
væri ekki til fé til að greiða nið-
urgreiðslur nema 10 mánuði mið
að við alla niðurgreiðslufjárhæð
ina. Þetta er misskilningur. Það
er ætlað allt árið fé til þess að
greiða allar þær niðurgreiðslxxr,
sem voru í gildi þar til nú í
haust. Það eru aðeins þær auknu
1 niðurgreiðslur, sem voru ákveðn
Magnús Jónsson
ar í samræmi við verðstöðvunar
ákvarðanirnar, sem eru áætlaðar
í fjárlögum til þess tíma sem
verðstöðvunarlögin eiga að gilda,
Það er í rauninni ekkert eðlilegt
við það að gera ráð fyrir tekju-
öflun lengur heldur en lög eiga
að gilda hverju sinni. Það má
hins vegar segja og spyrja: Ja,
hvernig á þá að fara að þvi, á
að láta vísitöluna þá hækka? Það
skal ég ekkert um segja heldur.
Það auðvitað verður að miðast
við það ástand, sem ríkijandl
verður næsta haust og það er
einnig misskilningur hjá hv. þm.
að ef hætt yrði þessum niður-
greiðslum, sem nú hafa verið
ákveðnar, hækkaði það vísitöl-
una um 25 stig. Það eru allar
niðurgreiðslurnar, þær niður-
greiðslur, sem hafa verið ákveðn
ar á þessu hausti, munu nema
10—11 stigum. Hvað kann að vera
gert, þegar þessi lög falla úr
gildi næsta haust, skai ég ekkert
um segja. Það er hins vegar al-
veg ljóst, að þá peninga, sem
vantar á þá tvo mánuði ársins,
ef það yrði niðurstaðan hjá þeim,
sem þá fara með völdin, hverjir
sem það verða, að halda áfram
óbreyttri stefnu í þessu efni og
samkomulag næst um það næsta
haust við alla aðila, sem geti
lagt grundvöll að því, að hægt
verði að halda þeirri viðleitni
áfram, er það vissulega engum
vanda bundið að brúa það biþ
sem þessir tveir mánuðir ársina
gera kröfu til eða mynda. Það
mun vera samtals tæpar 50 millj.
kr., sem þar er um að ræða og
er ekki nema 1% af útgjöldum
fjárlaga. Nú getum við auðvitað
ekkert um það sagt í dag, hvort
tekjurnar kunni að leyfa það,
að standa undir þessum 50 millj.
kr. niðurgreiðslum til áramóta
þá eða ekki, hvort þær kunni aS
fara fram úr áætlun, þær geta
eins orðið undir áætlun. Það vit
um við ekkert um. En miðað við
fjárlög, eins og þau eru í dag og
það er raunar það eina sem við
höfum við að miða, vantar um 50
millj. kr. og það mun verða séð
til þess, að miða við óbreyttar
aðstæður, sem nú eru og horfur,
verði geymt það fé af greiðsluaf
gangi ríkissjóðs á þessu ári, að
ef fé muni skorta næsta haust til
þess að greiða þessar niður-
greiðslur til ársloka verði hægt
að gera það, þannig að það er
fullkomlega raunhæft að gera
ráð fyrir, að þetta sé hægt a3
gera og það mun ekki skorta £é
til þess.
Karlmanna-leður
KULDASKÓR
SKÓSALAN
LAUGAVEGI 1