Morgunblaðið - 07.06.1962, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 7. júní tá62
MORGUNBtAÐlí>
$
íMa

Gottskálk með vigtarbókina
að vega einn baðgestinn. —
Sumir léttast um 2 kg., en
bað er mest vatn.
Víivtrr pv --------, —
er alls ekki gufa heldur i>urr
hiti.
Þótt skvett hafi verið vatni
á heita steina eða ofna í hinu
forna baði, þó hefur þar varla
verið gufa að marki. Að
minnsta kosti hefur orðið
gufubað ekkí verið notað um
slík böð á hinum Norðurlönd-
unum, heldur einfaldlega ver-
ið kaílað baðstofa og að fara
í baðstofu, eins og sagt er í
Sturiungu. Hér á íslandi nefna
menn nú íveruhúsnæði bað-
stofu, en baðstofuna kalla
menn gufubað, iþótt þar sé
ekki aðra gufu að finna, en
þá úr vitum gesta í anddyr-
inu á köldum vetrardögum.
Niðurgrafnar baðstofur
hjá Jónasi og Víga-Styrr
— Jæja þá er sumarið kom-
ið, segjum við við Jónas
Halldórsson, þegar við snör-
umst inn úr dyrunum á „gufu
baðstofu“ hans á Kvisthagan-
um.
— Eruð þið komnir í bað,
ekki veitir nú af, segir Jónas,
iþað er svo langt í jólabaðið.
Jónas er þekktur sem gam-
all sundkappi og nú sund-
UR
EYRBYGGJU
„Berserkimir gengu heim
um kveldit ok váru móðir
mjök, sem háttr er þeira
manna, sem eigi eru einhama,
at þeir verða máttlausir mjök,
er af þeim gengr berserks-
gangrinn. Styrr gekk þá í
móti þeim ok bað þá fara í bað
ok hvíla sik eftir þat. Þeir
gerðu svá. Ok er þeir kómu
í baðit, lét Styrr byrgja bað-
stofuna og bera grjót á hlemm
inn, er var yfir forstofunni,
en hann lét breiða niðr nauts-
húð hráblauta hjá uppgang-
inum. Síðan lét hann gefa út-
an á baðit í glugginn er var
yfir ofninum. Var þá baðit
svá heitt, at berserkirnir
þolðu eigi í baðinu og hljópu
á hurðirnar. Fékk Halli brotit
hlemminn ok komst upp og
fell á húðinni. Veitti Styrr
honum þá banasár.“
□-
-□
og Jónasi
i
Margir eru haldnir þeirri
meinloku, að baðherbergi séu
nútímafyrirbæri, sem leyst
hafi ár og keröld af'hólmi um
síðustu aldamót. Þetta er mik-
ill misskilningur, því að til
forna tíðkuðust baðstofur,
svipaðar þeim og nú eru
nefndar gufubaðstofur eða
finnsk böð, sauna á finnskri
tungu, þótt vart hafi innri
frágangur þeirra verið á nú-
tímavísu. Þetta voru þéttar
stofur, þar sem hitaðir voru
steinar eða ofnar og síðan
stökkt á vatni eða „gefit útan
á baðit“, eins og segir í Eyr-
byggju. Gerðist þá mjög heitt
og spratt út sviti á viðstödd-
um.
1 fínustu baðhúsum í Stokb-
hólmi og Helsinki er þessu
varið á líkan hátt. Þá eru þar
fyrir konur, sem þerra bað-
gesti og mæit er með því, að
menn fái sér einn gráan, áður
en gengið er til baðsins, því
að það eykur mjög svita-
rennslið, sem er höfuðtilgang-
ur verunnar í hinum heita
baðklefa. Má lesa hlsegilega
frásögn af slíku baði hjá Þór-
bergi, þegar konurnar eltu
hann og teygðu í Stokkhólmi
hér um árið.
Þessir kurteislegu og fínu
siðir í baðhúsum stórborganna
nú á dögum eru heldur hvorki
nýir né framandi. Sturlunga
segir svo frá því, þegar Sæm-
undur Ormsson kom frá baði:
„Um kveldit, er þeir gengu
frá baði, mælti Saemundur við
konu þá, er honum þerraði, at
hún skyldi gnúa þurrkunni
um háls honum sem fastast, —
því að mér klæjar mjök.“
Og þannig segir frá baði
Jóns murts:
„Jón geymði sín lítt, fór 1
bað ok drakk inni fyrst.“
Margar hafa baðstofur þess
ar verið stórar og í Þórðar
sögu kakala er skýrt frá svo
rúmgóðum ofni í baðstofu, að
í honum mátti geyma brynjur
og hjálma. Ekki einu sinni
baðsloppur nútímamanna eru
nýjung eða extra elegansi okk
ar. Svo segir enn í Sturlungu:
„Þá kom Jón Birnuson ór
baði, ok var hann í baðkápu
ok línkilæðum“.
Gufulaust gufubaff
Það er sennilega á fimrn-
tándu öld, sem hallar undan
fæti fyrir þessari fornu bað-
menningu íslendinga, en þá
gerðist svo kalt og eldiviðar-
snautt, að fólkið flutti úr skál
anum í hina heitu og þéttu
baðstofu og þannig varð bað-
herbergið svefnherbergi og
íverustofa hérlendis fram yfir
síðustu aldamót. Jafnframt
varð minna um böð, sem skilj
anlegt er t. d. með iþeirri lík-
ingu, að erfitt er að baða sig,
ef einhver sefur í baðkerinu.
Eitthvað munu menn þó
hafa svitað sig við laugagufu
og eru leifar þess t. d. gufu-
baðskofinn á Baugarvatni,
sem byggður er yfir rjúkandi
hvernum. Þetta er ef til vill
skýringin á því að við köllum
þessi svita'böð öll gufubað, en
nú eiga gufubaðstofur Reykja
kennari, en hann opnaðl
fyrstu baðstofuna fyrir al-
menning hér í bænum vetur-
inn 1959. Þetta var jafnframt
fyrsta finnska baðið, eins og
það er nefnt eða þurr bað-
stofa. Aðrar eru nú á Mela-
vellinum, hjá Jóni Þorsteins-
syni og í Sundlaug Vestur-
bæjar.
Jónas hefur lært íþróttir og
nudd við háskóla vestur í
Bandaríkjunum, en hjá hon-
um starfa einnig tveir aðrir
nuddarar, karl og kona og
svo Gottskálk Guðmundsson.
Rósa, kona Jónasar sér um
kvennatímana, sem einnig eru
mikið sóttir.
KTAKSTll Wlí
Gufubaðstofa Jónasar er
mjög vistleg og nýtízkuleg og
á það eitt sammerkt við bað-
stofu Víga-Styrrs að vera nið-
urgrafin, því að hún er í
kjallaranum. Jónas mun hins
vegar ekki jafn óhagstæður
við baðgesti sína og Styrr og
eru allir hressari, sem frá
honum fara.
Blaðamaðurinn rabbar við
Jónas, þar sem hann er að
nudda mann, nokkurn á bak-
ið.
— Þú getur byrjað á því að
spyrja hann, hvað hann taki
fyrir að klípa menn, segir
maðurinn.
Jónas heldur nuddinu á-
Framhald á bls. 10.
Eysteinn og þjóðfylkingin
Tíminn birtir í gær samtal við
Eystein Jónsson, formann Fram-
sóknarflokksins, um úrslit bæj-
ar- og sveitarstjórnarkosning-
anna. Kemst hann þar m.a. að
orði á þessa leið:
„En ég vona að þeim fjölgi
enn á ný á næstunni, sem sjá,
að ekkert minna dugir en að
hnekkja meirihluta stjórnar-
flokkanna. Verði það látið undir
höfuð leggjast, geta menn átt á
ýmsu von upp úr næstu Alþing
iskosningum.“
Auðsætt er, að Eysteinn er
þjóðfylkingarstefnu sinni og
kommúnista trúr. Hann biður
kjósendur um meirihluta til
handa sér og kommúnistum. Er
þetta í fullu samræmi við það,
sem áður hefur verið upplýst
um áform Moskvumanna. Þeirra
takmark er að hnekkja þing-
meirihluta Sjálfstæðisflokksins
og Alþýðuflokksins til þess að
geta myndað þjóðfylkingarstjórn
með Framsóknarmönnum.
Reynslan af samstarfi kommún
ista og Framsóknarmanna í
vinstri stjórninni sálugu gefur
vissulega greinilega vísbendingu
um það, hverskonar stjórnarfar
það yrði, sem sigldi í kjölfar
stjórnarsamvinnu kommúnista
og Framsóknarmanna. Ávöxtur
þess hlyti að verða alger upp-
lausn í efnahagsmálum, óðaverð
bólga og gengishrun. I utanrik
ismálum myndu kommúnistar að
sjálfsögðu Ieggja megináherzlu
á, að fsland skipaði sér við hlið
kommúnistaríkjanna og tengsl-
in við hinar vesrænu lýðræðis-
| þjóðir yrðu rofin.
Þetta er það sem þjóðfylking
Framsóknar og kommúnista býð-
ur íslenzkum kjósendum upp á.
Klórað yfir vonbrigði
Þjóðfylkingarflokkunum geng-
ur illa að dylja vonbrigði sín yf
ir því að viðreisnarstefnan
skyldi hljóta greinilega trausts-
yfirlýsingu í bæjarstjórnarkosn-
ingunum. Sú staðreynd sést m.a.
af því, að stjórnarflokkarnir
hlutu yfir 60 af hundraði at-
kvæða, sem greidd voru í kaup-
stöðunum og fengu 70 bæjar-
fulltrúa kjörna gegn 43 fulltrú-
um Framsóknarmanna og komm
únista.
Öllu snúið öfugt
Jt.
0«ftéMk FRAMSOKKABFLOKKUálHW
rnmmcndastjðrt' tómti Kntto*' BlUlJðrtr Mnrtíi*
G ÞorstéiBöoo rullirtl ntstiðro»r Tóm*» Karlssoa Au*Iý»
mgjstjórl' £im BjarnaiM BltsijðrtiarsVrtfrtofur * Eddubártna.
ifcrelQsIa auglfnngai of eðrai ikrlUtotuf • Oinka$«r*tJ T
Slmar ISSOO- 18304 AufUUnfiUmt «•«* Af*reW$luil«»»
ma Aakrlfurg) U » * mlo mnani I Uuui«« kr S rtat
— Prentsmlfllan Edda tLt, —
Jónas að nudda. Það er hægt
að taka háskólapróf í þvi,
eins og öðru.
Rikisstjórmn verður
að hætta járnsmiða-
deilunni tafarlaust
„Ríkisstjórnin verður að hæt‘
járnsmíðadeilunni tafarlaust“.
Þetta er fyrirsögn á forystu-
grein Tímans í gær. Þannig
snúa Framsóknarmenn öllu öf-
ugt. Þegar kommúnistar hafa
forgöngu um verkfaU járnsmiða
í þeim tilgangi að torvelda und-
irbúning sumarsíldveiðanna, þá
heitir það á máli Tímans að rík
isstjórnin beri ábyrgð á þessari
vinnudeilu!
Framsóknarmönnum finnst að
þeim beri að styðja kommúnista
í hvaða glæfrafyrirtæki sem þeir
ráðast L Þessvegna keppist Tím
inn nú við að kenna ríkisstjórn-
inni járnsmíðavenkfailið.
AUur almenningur veit hins
vegar betur. Þess vegna hljóta
þessi skrif Tímans til stuðnings
kommúnistum að vekja fyrirlitn
•tdlingu allra heiðarlegra manna.