Lesbók Morgunblaðsins - 12.03.1985, Blaðsíða 15

Ilærinn á Lágafelli, þegar Ólafur Stephensen kom þangað.
Ólafur Stephensen ásamt fjölskyldu sinni framan rið húsið á Lágafelli, sem hann byggði þar 1897.
mér í nefið hjá sér. Það mundi
hressa mig.
Ég kvaðst ekki kunna að taka í
nefið, mundi allt lenda í tómum
hnerrum — nú, en þeir mundu
sjálfsagt vekja mig. Pékk ég í
nefið hjá honum og hnerraði vel,
gekk svo allt sklysalaust og klár-
aði víst að mestu það sem ég
þurfti að skrifa. Fór síðan að
hátta og svaf vel.
Þennan tíma sem ég dvaldi í
Görðum var prófastur natinn við
að kenna mér að taka í nefið og
gekk mér námið vel. Einu sinni
sem oftar er hann rétti mér dós-
irnar sínar, þá fór ég að athuga
dósirnar. Sá ég þá að þær voru
dvergasmíði úr steini gjörðar.
Fór ég að hafa orð á þessu og þá
sagði hann mér eftirfarandi:
ískur framfara- og atorkumaður,
sem elskaði land sitt og þjóð og
það er trú mín að dósir hans
verði hverjum þeim dugnaðar-
manni happagripur, sem lætur
sér þykja vænt um þær og þar
með minningu Skúla fógeta,"
sagði séra Þórarinn.
Prófasts naut nú ekki lengi við
eftir þetta. Á næsta vori, 7. maí
1895, andaðist hann. Nokkru eft-
ir jarðarförina kom sonur hans,
Jón Þórarinsson, þá skólastjóri í
Flensborg, til mín með dósirnar
og kvað hann föður sinn hafa
lagt svo fyrir að ég fengi þær að
honum látnum með þeim skil-
yrðum sem að framan eru
greind.
Ég var satt að segja búinn að
gleyma þessum ummmælum
hér skakkt frá. Annars hef ég
ekkert séð um þær skrifað eða
skrafað og tel þessar sannanir
nægileg rök.
Eg hef nú ákveðið eftirmann
minn að dósunum með þeim skil-
yrðum sem prófasturinn setti.
Og meiningin er að þessi skrif
mín fylgi þeim héðan af.
Þá vil ég geta þess hér, að dós-
irnar eru úr steini eins og fyrr
getur. Upphaflega hefur ekki
verið annar silfurbúnaður á
þeim en hjarirnar, sem festa lok-
ið við belginn. En þegar dósin
hefur brotnað hefur botngjörðin
verið sett á og þykir mér ekki
ólíklega til getið að það hafi gert
Þorgrímur gullsmiður á Bessa-
stöðum, faðir Gríms.
Af minni brúkun fór að mylj-
„Dósirnar þessar eru neftób-
aksdósir Skúla fógeta Magnús-
sonar og eru mér gefnar af
Grími Thomsen á Bessastöðum.
Á fyrstu árum okkar Grims hér
á Álftanesi, fór vel á með okkur,
við vorum vinir og þá var það
einu sinni í dálitlum glaðningi
heima hjá honum að hann gefur
mér dósirnar. Þótti mér vænt
um og þakkaði vel. Svo liðu mörg
ár og vinskapur okkar fór kóln-
andi útaf bæði kirkjumálum og
stjórnmálum. Einu sinni sem
oftar höfðum við lent í pexi
miklu, þá var það að Grímur
heimtar af mér dósirnar, kveðst
aldrei hafa gefið mér þær, held-
ur lánað. Neitaði ég því harðlega
og sagði honum að dósirnar yrðu
þar að vera sem þær væru komn-
ar. Ég sleppti þeim ekki og þar
við sat.
„Eftir minn dag átt þú að fá
dósirnar," sagði prófasturinn við
mig, „þú átt þær meðan þú lifir,
svo ræður þú hvernig þú ráðstaf-
ar þeim. Vilji minn er að þær
lendi hjá dugnaðarmönnum."
„Það getur ekki átt við mig,“
skaut ég inn í. „Skúli var prakt-
prófastsins að ég skyldi eignast
dósirnar eftir hann. Og ekki var
neftóbakskunnáttan frá árinu
áður fastari en það í mér, að ekki
var ég farinn að bera á mér nef-
tóbak, en í nefið tók ég hjá kunn-
ingjum er svo bar undir.
Eg þakkaði gjöfina og nú þótti
mér sjálfsagt að fara að taka í
nefið er þessar merkilegu dósir
voru fengnar.
En eftir 14 ár gafst ég alger-
lega upp á neftóbaksbrúkun. Ég
hef alltaf haft erfið þingabrauð
og ferðalög mikil. A svoleiðis
ferðum, oft í vonskuveðrum, er
neftóbak ekki þægileg tóbaks-
brúkun.
Nú eru dósir Skúla búnar að
vera í minni eigu í 39 ár. Ég er
kominn á áttræðisaldur og
heilsa mín þrotin. Má því búast
við að mín njóti ekki lengi við
hér eftir. Taldi ég sjálfsagt að
skrifa nokkur orð um dósirnar,
hvernig ég hefði eignast þær svo
það mætti geymast efirkomend-
unum. Ummæli hins mæta
manns Þórarins próf. tel ég að
taki af allan vafa að hér eru á
ferð dósir Skúla og ég vona að
enginn væni mig um að ég skýri
ast úr öðrum gaflinum. Fékk ég
þá Ólaf Sveinsson gullsmið í
Reykjavík til að setja silfur-
þynnuna fyrir gaflinn og skella
þar á gifsi. Kom okkur saman
um, þótt ekki þyrfti, að setja
eins þynnu á hinn gaflinn. Það
skapaði „symetri". Enda hætti
ég að brúka dósirnar í mínar
svaðilfarir eftir þetta og best tel
ég að þeim yrði hlíft við öllum
ferðalögum fyrir aldurssakir hér
eftir.
Á fyrstu árum sem ég átti dós-
ir Skúla sýnd ég próf. Þorvaldi
Thoroddsen þær og spurði hann
hvaða steinn mundi vera í þeim.
Honum þótti dósirnar hinn besti
gripur og sagði að steinninn
mundi vera íslenskur jaspis.
Fyrir eitthvað 6—8 árum sýndi
ég próf. Guðmundi Bárðarsyni
þær og spurði um hans álit, hver
steinninn væri. Kvaðst hann
helst hallast að því að hann væri
agat.
Séra Ölafur Stephensen frá Viöey
var fæddur 1863 og dó 1934. Hann
rifjaði þetta upp slðustu árin sem
hann lifði og hefur Stefán Stephen-
sen komið þessu á framfæri við
Lesbók.
MAXIM TANK
ÞÉR VITIÐ ÞAÐ
Guömundur Daníelsson þýddi meö
aöstoö Jerzys Wielunski og Amórs Hannibalssonar
Það vex ein fura á hárri hæð,
þér vitið það,
og fléttar rótum fast í jörð,
þér vitið það,
og hennar krónu krýnir sól,
þér vitið það,
og þandir ymja strengir storms,
þér vitið það,
mæður,
ogfálki í hvíld, í blundi barn
og vindar,
sem sterkra boga strengi slá
um storð og loftsins geima,
og regn sem svæfir votan við
og villtan fugl þar hjá,
og faðmar húsið heima.
Eitt þekktasta skáld Hvlta-Rússlands, sem er eitt af ráðstjórnar-
lýðveldum Sovótrlkjanna, Maxim Tank, fæddur 1912, hefur sent
mér Ijóðasafn sitt, gefiö út 1982, á móðurmáli hans, sem ég skil
ekki. Mér til hjálpar við að skilja hafa þeir lagt mér lið Jerzy Wiel-
uhski I Lublin og dr. Arnór Hannibalsson I Reykjavlk.
Maxim Tank rímar Ijóð sín sum, þeirra á meðal Ijóðiö aö ofan.
í „Lexikon der Welt Literatur", sem gefinn er út I Stuttgart 1975,
er Maxim Tank talinn meistari Ijóðformsins. Fálkinn, sem fyrir kemur
I meðfylgjandi Ijóði, er táknfugl hreysti og föðurlandsástar I Hvlta-
Rússlandi, og vlðar I slavneskum löndum, svo sem Búlgarlu. Furan
er skáldið, tunga þess og þjóöerni, hún er llfsmeiðurinn, Yggdrasill
sjáltur.
G.D.
KRISTINN MAGNÚSSON
Á HREINU
Snæðið
mér til heiðurs
ogykkur
til friðþægingar,
og spyrjið ekki
undrandi:
hver hefur svikið yður
Meistari?
Éger
í Föðurnum
og Faðirinn í mér
til að
FYRIRGEFA JÚDASI
Ellefu undruðust
í sætum sínum —
og sátu
sem fastast —
hinn seki
fór frá borði
fyrir fullt og allt
Kristinn Magnússon er prentari og
stöðumælavörðúr I Reykjavlk. Hann
hefur samið lög og Ijóö eftir hann hafa
oft birzt I Lesbók.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 30. MARZ 1985 15